روستای پوده دهاقان

روستای پوده دهاقان یکی از روستاهای نمونه گردشگری با بافت زنده و پویا در شهرستان دهاقان می باشد. اماکن تاریخی مانند کاروانسرا، عصار خانه و چهارسوق و قلعه‌ های «آریانا» و «رئیس زاده» و بازار زیبا نمونه ‌ای از موزه گردشگری روستایی است. همچنین روستای پوده، آب و هوای خوب و چشمه ‌سارهای فراوان و چشم‌ انداز های زیبا و متنوعی دارد.

آب و هوای روستای پوده دهاقان

روستا با ارتفاع ۱۸۲۰ از سطح دریا واقع شده و آب‌ و هوای منطقه در فصل تابستان معتدل و در زمستان سرد است، همچنین در جنوب آن رودخانه شور جریان دارد.

قدمت

پوده در دوره صفویه شکارگاه حکمرانان بوده ‌است. پیدایش روستای پوده مربوط به آبادی هایی است که تا زمان صفویه شکل گرفتند مانند اسفرجان و قمبوان. قدمت این روستا در برخی منابع ۷۰۰ سال ذکر شده ‌است و با توجه به تاریخ ساخت آثار و بقایای تاریخی به جا مانده از جمله مسجد، بازار، قلعه یوسف خان قدمت روستا دست کم به ۵۰۰ سال قبل می ‌رسد.

زبان و فرهنگ

عموم مردم روستا به زبان فارسی و برخی با گویش دری سخن می ‌گویند. در پوده زن ‌ها و مرد های محلی و قدیمی (به‌ جز جوانان) از پوشاک محلی استفاده می ‌کنند که لباس محلی مردان شامل: پیراهن پشمی، جلیقه، تنبان، شال و کلاه نمدی است. مردمان روستا اعتقادات خاص پزشکی خود را دارند بعنون مثال از شاترِ برای دل ‌درد، پونه کوهی و پونه خشک همراه با ماست برای یبوست، آویشن یا آلوشنک برای درد معده، ختمی برای رودل، خاکشیر برای دل‌ پیچه استفاده می ‌کنند، ناخنک، خارخاسک نیز نمونه‌ هایی از داروهای محلی هستند.
همچنین آرد به همراه کمی شیر بجه مخلوط و به ‌صورت خمیر درمی ‌آورند و روی کورک می ‌گذارند تا چرکش را بیرون بکشد و با گل ‌گاو زبان و رناس پوست حیوانات را رنگ می ‌کنند.

بافت روستای پوده دهاقان

این روستا در ترکیب بندی شبیه فضاهای روستای کوهپایه ‌ای است و عنصر آب تأثیر بسیار دارد بطوریکه بافت کلی روستا از ارتفاعات و جریان رودخانه تأثیر پذیرفته و خانه‌ های روستا درشیب دامنه ‌ها بنا شده ‌اند. خانه‌ ها از مصالح بومی چون سنگ، چوب و خشت ساخته ‌شده، بعلاوه در محله ‌های قدیمی مانند لب ساخون و کوچه سوزن، خانه ‌ها با ایوان‌ های بلند و بصورت زیبایی ساخته شده اند.

اقتصاد

اقتصاد این روستا براساس فعالیت‌ های کشاورزی، باغداری، دامداری و صنایع دستی است. زنان و دختران عمده ‌ترین تولید کنندگان صنایع دستی روستا می‌ باشند.

محصولات

مهم ‌ترین محصولات روستا شامل گندم، جو، لوبیا، ذرت، انگور و سیب‌ درختی هستند. (سیب ‌های این منطقه بسیار معروف هستند.) تولیدات دامی آنها عبارتند از انواع لبنیات مانند شیر، ماست، کشک، خامه، قره‌ قروت و روغن حیوانی.

آداب و رسوم

از بازی ‌های محلی روستا می ‌توان به این موارد اشاره کرد: چوب و پل (بلا چفته)، هفت ‌سنگ، گودال شیطانی، هسته‌ ی خونه کی یا گل چه گلی، کنده بازی یا خروس‌ جنگی، ریگ چه بازی همان یک قل دو قل و به زبان محلی (قوتور بازی). از آیین‌ های ویژه مردم روستا در محرم، نخل بستن در دهه اول ماه محرم و گرداندن آن برای عزاداری و نیز برپایی مراسمات عزاداری در ماه های محرم و صفر در حسینیه بسیار قدیمی (مربوط به دوره قاجار) و زیبای محله بازار می باشد.

سوغات و صنایع دستی روستای پوده دهاقان

عمده ‌ترین صنایع‌ دستی روستا شامل گیوه، کلاه نمدی، چو خا و انواع گلیم، قالی و جاجیم و مشهورترین سوغاتی آن، گیوه، جاجیم، قالیچه، کشک، روغن و کره حیوانی می ‌باشند.

فرآورده های بومی روستا

در فصل پاییز انگور‌ها توسط بانوان این روستا چیده شده، انگورهای سالم را از ناسالم جدا و درون دیگ‌ های بزرگ می ‌ریزند. سپس می ‌گذارند دو الی سه روز بماند تا خوب نرم شود. بعد گوشت و پوسته آن را درون حوضچه ‌هایی با کف سیمانی که دریچه ‌ای به‌ بیرون دارد می ‌ریزند و مرد های پوتین پوش روی آنها راه می ‌روند. تا آب انگور گرفته‌ شده و از دریچه به داخل دیگ‌ های مسی بریزد. سپس دیگ‌ ها را بر سر کوره گذاشته و داخل آنها خاک سرخ می‌ ریزند تا لرد انگور ته ‌نشین و آب زلال انگورها جدا شود. آب انگور صاف ‌شده را داخل دیگ ‌های دیگری می‌ ریزند و می ‌گذارند تا خوب بجوشد و تبدیل به شیره شود.

