سرطان سینه ( پستان ) چیست و چگونه آغاز می شود؟

سرطان سینه ( پستان ) چیست و چگونه آغاز می شود؟

سرطان پستان ناشی از رشد خارج از قاعده سلول های غیرطبیعی در پستان است. در هر دو نوع تومورهای خوش خیم و بدخیم، رشد سریع و زیاد سلول ها وجود دارد. روند زیاد شدن سلول ها در تومورهای خوش خیم در مرحله مشخصی متوقف می شود، در تومورهای بدخیم این رشد به صورت غیر قابل مهار ادامه می یابد تا حدی که در صورت عدم درمان، تمامی قسمت های بدن را تحت تأثیر قرار داده و از کار می اندازد.

تومورهای خوش خیم و بدخیم چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

باید گفت که در تمام تومورها رشد سریع و زیاد سلول ها وجود دارد. خواه این تومور خوش خیم باشد یا بدخیم. آنچه حائز اهمیت است و تفاوت اصلی این دو نوع تومور را سبب می شود این است که روند زیاد شدن سلول ها در تومورهای خوش خیم در مرحله مشخصی متوقف می شود ولی در تومورهای بدخیم به صورت غیرقابل مهار ادامه می یابد. این رشد سلولی در تومورهای بدخیم که همان سرطان است تا حدی ادامه می یابد که در صورت عدم درمان تمامی قسمت های بدن را تحت تأثیر قرار داده و از کار می اندازد. این در حالی است که این اتفاق، هرگز در تومورهای خوش خیم نمی افتد.

سرطان پستان، شایعترین سرطانی است که خانم ها به آن مبتلا می شوند. در کشورهای غربی این بیماری بیشتر در سنین بالای ۵۰ سال دیده می شود ولی در کشور ما بیماران جوان تر هستند و در بسیاری از موارد به علت عدم آگاهی از علائم بیماری در مراحل پیشرفته تری مراجعه می کنند.

هر چقدر سرطان پستان زودتر تشخیص داده شود، درمان آن آسان تر و موفقیت آمیز تر است. به همین دلیل لازم است بانوان جهت حفظ سلامت خود، حقایقی را در مورد این بیماری بدانند.

انواع سرطان سینه

سرطان مجرایی: ۸۵ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به سرطان سینه، دچار این نوع سرطان هستند. در این نوع، فقط در داخل مجرای سینه، سلول های سرطانی رشد می کنند. اگر توده کوچکی را در سینه احساس کردید و یا از نوک سینه ترشحاتی خارج شد، فورا به پزشک مراجعه کنید.

سرطان لوبولی : ۸ درصد افراد مبتلا به سرطان سینه، دچار این نوع هستند. شیر مادر درون این لوبول ها جمع می شود. گاهی اوقات این لوبول ها پر می شوند، اما سرطان سینه نمی باشد. وجود توده سفت، تورم، تغییر ظاهر سینه و نوک سینه برگشته همه جزو علائم این سرطان می باشد. از طریق بیوپسی سینه (نمونه برداری از بافت سینه) می توان این سرطان را تشخیص داد.

سرطان التهابی : این نوع سرطان در پوست رخ می دهد و موجب قرمزی و ورم سینه می شود و ظاهر سینه را ملتهب می کند. اگر علائم زیر را داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید: اندازه سینه به طور ناگهانی بزرگ شود، پوست سینه شبیه پوست پرتقال بود، پوست سینه دائما در حال خارش بود، سینه گرم و سفت شده باشد، درد سینه داشته باشید، نوک سینه تو رفته باشد و ورم گره لنفاوی زیر بغل وجود داشته باشد.

بیماری پاژه نوک سینه: در این بیماری که معمولا در یک سینه وجود دارد، نوک سینه خارش دار و فلس‌مانند و قرمزرنگ می شود و به راحتی با جوش اشتباه گرفته می شود. بثورات قرمزی که در نوک سینه وجود دارند ممکن است به سمت پوست قهوه ای اطراف نوک سینه گسترش یابد و یا ممکن است موجب یک زخم باز در نوک سینه شود و یا علائمی شبیه اگزما در نوک سینه داشته باشد.

