نقش مهره‌های امارات در برکناری «البشیر» و تحولات سودان

خبرگزاری فارس: «عوض بن عوف» وزیر دفاع سودان پنجشنبه 22 فروردین ماه با قرائت بیانیه‌ای اعلام کرد که «عمر البشیر» رئیس جمهور سودان کنار گذاشته و شورای نظامی انتقالی تشکیل شده و قرار است طی دو سال حکومت انتقالی تشکیل داده شود.

یک روز بعد از تشکیل شورای نظامی انتقالی، بن عوف رئیس این شورا از سمت خود کناره‌گیری کرد و ژنرال «عبدالفتاح البرهان» بازرس کل ارتش سودان، به‌عنوان ریاست جدید این شورای نظامی منصوب شد.

روزنامه الاخبار درباره این تغییر و تحولات گزارش داد که «ظاهرا ماهیت مرحله انتقالی که ارتش –قدرتمندترین نهاد نظامی سودان- آن را تحمیل کرد، محور عدم پذیرش کودتا علیه عمرالبشیر از سوی مردم بود... معترضانی که در تظاهرات و تحصنهای خود در برابر ستاد کل ارتش در خارطوم، خواستار مداخله ارتش برای تعیین وضعیت بودند، تشکیل شورای نظامی انتقالی را نپذیرفتند و خواستار تحویل قدرت به یک دولت غیر نظامی (مدنی) شدند که مرحله بعد از البشیر را مدیریت کند».

به گزارش الاخبار، ارتش سودان که «زمام امور را بر عهده گرفت و دو سال برای خود زمان در نظر گرفته بود، امروز آماده تن دادن به مطالبات تظاهراتی است که از آن برای رسیدن به رأس قدرت استفاده کرد تا از شدت تنشها بکاهد... و به همین دلیل رئیس شورای نظامی انتقالی استعفای خود را اعلام کرد... و این مسئله مورد استقبال تجمع [اتحادیه] مشاغل قرار گرفت؛ تجمعی که کناره‌گیری بن عوف را پیروزی اراده مردم دانست، ولی خواستار ادامه تحصن در برابر ستاد کل [ارتش] است و احتمالا شورای جدید، مدت مرحله انتقالی را کاهش خواهد داد تا مورد پذیرش مردم قرار گیرد».

الاخبار درباره شخص عبدالرحمن و گرایشات سیاسی وی می‌نویسد، عبدالرحمن فرمانده سابق نیروهای زمینی سودان و با هماهنگی «محمد حمدان حمیدتی» فرمانده نیروهای واکنش سریع، ناظر نیروهای سودان در یمن بود؛ شخصی که روز گذشته موافقت خود را با انتقال قدرت به یک دولت انتقالی مدنی اعلام کرد. عبدالرحمن نیز که رهبر فعلی «کودتا» است، بین امارات و یمن در تردد بوده است و برخی بر این باورند که روی کار آمدن وی، شاید معلول فشارهای خارجی از سوی امارات باشد.

به گزارش این روزنامه، «صلاح قوش» مدیر کل سرویس امنیت و اطلاعات ملی سودان که مورد پذیرش ابوظبی است، به خاطر عدم مشارکت در عضویت شورای نظامی به ریاست بن عوف عذرخواهی کرده بود. حمیدتی نیز چند ساعت بعد دست به چنین اقدامی زد و «احمد المطیری» فرمانده ستاد کل نیروهای دریایی سودان نیز نسبت به عضویت در این شورا عذرخواهی کرد. بسیاری از تحلیلگران فشار امارات را علت این عذرخواهی‌ها می‌دانند؛ چرا که حمیدتی منصب عضو شورای نظامی را کم‌اهمیت می‌دانست و به ریاست این شورا چشم دوخته بود تا در پستی مانند رئیس کمیته امنیتی قرار گیرد که هم‌طراز وزیر دفاع باشد. در واقع نیروهای تحت امر وی، دومین تشکیلات مسلح قدرتمند پس از ارتش در سودان به شمار می‌روند.

