تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از روی من گذشته است


تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از روی من گذشته است

در تحلیل رمان خرمگس ما با یک رمان رئالیستی مواجهیم که ریشه های رئالیسم انتقادی (Critical Realism) و رئالیسم سوسیالیستی (Socialist Realism)را در خود می پروراند که در بستر عشقی لطیف جای می گیرد و قرار است نقاط پررنگ شخصیت پردازی های پرسوناژهای اصلی را تثبیت کند. نوشته تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از...

تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از روی من گذشته است

در تحلیل رمان خرمگس ما با یک رمان رئالیستی مواجهیم که ریشه های رئالیسم انتقادی (Critical Realism) و رئالیسم سوسیالیستی (Socialist Realism)را در خود می پروراند که در بستر عشقی لطیف جای می گیرد و قرار است نقاط پررنگ شخصیت پردازی های پرسوناژهای اصلی را تثبیت کند.

0

رمان خرمگس قبل از آنکه نمونه ای درخشان از یک پراکسیس انقلابی باشد که در فرم رمان سیاسی پرداخت شده، نوعی سؤال فیلسوفانه است در باب مفهوم خدا و مجادله و نقیضه گوئی های شخصیت های اصلی رمان، آرتور/ فلیس ریوارز/ خرمگس و پدر مونتانلی پیرامون تم مسیحیت و ضد مسیحیت و ایمان از دست رفته و پرداخت غرامت های آن که گام های انسانیت را در زوالی اندوهگین فرو می برد. در ادامه با تحلیل رمان خرمگس با نت نوشت باشید.

تحلیل رمان خرمگس

قبل از آغاز تحلیل رمان خرمگس به سراغ داستان این رمان می رویم؛ آرتور جوان، دانشجوی فلسفه که مرید کشیش مونتانلی (کانن مقدس) با تصویر مقدس مآبی که وینیچ از او می سازد و به خوبی می توان حتا نوع پرداخت نویسنده در جزئیات سیما و فیزیک و بیان شخصی اش در نوع راه رفتن های سنگین و گفتارها و خطابه های آمرانه و کاریزماتیک که به شکل بارقه های ماورائی این نوع شخصیت در ذهن جای می گیرد را تصور و هضم کرد؛ در بطن ارتباط نزدیک و ماورائیش با مونتانلی که بعدها ریشه های ارتباط عمیق عاطفیشان بازتر می شود، عضو گروه چریکی-سیاسی ایتالیای جوان است که حوادث بحبوحه های سیاسی سده ی نوزدهم را به تصویر می کشد. تصویری واقعی از اتفاقات و شورش های سیاسی که در ایتالیای تحت اشغال اتریش رخ می دهد؛ در حالیکه کلیسا و پاپ نیز با نیروهای بیگانه در حال مسالحه است و ایتالیای از دست رفته در چنگال آهنین آنها به اسارت در آمده است. اعضای گروه ایتالیای جوان به رهبری ژوزف مازینی در تلاش برای به دست آوردن اتحاد کشور در مقابله با متجاوزین، در نهایت موفق به بیرون کردن نیروهای اتریشی و به دست آوردن اتحاد کشور می شوند. در تحلیل رمان خرمگس ما با یک رمان رئالیستی مواجهیم که ریشه های رئالیسم انتقادی (Critical Realism) و رئالیسم سوسیالیستی (Socialist Realism)را در خود می پروراند که در بستر عشقی لطیف جای می گیرد و قرار است نقاط پررنگ شخصیت پردازی های پرسوناژهای اصلی را تثبیت کند. نمونه های روشن مجادلات و نقیضه گوئی ها در رمان وینیچ به شکل رمان چندآوائی نمود پیدا می کند.

تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از روی من گذشته است

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان لولیتا اثر ناباکوف ، عشق یا هوس مساله این است

واژه ی چندآوائی(polyphonic) که ترکیبی از(polus) یونانی به معنی متعدد و (phonema) به معنی صدا است را نخستین بار باختین مطرح کرد و در واقع به گفتمانی اطلاق می شود که در آن چند آوا، همزمان به صدا در آیند، بدون آنکه یکی از آنها بر دیگری حاکم باشد. رمان چند آوائی از شیوه های نقل قول مستقیم، غیر مستقیم (که به طور غیر مستقیم افکار درون شخصیت رمان را بیان می کند) و گفتارهای درون شخصیت های داستان تشکیل می شود که با آثار داستایوسکی به اوج می رسد. گفتگوهائی که از جانب راوی سوم شخص (دانای کل) روایت می شود، و یا بین شخصیت های متفاوت با جهت گیری ها و افکار و دیدگاه های متمایز پخش می شود و در هر کدام از آنها یک نوع نحوه ی بیان، یک سبک مشخص، یا ایدئولوژی های متفاوت به کار گرفته می شود. موارد ذکر شده نباید در تحلیل رمان خرمگس از قلم بیفتد!

تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از روی من گذشته است

خرمگس نوشته ی اتل لیلیان وینیچ

درست مثل خط و مشی های سیاسی با محوریت گشتالت دیالوژیک که از هر کدام از شخصیت های داستان مثل جما، بولا، مارتینی، ریکاردو، آرتور و مونتانلی سر می زند. در واقع رمان چند آوائی، همچون گفتگوئی بزرگ است. در تحلیل رمان خرمگس ، وینیچ در پرداخت شخصیت هایش، پرداختی دموکراتیک دارد و آنها را در بیان و ابراز عقاید و دیدگاه هایشان آزاد می گذارد. به این ترتیب صدای مسلط نویسنده در اغلب اوقات در رمان به گوش نمی رسد و چون از نثری روزنامه نگارانه و روان استفاده می کند که فقط به توصیف وقایع اصلی و اتفاقات مهم در وحدتی زمان-مکان مدارانه و علت و معلول مدارانه می پردازد، وینیچ را تبدیل به قاضی عادل و بی طرفی می سازد که تا جای ممکن او را از سانتی مانتالیسم و پرداخت به زوایای درونی و ذهنیات و دالان های روانی-درونی شخصیت ها دور می کند. به همین وصف همان طور که در اغلب آثار رئالیستی شاهد آن هستیم، نویسنده در انتخاب و آفریدن شخصیت هایش در قالب تیپیزاسیون که اغلب از افراد مشهوری مثل سزارها یا پادشاهان و قهرمان های ماورائی استفاده می شود، دوری کرده و قهرمان هایش را از قشر عادی جامعه و افرادی معمولی و گاه حتا حقیر انتخاب می کند که ماهیتی پوزیتیویستی به آن می دهد و از آنها نمایندگانی مختص طبقه ای خاص می سازد. آرتور به سبک شخصیت های آثار بالزاک، جوان کاتولیک از طبقه ی اجتماعی مرفه است که درگیر مسائل سیاسی وقت با الهامی از جانب خداوند مواجه می شود که او را مطمئن می کند باید خود را وقف اهداف و آرمان های حزب برای رسیدن به اتحاد و اعتدال کشورش کند.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان همنام نوشته‌ی جومپا لاهیری، انتظار ابدی و تحمل باری همیشگی، و ناخوشی مداوم

در ادامه بعد از دسیسه هائی که منجر به زندانی شدنش می شود و رکب خوردن از جانب کشیشی که نزد او اعترافات عاشقانه اش را ابراز کرده و رهائی از زندان و مواجه شدنش با حقایقی تکان دهنده در ارتباط با رابطه ی پدر مونتانلی و مادرش و کشف رازی که تا هفده سالگی سر به مهر باقی مانده بود (پدر و پسر بودن آرتور و مونتانلی)، آرتور در هم شکسته را به فرار و جا گذاشتن زندگی تاریکی که با فریب همراه می شود، ترغیب می کند در حالیکه در یادداشتی غرق کردن خود و کشیده شدن در کام مرگی خودخواسته را اعلام می کند. مفهوم فریب که عامل اساسی این فاجعه است، این واژه را با مسیحیت (ایمان و اعتقادی که قرار است پاک، فولادین و خالی از هرگونه خللی باشد) مترادف می کند. در تحلیل رمان خرمگس می توان به قسمت های ابتدائی رمان اشاره کرد که با تبعیت از سبک پاستورال آثار تولستوی به ایمان و اعتقادی پاک و به دور از تزویر می گذرد که با هم نشینی زیبا و درست با طبیعت بکر کوهستان های آلپ همراه می شود و تصویری بی شائبه از ایمان به مسیحیت می آفریند. در فرازهائی از این بخش با توصیف از دره ای مواجه می شویم که آرتور و پدر مونتانلی آن را به روح انسانی تشبیه می کنند که هر کدام برداشت متفاوتی از آن ارائه می دهند. آرتور دره را با کاج ها و پرتگاه های قائم آن که با غروب خورشید و فرا رسیدن تاریکی همراه است به دوزخی تشبیه می کند که ارواح در ظلمت و سایه های مرگ آن فرو رفته اند و پدر، آن را به روح کسانی تشبیه می کند که هر روز در خیابان از کنارمان می گذرند. پارادوکسی که در دیدگاه های هر دوی آنها دیده می شود، در واقع به یک نتیجه ی واحد می رسد که آرتور بعدها در طول زندگی تاریکش به آن می رسد. روح پلید انسان هائی که در قالب مسیحیت و مذهب، روزانه ظلم ها و جنایاتی را رقم می زنند تا در دره ی دهشتناک بدویت سقوط و به تاریکی بپیوندند.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان چشم نوشته‌ی ولادیمیر ناباکوف، همگی پوچی و بی حوصلگی است!

