چارسو؛ روایت عکاس افغانستانی از هرات

به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «چارسو» عنوان کتاب عکس‌های «مرتضی هراتی»، عکاس افغانستانی از شهر هرات است که به تازگی در افغانستان منتشر شده است که بصیراحمد حسین زاده نویسنده و عکاس افغانستانی طی یادداشتی اختصاصی به معرفی این کتاب پرداخته است.

در این یاداشت آمده است: از آن هنگام بسیار نمی‌گذرد که «چارسو» در همان شکل کهن خویش در هرات پا برجا بود و چهار بازارش در مرکز شهر به هم وصل می‌شد و تقاطع آن بازارها، دایره‌ای وسیع می‌ساخت. سقف این چارسو، با خشت و آهک و با چنان ارتفاعی ساخته شده بود که می‌شد آن را آیاتی از هنر معماران بزرگ هرات دانست.

اما هرات در گذشته و حال به بازار چارسو خلاصه نمی‌شود، بلکه این شهر آثار تاریخی فراوانی را در دل خود جای داده است که همگی از لحاظ قدمت تاریخی و هنر معماری، اهمیت ویژه‌ای دارد.

با دریغ باید اضافه کرد که امروز بافت قدیمی و با شکوه هرات به سرعت در حال تغییر است و آن بازار مسگرها که صدای دائمی چکش و کوره‌هایی که مس در آن قرمز می‌شود و از زیبایی‌های مشرق زمین به حساب می‌آید در حال از بین رفتن است.

امروزه از سروهای کهنسال، باغ‌های قدیمی و خانه‌هایی که با کمک بادهای 120 روزه هرات ساکنان خود را از تجهیزات سرد کننده امروزی بی‌نیاز می‌کرد کمتر اثری به جای مانده است.

اما علی‌رغم همه خرابی‌ها و جنگ‌هایی که این شهر متحمل شده، خوشبختانه تاکنون تیمچه‌ها، حوض‌ها و دکان‌ها و خانه‌های قدیمی در هرات وجود دارد که الهام بخش مرتضی هراتی در این مجموعه بوده است.

عکس‌های این مجموعه چشم اندازی از شهر هرات است که از بهار 1396 شمسی آغاز و در جریان یک سال ثبت شده است و تصاویر تغییر چهره شهر و گذر ایام و استمرار زندگی را به خوبی روایت کرده است.

نخستین عکس مربوط به نوازنده دوره‌گردی است که نغمه نوروزی می‌نوازد و کودکان در اطرف او مشغول شادی و پایکوبی هستند و این شور و نشاط زندگی در تمام عکس‌های این مجموعه به چشم می‌خورد.

رقصیدن و شادی جوانان و گشت‌وگذار آن‌ها در شهر بازی این شهر در روزهای نوروز نشان از آن دارد که جشن باستانی نوروز در میان مردم افغانستان جایگاه ویژه‌ای دارد.

سلفی گرفتن نوجوانان در میان چمن‌زارهای هرات و بازی کودکان در کنار هریرود و دانشجویانی که در پارک‌های این شهر مشغول مطالعه هستند از لنز دوربین مرتضی هراتی دور نمانده است.

با آغاز فصل بهار زنگ مدارس در افغانستان به صدا در می‌آید و مرتضی هراتی به خوبی توانسته است لحظات شاد دانش‌آموزان را به تصویر بکشد. به ویژه آنجایی که مردی 6 فرزند خود را سوار بر دوچرخه کرده و در حال رفتن به سوی مدرسه است.

در فصل بهار رودخانه هریرود پر از آب می‌شود و عکس‌های بسیار خوبی در این مجموعه دیده می‌شود که زنان و مردان این شهر محو تماشای هریرود خروشان هستند.

مرتضی هراتی در چند نمای بسیار خوب از شهر هرات، شور زندگی و امید را به خوبی روایت کرده است، او دختران و پسران دانشجوی این شهر را نشان می‌دهد که با پوشش‌های مختلف در این شهر گشت‌وگذار دارند.

