رابطه اخلاق و اقتصاد بر اساس الگوی پیشنهادی نظام‌مندی معرفت‌های اقتصادی

به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان به نقل از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی علمی ترویجی «رابطه اخلاق و اقتصاد بر اساس الگوی پیشنهادی نظام‌مندی معرفت‌های اقتصادی» روز دوشنبه، 15 مرداد ماه توسط گروه اقصاد اسلامی در پژوهشگاه دفتر قم برگزار شد.

حجت‌الاسلام دکتر علی‌اصغر هادوی‌نیا، عضو هیات علمی گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ابتدای این کرسی علمی به عنوان ارائه دهنده بحث گفت: پیشینه رابطه اخلاق و اقتصاد را در قبل از رنسانس باید در آثار ارسطو دنبال کرد، آن زمان که وی اقتصاد را به‌عنوان تدبیر منزل و مدن در ذیل علم اخلاق در نظر گرفت.

وی تصریح کرد: اما پس از رنسانس رابطه اخلاق و اقتصاد از مهم‌ترین دغدغه‌های آدام اسمیت به‌عنوان پدر علم اقتصاد بوده است. این دغدغه به‌گونه‌ای بوده که به‌عنوان مسئله اسمیت مشهور شده است. زیرا وی که مدرس فلسفه اخلاق و یک مسیحی متأله بوده است، پیش از نگارش کتاب «ثروت ملل» خود، در کتاب احساسات و عواطف اخلاقی محور رفتارهای انسان را بر نوع دوستی قرار داده است.

هادوی نیا افزود: اما کتاب ثروت ملل خود را با مثالی آغاز می‌کند که ظهور در نفع طلبی دارد و از این جاست که ممکن است گفته شود داستان تفکیک اقتصاد و اخلاق شروع شده است. اما این لیونل رابینز بود که در دهه سی‌ام قرن بیستم تفکیک مزبور را صراحتا مطرح کرده و با تکیه بر آن اقتصاد را تعریف کرد.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده نظام‌های اسلامی تاکید کرد: در دهه‌های اخیر برخی اقتصاددانان از جمله آمارتیا سن با وقوف بر این واقعیت که بخش زیادی از مسائل و روابط اقتصادی با مسائل اخلاقی پیوند عمیق دارند و فقدان یک فلسفه و نظریه اخلاقی مشخص، به مثابه یک پدیده اجتماعی می‌تواند منجر به پیدایش تناقض‌های جدی در عرصه‌های مختلف سیاست و اقتصاد و اجتماع گردد. و در این زمینه به نظریه‌پردازی پرداخت و آکادمی علمی سوئد جایزه نوبل سال 1998 در اقتصاد را به وی اعطاء کرد.

در این کرسی می‌خواهیم با توجه به الگوی پیشنهادی که در مقاله نظریه نظام‌مندی معرفت‌های مکاتب اقتصادی (مطالعه موردی اقتصاد کلاسیک و اقتصاد اسلامی) (فصلنامه اقتصاد اسلامی،1389، ش38) مطرح شده است، ارتباط بین اخلاق و اقتصاد مورد بررسی قرار گیرد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه همچنین خاطرنشان کرد: نوآوری مقاله کنونی در این است که می‌خواهد بر طبق یکی مبنای نظری پاسخ جدیدی به پرسش مربوط به چگونگی ارتباط بین اخلاق و اقتصاد بدهد. مطابق این بررسی می توان در سطوح چهارگانه هست‌ها و بایدهای اقتصادی – اخلاقی ارتباط مشاهده کرد. بنابراین این الگو می تواند به عنوان منطق استواری مطرح گردد که ارتباط بین اخلاق و اقتصاد را به ترسیم کشیده است.

در ادامه این کرسی حجت‌الاسلام محمدجداری عالی و آقای دکتر محمدجواد توکلی به نقد مطالب ارائه شده پرداختند.

پایان پیام/9