سیاست‌های اقتصادی دولت با بورس کالا تناقض دارد

سیاوش وکیلی در گفتگو با بورس نیوز؛ در پی حواشی ایجاد شده و شایعاتی مبنی بر توقف فعالیت بورس کالا و تکذیب آن با صدور اطلاعیه‌ای از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار در چند روز گذشته؛ به جوانب مشکلات بورس کالا پرداخته و دررابطه‌با احتمال تغییر رویکرد‌ها به بورس کالا چنین بیان کرد:
در حیطه حکمرانی با پارادوکسی مواجهیم که این حکمرانی متشکل شده از مجموعة دولت، ملت، سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها و ارکان مختلف بوده. این پارادوکس زمانی به وجود می‌آید که جامعه از دولت انتظار اتخاذ سیاست‌هایی در جهت کاهش بار تورم و افزایش قیمت‌ها، را از دوش مردم دارد. به‌خودی‌خود تلاش بر کنترل قیمت‌ها ناپسند نبوده و نیت متولی بازار این است که بازار بی‌قیدوشرط رها نشود و نظارت و کنترل بر آن حاکم باشد؛ در مقابل، اما ابزار‌هایی همچون بورس به طور ذاتی مبرا از پایش و وارسی‌اند.

وی در ادامه با ذکر مثالی در این مورد تشریح کرد: بورس بر مبنا مکانیزم اقتصاد آزاد طراحی شده و کلیدی‌ترین واژه در آن حاکمیت عرضه و تقاضا است. تناقضی که به آن اشاره کردیم از همین‌جا نشات می‌گیرد. همچون خودرو که دولت تلاش بر عدم افزایش قیمت آن دارد؛ اما زمانی که از منظر بازار به آن می‌نگریم، نرخ تعیین شده مشمول حال مصرف‌کننده نهایی نشده و بیش از هفتاد درصد متقاضیان واقعی، همیشه از طریق بازار آزاد نیاز خود را برآورده می‌کنند و این نشان از تناقض در سیاست‌های کشور دارد. نتیجه آن برهم‌خوردگی سازوکار بازار و ایجاد فاصله قیمتی خواهد بود و کالای یاد شده تبدیل به کالای سرمایه‌گذاری خواهد شد.

این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: زمانی که در اقتصاد کشور فاصله شدیدی بین قیمت گذاری و بازار وجود دارد، طبیعتاً باید مکانیزمی تعبیه گردد تا شکاف قیمتی به نفع تولیدکننده حاصل شود و نه واسطه‌گران؛ و همچنین مبادلات در بستر بورس کالا باعث می‌شود بازار سرمایه نیز از رونق بیشتری بهره‌مند گردد. راهکار کوتاه‌مدت برای تنظیم بازار که تجربه نشان داده باعث کاهش قیمت در بازار آزاد نیز می‌شود، بورس کالا است. بورس کالا نقش کاهش‌دهنده فاصله قیمتی کارخانه و بازار را دارد. متأسفانه، قیمت بازار آزاد در برخی کالا و خدمات منصفانه نمی‌باشد و متقابلاً قیمت مصوب کارخانه جات که ناشی از قیمت‌گذاری دستوری است نیز درست نیست. این موضوع باید در جایی به تعادل برسد که بورس کالا، در بازه کوتاه‌مدت می‌تواند این نقش را ایفا کند؛ البته با این هدف که منجر به کاهش قیمت‌ها شود

استمرار، شرط مهم عرضه در بورس کالا

وکیلی بیان کرد: اگر بخواهیم به نگاه منتقدین نیز بپردازیم، درست است که نباید بورس کالا ابزار قانونی برای گران‌کردن کالا‌ها شود؛ در همین راستا باید در بورس کالا عرضه، استمرار و تداوم وجود داشته باشد تا قیمت‌ها به روند کاهشی برسند؛ چنانچه در موارد مشابه نیز چنین بوده است.

وی درباره رد این ادعا که بورس کالا تورم‌زا بوده و باعث ایجاد رقابت کاذب می‌شود خاطرنشان کرد: در بورس کالا به‌واسطه شفافیت در معاملات، تمامی آمار آن محسوس و مشخص می‌باشد. اما بازار آزاد چنین مزیتی نداشته و این نکته به تجربه‌ای محرز بدل شده است که نظام چندنرخی در هر حوزه‌ای فسادزا بوده و رانت به دنبال خود به وجود خواهد داشت.

چه لزومی است بر تکرار این سازوکاری که باز منجر به شکست خواهد شد.

این کارشناس بازار در خصوص سیاست‌های اتخاذی دولت اظهار کرد: چندین بار این سیاست اتخاذ شده و هر بار نیز به شکست منجر شده است. قبل‌تر محصولات صنایعی، چون فولادی‌ها و پتروشیمی‌ها در این سازوکار، با عدم موفقیت رو‌به‌رو شده‌اند.
متولیان اقتصادی که مدافع سازوکار بورس کالایند بیان می‌دارند؛ صرفاً بخشی از تولیدات صنایع مختلف که قسمت محدودی از محصولات را شامل می‌شود؛ بر مبنا مکانیزم عرضه و تقاضا فعالیت داشته باشد تا به‌مرور آثار آن مشهود باشد. تجربیات گذشته نشان داده که قیمت بازار آزاد پایین‌تر از بورس کالا خود را تنظیم کرده و این نشان از آن دارد که این سازوکار ثمربخش است.