در تحلیل رمان خرمگس ، مجادله ی انتهائی خرمگس و مونتانلی بار دیگر بر این مفهوم انتزاعی ایمان و باور به مسیحیت صحه می گذارد. دیالوگ هائی عمیق و پلی فونیک که از جانب وینیچ در شخصیت آرتور و مونتانلی متبادر می شود، شیطان و خدای سارتر را به یاد می آورد که ریشه هائی از رئالیسم روانکاوانه ی داستایوسکی را با خود یدک می کشد. مونتانلی که در بطن فاجعه ای که گریبانگیر خرمگس شده است و از بانیان آن بوده، حالا بدون اعتنا به آینده، حیات و انسانیت انسانیت زدائی شده ی خرمگس، به ایمان انتزاعی و مسیح و خدائی چنگ می اندازد که مسحور شده در چارچوب های ذهنی تک بعدیش، توانائی دیدن مسیح زخم خورده، شکنجه دیده و تحقیر شده ی مجسم روبرویش را ندارد و از آن گریزان است. دلقک سیار سیرکی که در گذر از رنج های زمانه، آن صلیب چوبی آمیخته با نخوت مونتانلی را کنار می زند و سیمائی واقعی از آن می آفریند.

– مونتانلی: آرتور فقط اندکی بر من رحم کن!…
-آرتور: شما در آن زمان که مرا به بردگی در مزارع نیشکر فرستادید، چه رحمی به من کردید؟ منی که در فاحشه خانه های کثیف ظرفشوی بودم و برای مزرعه دارانی درنده خوتر از احشام خود مهتری کردم؟ منی که با زنگوله و کلاه، دلقک یک سیرک سیار بودم. منی که برای ته مانده های کپک زده التماس می کردم و چون سگ ها حق تقدم داشتند آن را از من مضایقه می کردند؟ چقدر دوستم می دارید؟ به اندازه ای که خدای خود را رها کنید؟ این مسیح جاودان برای شما چه کرده است؟ چه رنجی را به خاطر شما متحمل شده؟ پدر، خدای شما طرار است.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان ارواح اثر پل استر

تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از روی من گذشته است

اتل لیلیان وینیچ

وینیچ با تکیه بر رئالیسم انتقادی، وقتی با جامعه ای ایستا رو به رو می شود که ماهیت آشکارا پرتضاد و غیر منطقی آن، فاصله ای روزافزون بین اصول اخلاقیات رسمی و واقعیت، بین تئوری و پراتیک دموکراسی بورژوائی در آن شدت می گیرد، قهرمان ها را به جستجوی وسایل جدیدی برای تغییر جامعه ی حاضر و تجسم دنیائی جدید ترغیب می کند. در تحلیل رمان خرمگس ، وینیچ با بهره گیری از ریشه های رئالیسم سوسیالیستی همچون مهندسی از معماری روح بشر پرده برداری می کند و واقعیت را در سیر انقلابی آن منعکس می کند. در رئالیسم سوسیالیستی اغلب ۴ وجه غالب است. مردم گرائی (Narodnost) نسخ گرائی(Tipichnost) مسلک گرائی(Ideinost) و حزب گرائی (Parttirost). مردم گرائی که عمدتاً ناظر بر جنبه ی تکنیک و جان مایه ی رئالیسم ساده نویسی و جنبه ی عامه پسندانه ی آن است که نثر نوشتاری را از واژه های صیقلی تهی می کند. مسلک گرائی و حزب گرائی نیز ناظر بر محتوای ایدئولوژیک رئالیسم سوسیالیستی و ترویج بی چون و چرای سیاست های چپی حزب است. نسخ گرائی نیز رئالیسم را در حکم بازآفرینی مستقیم واقعیت مشهود، دستخوش تغییر می کند.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان خاطرات روسپیان سودازده من نوشته گابریل گارسیا مارکز

