سهم داخلی سازی خودروهای چینی در ایران چقدر است؟

داخلی سازی خودروهای چینی بر خلاف تصور با آمار بسیار ضعیفی در کشورمان انجام می‌شود. طبق گزارش منتشر شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس، حداکثر سهم داخلی سازی خودروهای چینی در حدود 40 درصد است.

مرکز پژوهش‌های مجلس با ارائه گزارشی تحت عنوان بررسی سهم و میزان داخلی سازی خودروهای چینی در ایران از فعالیت ضعیف چینی‌ها در سهم داخلی سازی محصولات خبر داد و حداکثر داخلی سازی این خودروها را 40 درصد برآورد کرده است که حتی برای بعضی از خودروها این آمار به مرز 20 درصد نیز می‌رسد. با توجه به این گزارش می‌توان عنوان کرد که شرکت‌های چینی چندان به داخلی سازی خودروهای مونتاژی تمایل ندارند.

مرکز پژوهش‌های مجلس به نقل از کارشناسان این حوزه عنوان کرد که دلیل عدم اشتیاق شرکت‌های چینی به نحوه رفتار وزارت صنعت، معدن و تجارت در دهه اخیر مربوط می‌شود و شاید در بیان مناسب، دلیل پایین بودن درصد داخلی سازی خودروهای چینی مربوط به عدم اعمال فشار مناسب این وزرات بر روی شرکت‌های چینی است. همچنین یکی دیگر از دلایل بیان شده از سوی کارشناسان به تفاوت هزینه تولید قطعات در ایران و چین مربوط می‌شود.

خودروسازان چینی فعالیت خود را در اوایل دهه 80 در کشورمان شروع کردند و در ابتدا تعداد اندکی از شرکت‌های چینی وارد ایران شدند، ولی در مرور زمان بر تعدادشان افزوده شد. چینی‌ها در ابتدا بر روی بخش‌های خصوصی تمرکز کردند ولی در ادامه با تمام انتقادهایی که از لحاظ کیفیت و ایمنی بر آنها وارد بود، خود را به شرکت‌های بزرگی مانند سایپا، پارس‌خودرو و ایران خودرو نزدیک کرده و سهم قابل توجه‌ای از سبد محصولات آنها را به خود اختصاص دادند. همچنین با فراهم بودن شرایط داخلی سازی خودروهای مونتاژی، شرکت‌های چینی میل چندانی برای انجام چنین فعالیت‌هایی نداشتند.

دلایل بی انگیزی چینی‌ها در داخلی‌ سازی خودروها

با توجه به گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان کرده است، نحوه رفتار وزرات صنعت، معدن و تجارت یکی از دلایل اصلی بی انگیزی شرکت‌های چینی محسوب می‌شود، چرا که این وزارتخانه فشار لازم را به روی این شرکت‌ها اعمال نکرد و چینی‌ها به راحتی قطعات مورد نیاز خود را به جای داخلی سازی، وارد کردند. در حقیقت با وجود چنین شرایطی شرکت‌های چینی فشاری روی خود احساس نکردند و با خیالی راحت به جای تامین قطعات از قطعه سازان داخلی به واردات پرداختند.

رفتار نرم وزارت صنعت در خصوص داخلی سازی قطعات، فقط در برابر شرکت‌های چینی صورت گرفته است، چرا که این وزارتخانه برای سایر خودروسازان خارجی برنامه داخلی سازی 80 درصدی تعیین کرده است. همچنین در روزهای پسابرجام خودروسازانی مانند پژو، رنو و فولکس واگن جهت فعالیت و سرمایه‌گذاری در ایران اعلام آمادگی کردند و این وزارتخانه جهت شروع تولید آنها، شرط داخلی سازی 40 درصدی را برایشان تعیین کرد ،در شرایطی که شرکت‌های چینی همچنان مشغول واردات قطعات مورد نیاز خود بودند.

واردات قطعات ارزان‌تر از تولید

مبحث دیگری که در ارتباط با بی‌میلی شرکت‌های چینی مطرح می‌شود، موضوع تفاوت هزینه تولید قطعات در ایران و چین است. بدین شکل که برای شرکت‌های چینی واردات قطعات به صرفه‌تر از تولید آن در کشور ایران است و با توجه به تخصصی که شرکت‌های چینی در کاهش هزینه‌های خود دارند، این دلیل جهت بی‌انگیزگی چینی‌ها محتمل‌تر است.

این مرکز به نقل از کارشناسان عنوان کرد که هزینه تولید قطعات خودروهای چینی در ایران بسیار گران‌تر از واردات آن است. در واقع حتی برخی از قطعه سازان داخلی از تولید قطعات صرف نظر می‌کنند و به واردات قطعات از چین می‌پردازند. با توجه به قانون وزارت صنعت در خصوص تعرفه واردات قطعات خودروهای چینی، با داخلی‌ سازی کمتر از 20 درصد، برابر با قیمت یک خودروی کامل است، با این حال اگر سقف داخلی‌ سازی به 30 درصد برسد، به شرکت‌های چینی تخفیف 5 درصدی اعطا می‌شود. ولی حتی با چنین قانونی نیز چینی ها به وارداخت می پردازند که این امر مهر تاییدی بر بالا بودن هزینه‌های تولید است.