آثار تاریخی و فرهنگی شهر هرات نیز از چشم این عکاس افغانستانی دور نمانده است و در چند عکس زیبا «قلعه اختیار الدین»، «مصلی»، «مسجد جامع» و «تیمچه»های قدیمی هرات را نیز به خوبی روایت کرده است.

آب بازی کودکان و نوجوانان در «پل کاربار» و فرش شستن اهالی در کنار «پل مالان» و دختران و پسرانی که در مزارع سر سبز کنار هریرود به تفریح و استراحت مشغول هستند همه نشان از سرزندگی و امید در مردم این شهر دارد که علی‌رغم همه مشکلات عشق به زندگی در آن‌ها همچنان قوت دارد و عکاس به خوبی توانسته است این لحظات را از لنز دوربین خود روایت کند.

روایت هراتی از «سماواری» قدیمی در مرکز شهر، کتاب فروشی قدیمی در «کوچه گدام»، جارو فروش‌ها در «پای حصار»، و کبابی‌های «چوک گلها» و زنان جوان چوری فروش در «بازار ملک» این شهر، نشان از شغل‌های متنوع و سنتی در این شهر دارد که نشان می‌دهد هنوز مردمان این شهر تلاش دارند تا اصالت قدیمی خود را حفظ کنند.

«بادبادک بازی» و یا به قول هراتی‌ها «کاغذ باد بازی» کودکان و نوجوانان در کنار هریرود، «پل پشتو» و دیگر نقاط این شهر از دیگر موضوعاتی است که مرتضی هراتی به خوبی به آن پرداخته است و چند عکس زیبا در مجموعه به چشم می‌خورد.

فصل برگ ریزان هرات و به دنبال آن فرا رسیدن زمستان نیز به خوبی در این مجموعه روایت شده است و برف بازی بچه‌ها در زمستان در کوچه‌های هرات و کرسی‌هایی که تاکنون مردم خانه‌های خود را با آن گرم می‌کنند پایان بخش این مجموعه دیدنی هستند.

آنگونه که عکاس این مجموعه در مقدمه اثر خود آورده است، مجموعه عکس‌های چارسو حاصل گشت و گذار او در کوچه‌ها و خیابان‌های هرات است و هر عکس این مجموعه بازگو کننده روایت زندگی از زادگاه عکاس می‌باشد.

در این کتاب یک مقدمه به قلم «فرنچسکه رکیه» و «ناهید مهرگان» نیز به چشم می‌خورد که نوشته مهرگان با عنوان «ما همه اینجا بوده‌ایم» بسیار خواندنی است.

مرتضی هراتی متولد سال 1364 شمسی است و عکاسی شغل پدری او در زادگاهش هرات بوده است. عکاس شدن مرتضی نیز روایت جالبی دارد که باید در یک مطلب مستقل به آن پرداخت.

در دوران طالبان در افغانستان عکاسی ممنوع بود ولی برای موارد ضروری مثل گرفتن شناسنامه و پاسپورت طالبان اجازه می‌دادند که عکاسان فعالیت داشته باشند؛ ولی در همین موارد ضروری هم مردان نمی‌توانستند از زنان عکاسی کنند.

در این دوران مرتضی هراتی کودک بود که پدرش در هرات عکاس خانه‌ای با نام «افغان تصویر» را اداره می‌کرد و از همین زمان بود که او اجازه یافت که به عنوان یک کودک نابالغ از زنان عکس بگیرد.

تجربه چندین ساله وی در این کار، علاقه او را به عکاسی افزایش داد و بعد از سقوط طالبان به صورت خود آموز به فراگیری فنون عکاسی و درک مفاهیم بصری پرداخت.

وی از سال 1385 وارد ژانر عکاسی مستند و خیابانی شد و در سال 1390 اولین نمایشگاه خود را در هرات برگزار کرد.

وی در حال حاضر به عنوان یکی از عکاسان مطرح هرات و افغانستان در زادگاهش فعالیت دارد.

مجموعه عکس چارسودر سال 1397 توسط چاپخانه تابان در 180 صفحه با کاغذ رنگی کلاسه در قطع خشتی به شمارگان یک هزار نسخه در هرات منتشر شده است.

/انتهای پیام/