در ادامه تحلیل رمان خرمگس باید گفت از دیدگاه ماتریالیسم دیالکتیک مارکس، جهان عینی پیوسته در حال تغییر، تحول و تکامل است و همه ی اجزائش در یکدیگر مؤثر و با یکدیگر در ارتباط هستند، بنابراین مفاهیم ادراکی ما از واقعیت، همواره در حال تغییر و تحولند و بر یکدیگر اثر می گذارند. با این تعریف حقیقت امری نسبی، متحول و متکامل است. مثل زندگی و سرنوشت خرمگس که در روند داستان چه به لحاظ نمود بیرونی و چه به لحاظ نمود درونی تغییر می کند. جسمش در گذر از جریانات تاریک و طاقت فرسای زندگیش تغییر شکل می دهد و دفورمه می شود و روحش در مقابل مسیحی آزاده ی آرتور در جوانی قرار می گیرد و عصیان می کند. این تقابل ایده آلیسم و ماتریالیسم در جای جای رمان پررنگ و نقطه گذاری می شود. مثل وقتی که خرمگس نمونه ای از دلقک سیرک را به جما نشان می دهد و تقابل روح و جسم او را به چالش می کشد:

– آیا هرگز از خاطرتان نگذشته است که شاید آن لوده ی تیره بخت نیز روحی داسته باشد-روحی زنده در تلاش انسانی- که در جثه ی بد منظری به نام جسم مقید شده و ناگزیر به بندگی است؟ به روحی فکر کنید که از سرما می لرزد و از شرم و تیره روزی در برابر همه ی آن مردم دم فرو می بندد- روحی که نیشخند های مردم را که همچون تازیانه ای چاک می دهد، احساس می کند.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان نادیا اثر جاودانه ی آندره برتون، رهبر جنبش سوررئالیسم

در تحلیل رمان خرمگس و ریشه های شخصیتی آرتور، با شخصیتی مواجهیم که وامدار انگیزه های پرسوناژها در بستر رئالیستی اجتماعی است. شخصیت هائی که نه فقط به بدی ها و نابه سامانی های درونی و بیرونیشان پرداخته می شود، بلکه حرکت آنها را در تلاش برای از بین بردن بدی ها تصویر می کند. آرتور و مونتانلی نماینده ی بارز این تیپ قهرمان ها هستند. خرمگس/فیلیس ریوارز همان کسی است که می تواند معشوقه اش را با بی اخلاقی مضحکه ی دست عام و خاص کند، در حالیکه می تواند رشادت ها و فداکاری های فراوانی را با هوش سرشارش برای آینده ی آرمان های حزب انجام دهد و در نهایت می تواند فرشته ی نجاتی باشد که کودک زخم خورده ی مطرودی را پناه دهد و از خود سیمائی مسیح وار بسازد که برآمده از شخصیت چند وجهی اش است و لاجرم بر دل می نشیند. نویسنده ی اجتماعی، با آرمان های انتقادی، انقلابی-اجتماعی، مشاهده گر، مفسر و کشف کننده ی خلل ها و دالان های تاریک و مفلوک زخم های اجتماعی و انسانی روح های سرگردان است.

برای تحلیل رمان خرمگس نباید فراموش کنیم که در رمان های رئالیستی اغلب حوادث تصادفی دور از واقع و بی تناسب با خط اصلی داستان دیده نمی شود. مثلاً کسی با شنیدن یک نصیحت، تغییر اخلاقی و روحیه نمی دهد یا کسی از عشق دیگری نمی میرد و شخصیت ها با تکیه بر من خودآگاه بی واسطه شان بر اساس روابط علت و معلول دست به اقدامات موردنظر خود می زنند و وحدت مصنوعی در رفتار و کردارشان وجود ندارد. این موضوع در تغییر اخلاقی یکباره ی مونتانلی نسبت به تصمیمش درباره ی مرگ آرتور در اواخر داستان رخ می دهد. ما با مجادله و نطق های تکان دهنده ی آرتور مبنی بر سرگذشتش و خواسته اش به همدلی پدر و پذیرفتن او بعنوان تنها پسرش و کنار گذاشتن فرقه ی مسیحیت از جانب مونتانلی مواجه هستیم که به رد مونتانلی می انجامد و یکبار دیگر برای همیشه مسیح را چون حکمتی جاودانه، پادشاه بی سیطره ی قلب و ذهن خود و مرکز جهان قرار می دهد.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان در رویای بابل اثر ریچارد براتیگان

