آداب و رسوم هرمزگانی ها در هفته پایانی ماه رمضان/«ختم قرآن و فاتحه اموات»؛ سنتی به یادگار مانده از پیشینیان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از بندرعباس، «رمضان» ماه ضیافت الهی است؛ در لغت از «رمضاء» به معنای شدت حرارت گرفته شده است، چون در این ماه گناهان انسان بخشیده می شود به آن رمضان گفته شده است؛ رمضان در بین مردم استان هرمزگان به ماه برکت معروف است.

در قدیم رسم بر این بود که ساکنان استان هرمزگان حتما می بایستی هلال ماه را می دیدند تا این ماه را آغاز کنند و در حقیقت شرط کافی این بود؛ افراد برای رویت ماه در نزدیک غروب روزهای پایانی ماه شعبان، بر بالای مناره های مساجد، تپه ها و خانه ها می رفتند و به آسمان خیره می شدند و به جستجوی ماه می پرداختند که امروزه از طریق رسانه ها خبر رویت هلال ماه به مردم اطلاع داده می شود.

در گذشته«بانگ خروس» یکی از معتبرترین مواردی بود که افراد را سحرگاهان برای سحری خوردن بیدار می کرد؛ در این مورد، موضوع الهام از طبیعت به خوبی مشهود است، هر زمان امکانات خاص خود را می طلبد و بشر سعی می کند از این امکانات ناچیز، حداکثر استفاده را بکند.

برای این منظور گاهی اوقات نیز از ستارگان آسمان برای تشخیص موقع سحر کمک می گرفتند و هنگامی که در یک روستا یک نفر در وقت سحر بیدار می شد با زدن دهل، بقیه افراد را مطلع می کرد که این رسم همچنان در برخی از روستاهای هرمزگان همچنان ادامه دارد.

در نقاط مختلف استان هرمزگان در بین تشیع و تسنن مرسوم است که هر شب یک جزء قرآن خوانده شود، اهل سنت علاوه بر خوانده هرشب یک جزء قرآن، نماز تراویح نیز می خوانند؛ «تراویح»؛ در شرع اسلام، نام چهار رکعت نماز نافله ای است که در شب های ماه رمضان گزارده می شود و از سنن موکد است.(لغت نامه دهخدا)

فاتحه خوانی برای آمرزش اموات

یکی دیگر از رسوم و سنن مردم هرمزگان، فاتحه خوانی برای آمرزش اموات است که معمولا از شب 21 ماه رمضان به مدت 9 شب ادامه دارد؛ برای برگزاری این آیین از شب قبل چند ملا برای قرائت قرآن و همسایه ها و اقوام را در منزل دعوت می کنند.

آیین قرآن خوانی از عصر با حضور ملاها و اهل فامیل که معمولا هرکدام یک جزء از قرآن را به نیت هدیه ثواب آن به اموات صاحب خانه تلاوت می کنند آغاز و با فرا رسیدن وقت اذان، سفره افطاری پهن و از مهمانان پذیرایی می شود.

پیش از تلاوت قرآن، خانواده برگزار کننده آیین، گشته و اسفند برای دفع حسد و حسود و چشم زخم دود می کنند.

پس از پایان قرائت، دعای ختم بخش قرآن نیز خوانده می شود و ثواب آن به روح اموات آن منزل هدیه می شود.

دعوت شدگان پس از صرف افطاری و شام، برای شادی روح اموات صاحبخانه فاتحه می خوانند.

افطاری های فاتحه اموات

از افطاری هایی که در این مراسم و در ماه رمضان صرف می شود را می توان به آرد برنج، لگما، حلوای انگشت پیچ، خرما بریز، ساکو، پیشو، حلوا مکرازی، زولبیا، شوربا، خرمای روغنی، حلوای نشاسته، حلوا برز، حلوای خرمایی، پکاره، نان محلی، رنگینک اشاره کرد.

در این آیین خورشتی از گوشت و یا مرغ نیز برای شام مدعوین تدارک دیده می شود.

آیین فاتحه اموات در بین مردم هرمزگان از سابقه دیرینه ای برخوردار است و معتقدند که اموات آنها در ماه رمضان چشم انتظار هستند و این مناسبت نوعی احترام به اموات محسوب می شود.

سر روزه(فطریه)

عصر آخرین روز ماه مبارک رمضان و قبل از اذان مغرب و عشا، (فطریه) که در اصلاح محلی به آن «سر روزه» می گویند را جدا کرده و در گوشه ای می گذارند که پس از نماز عید به افراد نیازمندی که خود می شناسند و در بیشتر موارد از بستگان است پرداخت شود.

پایان پیام/88