انواع صنایع دستی

ایران کشوری است مملو از صنایع دستی .انسان از زمانی که دانه ای در زمین کاشت برای نگهداری و طبخ این دانه ظرفی ساخت از آن موقع صنایع دستی آغاز شد . به تدریج با بکار گیری ذوق و سلیقه ای بی شمار در ساخت انواع ظروف و زیرانداز و لباس آن را تبدیل به هنری ماندگار کرد . در این مقاله و مقاله های بعدی می خواهیم بیشتر با انواع صنایع دستی به خصوص صنایع دستی ایران آشنا شویم .

به طور کلی صنایع دستی به چهار دسته صنایع سنگین ، سبک ، کوچک و دستی تقسیم می شود که هر یک دارای خصوصیات ویژه ای است که در زیر بدان پرداخته می شود.
۱٫ صنایع سنگین : صنایع سنگین زمینه ساز توسعه اقتصادی یک کشور است و از آن با عنوان صنایع مادر یا صنایع کلیدی نیز یاد میشود. این نوع صنایع نیازمند سرمایه گذاری های کلان ، ماشین آلات و تجهیزات عمده و نیروی انسانی با مهارت های فنی و تخصصی بالاست. مانند صنایع نفت ، پتروشیمی ، ذوب آهن و نظایر آن ( خوش فر،۱۳۷۹)
۲٫ صنایع سبک : صنایع سبک در مقایسه با صنایع سنگین نیازمند تجهیزات و سرمایه کمتر و نیز نیروی انسانی با تخصص پایین تر است. این نوع صنایع حد فاصل صنایع سنگین و کوچک قرار دارند و لازمه بهره گیری از آن ها ، استفاده از ماشین آلات خودکار و نیمه خودکار است. مانند صنایع نساجی ،چرم ، پوست ، صنایع غذایی ، وسایل الکتریکی و نظایر آن.
۳٫ صنایع کوچک :صنایع کوچک بیشتر حالت کارگاهی دارد تا کارخانه ای و علاوه برقابلیت استقرار در شهرها، قابلیت استقرار در روستاها را نیز داراست. در مقایسه با صنایع سبک ، نیروی انسانی و تجهیزات و وسایل کمتری نیاز دارد و محتاج سرمایه گذاری های زیاد نیست.در این رشته از صنعت ، بخشی از کار تولید توسط ماشین و قسمتی دیگر توسط نیروی بدنی کارگران انجام می شود. نظیر صنایع بلوک زنی ، تراشکاری ، پلاستیک سازی ، عینک سازی و مانند آن.
۴٫ صنایع دستی : از نظر لغوی اصطلاح صنایع دستی دارای مفهوم واحدی نیست و تاکنون تعاریف متعددی از آن ارائه شده است. دائرۀ المعارف بریتانیا صنایع دستی را جزء صنایعی می داند که مهارت، ذوق و اندیشه انسان در تولید آن نقش اساسی دارد. در گزارش مدیریت طرح و برنامه سازمان صنایع دستی ایران نیز صنایع دستی چنین تعریف شده است: “صنایع دستی به آن رشته از صنایع اطلاق می شود که تمام یا قسمتی از مراحل ساخت فرآورده های آن با دست انجام شده و در چهارچوب فرهنگ و بینش های فلسفی و ذوق و هنر انسان های هر منطقه، با توجه به میراث قوی آنان ساخته می شود”. اما در تازه ترین و بهترین تعریف از صنایع دستی چنین آمده است: “صنایع دستی به بخشی از هنر- صنعت گفته می شود که با بهره گیری از مواد اولیه بومی و انجام کار اساسی به کمک دست و افزار دستی محصولاتی ساخته می شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل تمایز آن از صنایع ماشینی است ؛ مانند منبت کاری ، قالی بافی ، زری بافی و نظایر آن (همان) “.

برگرفته از کتاب صنایع دستی و گردشگری خانم شادی فروغی