شیره انگور

لرد انگور ها را که به‌ وسیله خاک سرخ جدا شده درون کیسه‌ می‌ ریزند و می ‌گذارند تا آب‌ باقیمانده از آن جدا شود. آن را نیز می ‌جوشانند تا به‌صورت مربا درآید که به آن آب چکه می ‌گویند. همچنین مقداری از آب انگور زلال را که هنوز به‌ صورت شیره درنیامده، روی کدوهای حلقه‌ شده می‌ ریزند. می‌ گذارند تا بجوشد و تبدیل به مربا شود. علاوه بر این چغندر محلی را خرد، داخل ظرفی که حاوی سرکه است می ‌ریزند. درجایی خنک می ‌گذارند و در فصل زمستان از آن استفاده می ‌کنند.

همچنین نوعی خمیر را پهن و نازک می ‌کنند، روی ‌هم انداخته و به ‌وسیله‌ چاقو قطعه ‌قطعه می ‌کنند، سپس قطعه ‌ها را از هم جدا، در آفتاب خشک و داخل ماهیتابه بو داده و آن را همراه با برنج می ‌پزند. شکر و آرد و روغن را مخلوط کرده و به‌صورت خمیر (بلچی) درمی ‌آورند و بر تنور می‌ چسبانند تا پخته شود و به‌ عنوان شیرینی محلی بلچی استفاده می‌ کنند. همچنین برای درست کردن نان خشک، یک عدد سینی مسی را درون تنور خاموش می‌ گذاشتند و نانها را درون آن قرار می ‌دادند تا یک شبانه‌ روز بماند و خشک شود.

جاهای دیدنی روستای پوده دهاقان

روستای پوده آب و هوای خوب و چشمه ‌سارهای فراوان، چشم‌ انداز های زیبا و متنوع دارد. همچنین چشمه ‌های قاسم، چانه و چاه گز در گوشه و کنار روستا می ‌جوشند. بقایای قلعه یوسف خان، بازار قدیمی پوده و آثاری از کارگاه ‌های عصاری (روغن ‌کشی) و مسجد جامع از جمله آثار تاریخی این روستا هستند.

مسجدجامع پوده

مسجد جامع پوده در جنوب روستا قرار دارد و منبر و حوض سنگی آن متعلق به دوران صفویه ‌است. درون حجره‌ های آن، بر روی دیوارها، آثاری از نقاشی ‌های دوران صفویه باقی مانده ‌است. منبر مسجد از سنگ سیاه است و پنج پله دارد. در حاشیه منبر نام چهارده معصوم خوشنویسی و کنده‌ کاری شده ‌است. در سمت دیگر آن آیةالکرسی را نقر نموده ‌اند. بر گوشه ‌ای از این منبر این بیت آمده‌ است: «بنا نهاد همین مسجد و همین منبر علی ‌ست ابن علی و بوداق ابن قلندر» در سمت دیگر هم. بیتی آمده که با حساب ابجد، سال ۱۰۶۲ ه‍.ق. یعنی سال سلطنت شاه صفی بن شاه عباس کبیر را نشان می ‌دهد. نام حجار منبر نیز در زاویه‌ ای از منبر دیده می‌ شود. در زمان صفویه این منبر مکان جلوس شاهانی که به این منطقه می ‌آمدند، بوده ‌است.

بازار چهارسوق پوده

بازار چهارسوق پوده از آثار تاریخی زیبا و قدیمی روستاست. نقاشیهایی از اواخر دوران قاجار در این بازار به یادگار مانده است. دو قسمت دیواره بازار دو نمونه نقاشی به تصویر کشیده شده که یک نمونه به بیان حوادث عاشورا که کاری مذهبی است. پرداخته شده و در قسمت دوم داستان هایی از شاهنامه حکیم فردوسی روایت شده است. این نقاشی ها جنبه سرگرمی داشته و عده ای به بیان داستان به مردم می پرداخته اند. ساختار بازار چارسوق این روستا به این گونه است که بخشی از بازار به حسینیه و مسجد جامع افتاده و ادامه آن به سمت خانه ها و مغازه های قدیمی می باشد.

امامزاده شاه زید پوده

در یک کیلومتری مرکز پوده در قسمت شرقی و در جنوب غربی قبرستان پوده، امامزاده شاه زید پوده واقع‌ شده است. اهالی روستا عقیده دارند او شاه زیدبن محمد حنفیه است که بعد از شهادت سرش در اصفهان و تنش در این محل دفن شده. زیارتگاهی از دوره‌ صفویه که گمان می ‌رود همان سیدی باشد که سردار معروف نادرشاه امیر چله وصیت کرد تا جنازه‌ اش در کنار آن به خاک سپرده شود.

نحوه دسترسی به روستای پوده دهاقان

روستای پوده در ۲۲ کیلومتری شمال شهر دهاقان و ۲۵کیلومتری شهرضا واقع شده است. مسیر دسترسی، از طریق شهرهای دهاقان، شهرضا و مبارکه، با جاده آسفالت می باشد.