دلیل ابتلا به سرطان سینه چیست؟

مهمترین عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان می شوند عبارتند از :

سابقه فامیلی ابتلا به سرطان پستان، بخصوص در مادر، خواهر یا دختر

سابقه سرطان پستان در خود فرد

سن اولین زایمان بیشتر از ۳۵ سال

نازایی

بلوغ زودرس

یائسگی دیررس

چاقی پس از یائسگی

مصرف زیاد چربی حیوانی در رژیم غذایی

سابقه تابش اشعه زیاد به قفسه سینه

برخی از بیماریهای خوش خیم پستان

البته باید تاکید کرد که وجود یک یا تمام این شرایط در هر فرد به معنای ابتلای قطعی وی به این بیماری نیست و این عوامل صرفا” احتمال ابتلا را افزایش می دهند. همچنین

علائم و نشانه های سرطان سینه چیست؟

توده یا تومور پستان

توده های مشکوک به سرطان در لمس به صورت سفت یا سخت، گاه غیرمتحرک و با چسبندگی به اطراف لمس می شوند. همان گونه که قبلاً گفته شد، اغلب این توده ها منفرد و بدون درد هستند. باید توجه داشت که قضاوت در مورد خوش خیم یا بدخیم بودن توده، بعهده پزشک معالج بوده و پس از بررسی های دقیق مقدور خواهد بود.

ترشح از نوک پستان

ترشحات پستان می توانند به رنگ های مختلف مشاهده شوند (سفید، قهوه ای، آبی، خاکستری، قرمز، سبز و یا بدون رنگ). ترشح ناشی از سرطان پستان معمولاً خون واضح و یا خونابه ای یا در برخی از موارد بی رنگ می باشد.

ترشح خونی یا آبکی که خودبخودی بوده و از یک پستان و از یک مجرا خارج شود، یا همراه با غده ای در پستان باشد، شک به سرطان را افزایش می دهد.

تغییرات پوست پستان

این تغییرات به صورت فرورفتگی و یا کشیدگی پوست پستان بروز می کنند. فرورفتگی پوست پستان ممکن است بطور ثابت و مشخص وجود داشته باشد و یا در حالات خاصی از معاینه پستان دیده شود. کشیدگی پوست، اگر چه علامتی مهم است ولی یافته قطعی دال بر سرطان نیست و گاهی به دنبال بیماری های خوش خیم پستان نیز دیده می شود.

تغییرات نوک پستان

در بعضی افراد فرورفتگی نوک پستان ممکن است بعد از شیردهی یا پس از دوران بلوغ ایجاد شود که معمولاً به طور خود به خودی و یا با دستکاری خود فرد به حالت اول برمی گردد. در حالیکه در سرطان، این فرورفتگی حالت ثابت دارد و با معاینه دقیق پستان ممکن است وجود غده ای در زیر نوک و هاله پستان مشخص شود.

قرمزی و خارش نوک پستان همراه با پوسته پوسته شدن و ترک خوردن آن، می تواند علامت نوعی از سرطان پستان به نام پاژه باشد مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

بزرگی غدد لنفاوی زیر بغل

آنچه از اهمیت ویژه ای برخوردار است این موضوع است که بزرگی غدد لنفاوی زیربغل می تواند به دلیل ضایعات خوش خیم و حتی التهاب ها و ضربه به ناحیه دست و یا پستان باشد. بنابراین اگرچه این علامت بیمار را به سمت بررسی های بیشتر هدایت می کند ولی باید دانست که این حالت از ابتدا نگران کننده نیست.

تغییراندازه پستان

گاهی اوقات به علت بزرگی بیش از حد یک تومور و یا التهاب قابل توجه دور تومورهای کوچکتر، پستان در یک طرف، بطور واضحی بزرگتر از طرف مقابل می شود. البته اندازه دو پستان در افراد سالم نیز کاملاً مشابه نیست ولی بزرگی یک پستان نسبت به طرف دیگر که اخیراً ایجاد شده است، باید مورد توجه قرار گیرد و با انجام معاینه از عدم وجود توده و سلامت پستان مطمئن شد. گاهی هم تومورهای خوش خیم و نیز ضربه به پستان، خونریزی و یا التهاب ناشی از تجمع شیر در پستان (بویژه در خانم های باردار و شیرده) و کیست های بزرگ، باعث این عدم تقارن می شوند که با معاینه و استفاده از روش های تشخیصی، می توان نوع آنها را تعیین نمود (۳ و ۲).