بنا بر این گزارش، نیروهای واکنش سریع که هشت سال پیش تشکیل شد، به موجب قانون اساسی، بخشی از نیروهای مسلح بود و «عملیات کودتایی که البشیر را سرنگون کرد، با هماهنگی و توافق بین نیروهای مسلح صورت گرفت... مسئله‌ای که بیانگر مرکز ثقل آن در ارتش است... اما نکته قابل توجه این بود که پس از مشخص شدن رئیس نخست شورای نظامی (بن عوف)، این نیروها، موضع حمایتی از مردم را اتخاذ کردند. لذا حمیدتی برای جلب رضایت مردم، به سرعت پیام اطمینان‌بخشی به رهبران تجمع [اتحادیه] مشاغل (جریان پیش‌برنده اعتراضات) و رؤسای احزاب سیاسی و رهبران جوان فرستاد و آغاز مذاکره و گفت‌وگو را خواستار شد تا به راهکارهایی دست یابند که ملت سودان را راضی کند و مانع از هرج مرج در کشور شود؛ به ویژه اینکه نیروهای مسلح زیادی در این کشور وجود دارد که می‌تواند سلاح راکد در اقلیمها را به ویژه در دارفور و سودان جنوبی به حرکت درآورد».

ناظران بر این باورند که اقدام نیروهای واکنش سریع که بیانگر اختلاف بین شاخه‌های نظامی و امنیتی است، «هوشمندانه» بود؛ به ویژه اینکه مردم سودان مرحله طولانی مدت انتقالی را که از سوی «کودتاگردان ظاهری» تعیین شده بود، رد کردند. به هر حال، بن عوف از سران نظام البشیر بود و ظاهرا وی «گوسفند قربانی اجرای کودتایی بود که از رهگذر تشکیل شورای نظامی، برقراری وضعیت فوق العاده، انحلال دولت و لغو عمل به قانون اساسی صورت گرفت» تا کسانی زمام امور را بر عهده گیرند که به معنای واقعی تغییر کرده باشند و تصمیماتی اتخاذ کنند که «خشم مردم را فرونشاند؛ زیرا صلاح قوش و عوض بن عوف مورد خشم مردم بودند».

«عمر زین العابدین» رئیس کمیته سیاسی هم روز گذشته اعلام کرد که رئیس سرویس امنیتی و وزیر دفاع، «بخشی از فرآیند تغییری بودند که به مردم متمایل است»؛ اظهار نظری که فعالان مخالف قوش آن را محکوم کردند؛ چرا که افراد منتسب به سرویس امنیتی سودان، 16 شهروند این کشور را در طول اعتراضات کشته‌اند. به هر حال ضلعهای «مثلث کودتا –بن عوف، قوش و حمیدتی- می‌دانند که خشم مردم سودان، تحت تأثیر افسران عادی می‌تواند به کودتایی علیه کودتای آنان بدل شود».

رئیس دستگاه اطلاعات سودان هم استعفا کرد

منابع خبری از موافقت شورای نظامی سودان با استعفای «صلاح قوش» رئیس دستگاه اطلاعات و امنیت این کشور خبر دادند.
شورای نظامی سودان با استعفای «صلاح قوش» رئیس دستگاه اطلاعات و امنیت این کشور موافقت کرد.

پیش از این برخی رسانه‌ها گزارش داده بودند که یک گزارش محرمانه که از سفارت یک کشور حاشیه خلیج‌فارس در واشنگتن لو رفته است، نشان می‌دهد آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) تصمیم دارد سرلشگر «صلاح عبدالله محمد صالح» ملقب به «صلاح قوش» رئیس دستگاه اطلاعات و امنیت ملی سودان را به عنوان جانشین البشیر تعیین کند.

دیشب نیز «عوض بن عوف» رئیس شورای نظامی سودان از سمت خود کناره‌گیری کرد و ژنرال «عبدالفتاح البرهان» بازرس کل ارتش این کشور به عنوان ریاست جدید شورای نظامی انتقالی منصوب شد.