اما بلافاصله بعد از مرگ آرتور و دیدن جسد در خون غلتیده ی وی در نطقی بی سابقه مسیحیت و مسیحیان را زیر سؤال می برد و چند روز بعد حیات را بدرود می گوید. می توان این طور نتیجه گرفت که سلسله حوادث علت و معلولی که با ارائه ی حقایق آشفته از سوی آرتور که پشت سر هم و بی وقفه اتفاق می افتد، وضع روحی-روانی مونتانلی (قهرمان داستان که همچون آرتور در بطن خود ضد قهرمان نیز هست) را، دچار اختلال می کند که با غمی عمیق و جاودانه که با عذاب وجدان همراه می شود، مونتانلی را از پا در می آورد و او را به شخصیتی مالیخولیائی تبدیل می کند که روند و رشته ی حوادث او را به پایان کار و مرگ ترغیب می کند. در تحلیل رمان خرمگس می توان به این نکته اشاره کرد که پدر مونتانلی نیز از هامارتیا رنج می برد. خطائی که هرگز قابل جبران نیست و او را در مقابل انتقام خدایان همچون ادیپ و سیزیف قرار می دهد. عذابی که همچون داوود بر مونتانلی آوار می شود و آستان قدس خداوندی را ملوث و آلوده می کند. ارجاعات بینامتنی با تکیه بر آثار شکسپیر از دیگر موارد قابل بررسی است که خرمگس را همچون ریچارد سوم به ذهن متبادر می کند. طنز نهفته در متن از مشخصات رمان چندآوائی است. این طنز می تواند از جانب راوی سوم شخص (خود نویسنده)، یا از جانب شخصیت هایی باشد که در دل رمان به مخاطب معرفی می شود. مثل طنز شخصی خرمگس در قالب طنز نویس نشریات که گزنده و سیاه است و در مناظره هایش در قالب فرزند کلیسا و خرمگس در روزنامه ی خادم کلیسا مشهود می شود. نمونه ای از جانب راوی سوم شخص اینگونه توصیف می شود:

– در مبتذل گوئی های تند خرمگس نکته ی چنان غیر قابل مقاومتی وجود داشت که حتا آنان که از وی نفرت داشتند و ملامتش می کردند، همچون پرحرارت ترین هواخواهانش از همه ی هجو های او شدیداً به خنده می افتادند.

یا در توصیف دیگری از دانای کل:

خرمگس سرش را به یک سو متمایل کرد، مانند سینه سرخ تربیت شده لحظه ای با وقار به او نگریست، سپس ناگهان خود را به عقب انداخت و قهقهه ای سر داد.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان جانورها نوشته‌ی جویس کارول اوتس

یا در گفتگوهای پایانی آرتور و مونتانلی:

– مونتانلی به نجوا گفت: دیگر چیزی برای گفتن نداری؟ امیدی… که به من بدهی؟
– زندگی من در نظرم جز برای پیکار با کشیشان ثمری ندارد. من انسن نیستم؛ خنجرم. اگر بگذارید که زنده بمانم، خنجرها را تقدیس کرده اید.
مونتانلی رو به صلیب گفت: خدایا این را بشنو…!
صدایش بدون پاسخ در خاموشی تهی فرو مرد. بار دیگر شیطان استهزا در خرمگس سر برداشت: بلندتر صدایش کنید ؛ شاید خ-خفته باشد…

در این مطلب سعی شد تحلیل رمان خرمگس به صورت کامل به شما ارائه شود، در صورتی که شما هم این رمان را مطالعه کرده اید حتما نظرات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.

منابع: مقاله ی رئالیسم در ادبیات داستانی/ نوشته ی علی تقوی
مقاله ی داستایوسکی معمار چندآوائی/ نوشته ی عبدالعلی دستغیب
مقاله ی چند آوائی در متون داستانی/ نوشته ی ژاله کهنموئی
کتاب مکتب های ادبی/ جلد اول/ نوشته ی رضا سید حسینی/ انتشارات نگاه
رمان خرمگس/ نوشته اتل لیلیان وینیچ/ ترجمه ی خسرو همایون پور/ انتشارات امیرکبیر

تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از روی من گذشته است تحلیل رمان خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ ، همه‌ی امواج و خیزاب های تو از روی من گذشته است
لیست قیمت گوشی موبایل
برای درج دیدگاه کلیک کنید

پاسخی بگذاید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دیدگاه

اگر جوابی برای دیدگاه من داده شد مرا از طریق ایمیل با خبر کن

نام *

ایمیل *

وبسایت

Current ye@r *

Leave this field empty

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه فرهنگی و هنری

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!



بیشترین بازدید یک ساعت گذشته


نقاشی سیزده بدر | 70 نقاشی کودکانه و رنگ آمیزی درباره سیزده به در