داخلی سازی تیغ دو لبه است

مرکز پژوهش‌های مجلس با در نظر گرفتن هزینه‌های زیاد تولید قطعات در ایران به وزارت صنعت توصیه کرده که میزان افزایش داخلی سازی خودروهای چینی با یک برنامه‌ریزی خاصی صورت بگیرد که داخلی سازی برای شرکت‌های چینی مقرون به صرفه باشد و از طرفی هزینه تولید قطعات در کشور نیز افزایش نیابد. به بیانی صحیح‌تر این مرکز تاکید دارد که با فشار‌های زیاد جهت داخلی سازی، شرکت‌های چینی ناچارند قطعات مورد نیاز را با هزینه زیاد تولید کنند و این هزینه را به روی قیمت نهایی محصول اضافه می‌کنند.

این مرکز به نکات مثبت داخلی سازی خودروهای چینی پرداخت و در ادامه عنوان کرد با چنین اقدامی می‌توانیم از خروج ارز جلوگیری کنیم. با توجه به گزارش این مرکز می‌توان اینگونه گفت که داخلی سازی محصولات چینی مانند تیغ دو لبه است، چرا که از طرفی می‌توان باعث افزایش ارزبری شود و از طرفی هم افزایش هزینه تولید و بهای تمام شده این محصولات را به دنبال دارد. پس وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌بایست با یک ساز و کار و برنامه‌ریزی دقیق و منطقی و با در نظر گرفتن شرایط موجود بازار به اعمال فشار خودروسازان چینی مبنی بر داخلی‌‌سازی بپردازد.

داخلی سازی خودروهای چینی بین 6 تا 26 درصد

با توجه به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و انتشار لیست مقدار داخلی سازی خودروهای چینی ، در حال حاضر به جز محصولات دانگ‌ فنگ با 30 تا 40 درصد داخلی سازی که در شرکت ایران‌ خودرو مونتاژ می‌شود، سایر محصولات چینی تا سقف 20 درصد داخلی سازی می‌شوند. البته در این گزارش به قطعاتی که داخلی سازی می‌شوند اشاره نشده است، اما در حدود 14 درصد از حجم ساخت داخل تمام خودروها را رنگ و مونتاژ تشکیل می‌دهد و باقی درصدها نیز به قطعاتی مانند لاستیک، باتری و صندلی اختصاص می‌یابد.

قطعاتی که داخلی سازی می‌شوند بسیار جزئی هستند و سهم قابل توجهی از قطعات دارای فناوری و تکنولوژی بالا را شامل نمی‌شوند. در واقع داخلی سازی مناسبی از سوی خودروسازن چینی در کشور صورت نمی گیرد. برای مثال اگر سهم 14 درصدی رنگ و مونتاژ را برای داخلی سازی خودرو‌های چینی لحاظ کنیم، با توجه به آمار منتشر شده خودروی هایما با درصد داخلی سازی 20 تا 30 درصد، تنها بین 6 تا 26 درصد داخلی سازی واقعی می‌شود.

برای محصولات سایپا نیز این آمار مشابه است و برای خودروی برلیانس و تمامی مدل‌های آن آماری بین 20 تا 30 درصد اعلام شده است که با احتساب 14 درصد رنگ و مونتاژ به داخلی سازی 6 الی 26 درصد می‌رسیم.

در ادامه لیست میزان داخلی سازی خودروهای چینی در کشور به صورت جدول تهیه شده که با کسر 14 درصد رنگ و مونتاژ از هر یک از این محصولات می‌توانید آمار واقعی داخلی سازی آنها را محاسبه کنید.

نام خودرو	شرکت تولید کننده	درصد داخلی سازی
دانگ‌فنگ	ایران خودرو	30 تا 40 درصد
هایما	ایران خودرو	20 تا 30 درصد
برلیانس	سایپا	20 تا 30 درصد
چانگان	سایپا	20 تا 30 درصد
ام‌وی‌ام	مدیران خودرو	20 تا 30 درصد
آریزو	مدیران خودرو	20 تا 30 درصد
BYD	کارمانیا	20 تا 30 درصد
جک	کرمان موتور	20 تا 30 درصد
لیفان X50	کرمان موتور	20 تا 30 درصد

جیلی	بم خودرو	20 تا 30 درصد
هاوال	گروه بهمن	20 درصد
بسترن	گروه بهمن	20 درصد
آریو	سایپا	20 درصد
لیفان 620	کرمان موتور	20 درصد
لیفان X60	کرمان موتور	20 درصد
لیفان 820	کرمان موتور	کمتر از 20 درصد
تیگو	مدیران خودرو	کمتر از 20 درصد
ام جی	صنعت خودرو آذربایجان	کمتر از 20 درصد