با وجود آنکه نمی توان از ایجاد سرطان پستان جلوگیری کرد ولی با تشخیص زودرس و به موقع آن، شانس بیشتری برای درمان موفقیت آمیز این بیماری وجود دارد.

سه روش شناخته شده برای تشخیص زودرس سرطان سینه وجود دارد که عبارتند از:

خودآزمایی پستان

معاینه پستان توسط پزشک

ماموگرافی

خودآزمایی پستان چگونه؟

بافت سینه‌ها به ماهیچه‌های دیواره‌ی قفسه‌ی سینه‌ چسبیده‌ است و بخش دم‌مانندی از همین بافت (Tail of Spence) به سمت بالا تا زیربغل‌ کشیده شده است. سینه‌ها از بخش‌های زیر تشکیل شده‌اند:

تعداد زیادی لوبول، که از بافت غده‌ای ساخته شده‌اند و وظیفه‌ی تولید شیر بعد از حاملگی را برعهده دارند؛

مجاری، که کانال‌هایی برای عبور شیر از لوبول‌ها به نوک سینه هستند؛

بافت چربی و بافت‌ هم‌بند حمایت‌کننده؛

رگ‌های خونی، کانال‌های لنفاوی و اعصاب.

بسیاری از زنان روزهای پیش از عادت ماهیانه متوجه می‌شوند که سینه‌هایشان متورم‌تر و حساس‌تر شده است. سینه‌ها در اثر افزایش سن، حاملگی و تغییر وزنِ قابل‌ ملاحظه تغییر شکل و اندازه پیدا می‌کنند. چیزی که اهمیت دارد این است که شما شخصا به‌طور منظم سینه‌هایتان را معاینه کنید. خصوصیات ظاهری و لمسی آن را به خاطر بسپارید و هر تغییر غیرمعمول را سریعا به پزشک اطلاع بدهید.

شیوع سرطان سینه

سرطان سینه یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان است. از هر ۹ زن، یکی در طول زندگی‌اش به سرطان سینه دچار می‌شود. سرطان سینه در مردان هم ممکن است رخ بدهد اما بروز آن نادر است. سرطان سینه معمولا در زنان بالای ۵۰ سال ایجاد می‌شود اما زنان جوان‌تر نیز مصون نیستند. برخی گزارش‌ها سنِ بروز سرطان سینه در ایران را پایین‌تر از معیارهای جهانی دانسته‌اند. توصیه می‌شود زنان معاینات شخصی سینه را بیاموزند و از ۲۵ سالگی به طور مرتب این کار را انجام بدهند.

دلیل درد و حساسیت در سینه‌ها

ما اغلب درد را به وجود مشکلی در بدن ارتباط می‌دهیم. بنابراین گاهی زنان در مواجهه با درد و حساس شدن سینه‌ها گمان می‌کنند که به سرطان مبتلا شده‌اند. چندین عامل می‌تواند به درد در سینه منجر شود.

درد سینه‌ها که در طبِ بالینی به آن مَستالجیا (mastalgia) گفته می‌شود می‌تواند به دلایل زیر ایجاد شود:

تغییرات هورمونی ناشی از عادت ماهیانه؛

برخی قرص‌های ضد بارداری؛

برخی قرص‌های درمان ناباروری؛

کیست سینه؛

سینه‌های بزرگ، که ممکن است با درد در گردن، شانه‌ها و کمر همراه شود؛

استرس.

علائم سرطان سینه

معمولا توده‌ای را که در سینه‌ها پیدا شود مرتبط با سرطان سینه می‌دانند. اما اغلب اوقات وجود یک توده در سینه به معنی سرطان نیست. بیش از ۹۰ درصدِ تمام توده‌های پستانی، از توده‌های ناشی از تغییرات هورمونی در نوجوانان گرفته تا بافت آسیب‌دیده‌ی چربی، در زنانی که در اوایل دهه‌ی۲۰ و اوایل دهه‌ی ۵۰ سالگی هستند، غیرسرطانی یا خوش‌خیم‌اند.

