پروانه ها آفت نیستند!

ملخ ها اما به طور رسمی به عنوان یک آفت شناخته می شوند که طی سال های مختلف در ایران قحطی و ویرانی های فراوانی به جا گذاشته اند. نوع ملخی که هم اکنون مناطق جنوبی کشورمان را هدف حمله خود قرار داده اند، ملخ های صحرایی، دریایی یا بیابانی هستند.

این نوع ملخ ها ویرانگر ترین نوع ملخ هستند که در مسیر خود هر گونه گیاه سبز و یا حتی گیاه خشکی که ببینید از بین می برد. نوع ماده این ملخ، طی یک دوره زندگی سه بار تخم ریزی میکند که در هر بار تخم ریزی حدود 300 لارو به جمعیت ملخ ها اضافه می شود. هرچند برخی از کارشناسان معتقدند که نوع ملخی که هم اکنون در ایران وجود دارد در روز می تواند 300 تخم بگذارد و مسافت زیادی را طی کند.

حمید دولتی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان گفته است این ملخ‌ها با توجه به قدرت پروازی بالا روزانه فاصله‌ای بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر طی می‌کنند که در صورت وزش باد موافق، این مسافت به ۵۰۰ تا هزار کیلومتر در روز می‌رسد. همچنین قدرت بالای تخم ریزی این ملخ‌ها اتفاق خطرناک دیگری است چرا که هر ملخ توانایی تخم ریزی روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ عدد دارد و این می‌تواند تعداد ملخ‌ها را به طرز نجومی افزایش دهد.

این نوع ملخ خواستگاهی در شمال آفریقا و عربستان دارد و به دلیل اینکه از راه خلیج فارس و با طی مسیر طولانی به ایران وارد می شوند، به ملخ های دریایی نیز معروف هستند. ملخ های دریایی به دو صورت انفرادی و گله ای زندگی می کنند که تحت شرایط خاصی رفتار آن ها تغییر کرده و از یک موجود بی ضرر تبدیل به یک آفت می شوند.

زمانی که ملخ‌های بیابانی با یکدگیر مواجه میشوند، سیستم عصبی آن‌ها سروتونین ترشح میکند، که باعث میشود بیشتر به هم جذب شوند، این امر پیش نیاز هجوم آن هاست. گروه‌های اولیه آفت ملخ گروه‌های «طغیان» نامیده میشوند، و زمانی که این گروه‌ها به هم میپیوندند و گروه‌های بزرگتری را تشکیل میدهند، افزایش فوری و ناگهانی جمعیت رخ میدهد.

این ملخ ها نسبت به اندازه خود، غذای زیادی هم مصرف می کنند. گفته می شود 40 میلیون ملخ در یک روز می تواند غذای مورد نیاز 35 هزار انسان را بخورد و از بین ببرد. در حال حاضر یکی از راه های عملیاتی در کشورمان برای مقابله با این مهمانان ناخوانده وجود دارد سمپاشی است.

محمدرضا درگاهی رئیس سازمان حفظ نباتات کشوردر این مورد گفته است: این سطح از حمله ملخ‌ها به کشور در ۴۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است و ما در سال‌های پیش تنها در سطحی بالغ بر ۲ تا ۳ هزار هکتار برخورد داشتیم که اکنون به ۵۱ هزار هکتار رسیده که این رقم باید تا ۲۰۰ هزار هکتار افزایش یابد. این ملخ‌ها طول پروازی زیادی دارند به طوریکه می‌توانند در روز ۲۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر پرواز کنند که این امر مشکلاتی را برای کانون کوبی (سم‌پاشی) آن‌ها ایجاد می‌کند

.

این ملخ ها به علت نبود بارش و غذای کافی در سواحل دریای سرخ و عربستان به مناطق مختلف از جمله یمن، عمان و ایران (از طریق آبهای خلیج فارس) مهاجرت کرده اند که سازمان فائو هشدار مهاجرت آنها را از قبل به تعدادی از کشورها داده بود.

در این میان اما عده ای هستند که از این ملخ ها به عنوان خوراکی استفاده می کنند، صرف نظر از طعم آن! مسائل شرعی و ارزش غذایی نیز مطرح است. برخلاف تصورات که همه حشرات را حرام گوشت می دانند، ملخ ها حشره ای حلال گوشت است که اکثر مراجع تقلید مصرف خوراکی آن را چه برای درمان و چه موارد دیگر، جایز دانسته اند.

کیانوش جهانپور سرپرست مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در مورد مصارف خوراکی ملخ ها می گوید: مصرف ملخ ها به عنوان خوراکی مشکل بهداشتی ندارد و البته برخی هم از خواص درمانی آن می‌گویند، ولی در مورد این ادعا هم مدارک و مستندات و شواهد علمی کافی نیست.

وی در عین حال افزود: ملخ ممکن است در اثر سموم کشته شده باشد، بنابراین هشدار داده شده افراد، ملخ‌هایی مرده را از روی زمین جمع‌آوری و مصرف نکنند.

سرپرست مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت ادامه داد: موضوع دیگر هم این است که ممکن است ملخ آلوده به باقیمانده برخی سموم دفع آفات باشند و مصرف مکرر آن مشکل ساز باشد، هشدار در این مورد نیز در سال‌های گذشته در برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که استفاده غذایی از ملخ رواج بیشتری دارد، داده شده است.

اما علاوه بر ملخ ها، حشره دیگری این روزها میهمان کشورمان علی الخصوص تهران شده که هرچند ظاهر زیبایی دارد و طراوت خاصی به شهر بخشیده اما برخی فکر می کنند که پروانه هایی که تعداد فراوانی از آنها هم اکنون روی درختان و ... جضور دارند نیز جزو آفاتی هستند که باید با آن ها مقابله کنند. نوع پروانه ای که در شهر وجود دارد، رنگین بانو است؛این نوع از پروانه ها جزو نژاد های با ارزش به شمار می رود.

بارش های فراوان و افزایش پوشش گیاهی مناطق مختلف کشور، موجب تخم ریزی و ازدیاد رنگین بانو ها شده است که عمر متوسط آن ها حدود سه ماه تخمین زده می شود. این گونه از پروانه ها قادرند که به خوبی و با سرعت مناسبی فواصل زیادی را پرواز و از کشوری به کشور دیگر مهاجرت کنند.

علیرضا نادری کارشناس حشرات و پروانه‌شناس سازمان حفاظت محیط زیست این پروانه ها را برای پوشش های گیاهی، جانوران و انسان بی خطر می داند و همچنین می گوید: موج جمعیت پروانه ها هم اکنون در شمال غرب ، شمال و مرکز کشور است و این موج کم کم به کشورهای اطراف مانند روسیه ، آذربایجان ،ترکیه و حتی کشورهای حاشیه دریای مدیترانه نیز وارد خواهد شد.

حسین آخانی کارشناس و فعال محیط زیست نیز در این زمینه معتقد است که : هر چه تعداد گیاهان در طبیعت بیشتر شود، نیاز آن ها به گرده افشانی نیز بیشتر می شود؛ به همین دلیل نه تنها پروانه ها بلکه حشرات دیگر نیز در طبیعت بیشتر دیده می شوند.

وی اضافه می کند: وجود پروانه می‌تواند در چرخه هرم غذایی نیز تاثیرگذار باشد، زمانی که حشرات بیشتر شوند غذا برای بسیاری از گونه‌ها نیز فراهم می‌شود. علاوه بر پروانه ها ما شاهد افزایش جمعیت زنبورها نیز هستیم که این حشرات به نوعی شکار گر هستند و آفت ها را شکار می کنند .