دلایل معمول توده‌های خوش‌خیم سینه عبارت است از:

عفونت بافت سینه (که معمولا در زمان شیردهی در زنان دیده می‌شود)؛

بیماری فیبروکیستیک سینه‌ (سینه‌های توده‌دار)؛

فیبروآدنومِ سینه‌ (تومورهای خوش‌خیم)؛

نِکروز چربی (بافت آسیب‌دیده)؛

در نکروز بافت چربی سینه‌، توده‌ی ایجاد شده را تنها با بیوپسی می‌توان از توده‌ی سرطانی تشخیص داد.

گرچه اکثر توده‌های سینه‌‌ای به علت شرایطی ایجاد می‌شوند که کمتر از موارد بالا جدی هستند؛ همچنان معمول‌ترین نشانه‌ی سرطان سینه تشکیل توده‌های جدید و بدون‌درد در سینه است.

ممکن است یک زن برای اولین بار در هنگام انجام معاینه‌ی ماهیانه‌ی سینه، متوجه تغییراتی در سینه‌‌اش شود یا یک درد خفیف غیرعادی را که به نظر نمی‌رسد از بین برود، تجربه کند.

علائم سرطان سینه در مراحل ابتدایی شامل موارد زیر است:

تغییر شکل در نوک سینه؛

دردی که تا بعد از عادت ماهانه‌ی بعدی از بین نرفته باشد؛

توده‌ی تازه‌ای که تا بعد از عادت ماهانه‌ی بعدی از بین نرود؛

ترشحات شفاف، قرمز، قهوه‌ای یا زرد از نوک یکی از سینه‌ها؛

قرمزی، تورم، خارش پوست، حساسیت در پوست یا جوش که دلیلی برایش وجود ندارد؛

تورم یا توده در اطراف استخوان ترقوه یا زیر بازو‌ها؛

توده‌ی سفت با گوشه‌های نامنظم احتمالی بیشتری دارد که توده‌ای سرطانی باشد.

علائم سرطان سینه در مراحل بعدی بیماری شامل موارد زیر است:

تورفتگی یا برگشت نوک سینه به داخل؛

بزرگ شدن یکی از سینه‌ها؛

فرورفتگی در سطح سینه‌ها؛

توده‌ای قدیمی که بزرگ‌تر شده است؛

بافت پوست به شکل پوست پرتقال درآمده باشد؛

درد در اندام تناسلی؛

کاهش وزن بی‌دلیل؛

بزرگ شدن توده‌های غدد لنفی زیربغل؛

رگ قابل دیدن روی سینه‌.

داشتن یک یا تعداد بیشتر از این علائم به معنی این نیست که به سرطان سینه مبتلا هستید. برای مثال ترشح از نوک سینه می‌تواند ناشی از عفونت باشد. اگر هر یک از علائم بالا را مشاهده کردید برای معاینه به پزشک‌تان مراجعه کنید.

سرطان سینه در مردان

به طور معمول سرطان سینه را مرتبط با مردان نمی‌دانند. با این حال سرطان سینه می‌تواند در هر سنی با احتمالی نادر در مردان هم رخ بدهد گرچه در سنین بالا معمول‌تر است. بسیاری از مردم نمی‌دانند که مردان هم بافت سینه دارند و این سلول‌ها ممکن است دستخوش تغییرات سرطانی شوند. از آنجایی که سلول‌های سینه در مردان کمتر از سلول‌های سینه‌ی زنان تحول یافته‌اند، سرطان سینه در آنها به اندازه‌ی زنان شایع نیست.

شایع‌ترین علامت سرطان سینه در مردان وجود توده در بافت سینه است.

علائم سرطان سینه در مردان شامل موارد زیر است:

ضخیم شدن بافت پستان؛

ترشح از نوک سینه؛

قرمزی و پولک‌پولک شدن نوک سینه؛

تو رفتگی یا برگشتن نوک سینه به داخل؛

قرمزی، تورم، حساسیت یا خارش پوست یا جوش روی پوست سینه.

از آنجایی که مردان به طور مرتب بافت سینه‌شان را در مورد توده‌ها بررسی نمی‌کنند، سرطان سینه در مردان بسیار دیرتر تشخیص داده می‌شود.

معایناتی معمول در مواجه با علایم سرطان سینه

وقتی با مشکلِ درد، حساس شدن یا پیدا شدن توده در سینه به پزشک مراجعه کنید، تست‌های معمولی وجود دارد که پزشک ممکن است بخواهد انجام بدهد.

معاینه‌ی فیزیکی

پزشک سینه‌‌ها و پوست آن را معاینه می‌کند و به دنبال وجود مشکل یا ترشح در نوک سینه‌ها می‌گردد. او ممکن است سینه‌ها و زیربغل را در جست‌وجوی توده لمس کند.

سابقه‌ی پزشکی

پزشک همچنین درباره‌ی سابقه‌ی پزشکی مانند داروهایی که مصرف می‌کنید و سابقه‌ی خانوادگی بیماری در بستگان درجه اول‌تان از شما سؤال می‌پرسد. زیرا گاهی سرطان سینه به ژن‌ها مرتبط هستند، اهمیت دارد که پزشک‌تان را درباره‌ی وجود سابقه‌ی ابتلا به این سرطان در خانواده مطلع کنید. پزشک شما همچنین درباره‌ی علائم و اینکه چه زمانی اولین بار با آن مواجه شده‌اید سؤال می‌کند.

ماموگرام

پزشک ممکن است درخواست عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس بدهد تا بتواند تشخیص بدهد توده‌ خوش‌خیم است یا بدخیم.

سونوگرافی

سونوگرافی می‌تواند تصویری از بافت را برای پزشک فراهم کند.

MRI

ممکن است پزشک در کنار سایر آزمایش‌ها MRI نیز درخواست کند. MRI یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که برای بررسی بافت سینه می‌توان از آن بهره برد.

بیوپسی

برداشتن یک بخش کوچک از بافت سینه که می‌تواند برای آزمایش استفاده شود.

***

روش های معاینه سینه توسط خود فرد

دست ها بر مفصل ران

بایستید و دستان خود را بر مفصل ران بگذارید و ظاهر هر دو سینه خود را بررسی کنید.

اندازه، شکل و فاصله بین سینه ها را نگاه کنید.

اگر تغییری در رنگ پوست و یا بافت سینه می بینید، آن را یادداشت کنید.

به نوک سینه و هاله اطراف آن نگاه کنید و ببینید که سالم به نظر می رسند یا نه.

دست ها پشت سر

در حالی که در مقابل یک آیینه ایستاده اید، دست ها را بالا ببرید و پشت سرتان قرار دهید و نگاه کنید که آیا سینه ها به سمت بالا حرکت می کنند و هر گونه تغییری را یادداشت کنید.

به نوک سینه و هاله اطراف آن نگاه کنید و ببینید گودی، برآمدگی و یا تورفتگی در این نواحی بوجود نیامده باشد.

به زیر بغل خود نگاه کنید و ببینید در آن ناحیه که گره لنفاوی دارد، ورمی وجود نداشته باشد.

ایستاده و مالش

دست چپ خود را بالا ببرید و با استفاده از انگشتان دست راست بر روی سینه چپ فشار کمی وارد کنید.

انگشتان خود را از بالا تا پایین سینه و همینطور از سمت داخلی سینه به سمت زیر بغل حرکت دهید.

می توانید از حرکت دایره‌ای شکل استفاده کنید.

هر گونه تغییری در بافت، رنگ و یا اندازه سینه را یادداشت کنید.

سپس روی سینه راست نیز همین معاینه را انجام دهید.

بهتر است این معاینه را در زیر دوش آب انجام دهید، زیرا پوست خیس است و دارای کمترین مقاومت در برابر اصطکاک انگشتان می باشد.

بررسی نوک سینه

هر دو دست خود را پایین بیاورید.

با انگشتان سومی و اشاره دست راست، به آرامی نوک سینه چپ را فشار دهید و نوک سینه را به طرف جلو بکشید. ببینید که آیا نوک سینه به جای اول خود برمی گردد؟ و آیا مایعی از نوک سینه ترشح می شود؟

تغییرات را یادداشت کنید. سینه راست را نیز به همین طریق معاینه کنید.

درازکشیده و مالش

این معاینه را در اتاق خوابتان انجام دهید.

بر روی تخت دراز بکشید و بالش را زیر سر و شانه های خود قرار دهید.

دست چپ خود را پشت سرتان قرار دهید.

با دست راست، سینه و زیر بغل را مالش دهید (همانطور که در معاینه ایستاده و مالش توضیح داده شد)

هر گونه تغییر در بافت، رنگ و اندازه را یادداشت کنید.

سپس سینه دیگر را نیز معاینه کنید.