منادولوژی

210 صفحه

گوتفرید ویلهلم لایب نیتس Gottfried Wilhelm von Leibniz روز اول ژوئیه ۱۶۴۶ میلادی در لایپزیک تولد یافت و در چهارم نوامبر ۱۷۱۶ در هانور در گذشت.
وی در طول زندگی پربارش در دانشهای مختلف تخصص عالی یافت. بخصوص در فلسفه، ریاضیات، منطق، حقوق و زبانشناسی آراء عمیقی از خود به یادگار گذاشت.
منادشناسی که اساس نظریه هستی شناسی فلسفۀ وی می باشد. مناد ازمناس که کلمه ای است یونانی اخذ شده است و به معنای واحد است. وجود عالم طبیعت که متشکل از مرکبات است نزد وی بدیهی قلمداد شده است. بنابراین چون مرکبات وجود دارند، جوهرهای بسیط نیز وجود دارند، زیرا که مرکب متشکل از جوهرهای بسیط است. و بسیط یعنی امر فاقد اجزاء و وقتی که چیزی فاقد اجزاء باشد، امکان امتداد، شکل و تقسیم پذیری در آن نیز نیست. بنابراین منادها اتمهای حقیقی عالم طبیعت و عناصر اشیاء اند.
امر مرکب به وسیله اجزاء خود آغاز یا پایان می یابد ولی بسائط فقط می توانند از طریق خلق شدن، آغاز شوند و به وسیله معدوم پایان یابند، زیرا هیچ جوهر بسیطی نمی تواند از طریق ترکیب تشکل یابد. بنابراین جوهر بسیط نمی تواند بطور طبیعی نابود شود.
پس جهان متشکل از میلیون ها اتم حقیقی است، این اتمهای حقیقی که مناد نام دارند. (هیچ پنجره ای ندارند که از آن راه چیزی بتواند در آنها وارد یا از آنها خارج شود.) “منادولوژی”.
این صفت شاخص منادها مسائل مختلفی نظیر مسئله علیت، روابط اجزای عالم با یکدیگر، تمایز اشیاء از یکدیگر را طلب می کند، که به مرور به آنها پرداخته می شود.
اگر منادها منفذی ندارند پس هیچ جوهر یا عرضی نمی تواند از خارج وارد آنها شود. و یا از منادها جدا شود ولی این خصوصیت مستلزم آن نیست که آنها هیچ کیفیت اختصاصی نداشته باشند و یا از همدیگر متفاوت نباشند زیرا براساس اصل تمایز در طبیعت هرگز نمی توان دو موجودی را دید که کاملاً مانند یکدیگر باشند. و در آنها تفاوتی درونی یا مبتنی بر صفتی ذاتی نباشد.
امّا آیا وجود و کثرات و تغییرات نزد لایب نیتس با توجه به وحدت منادها امری اعتباری و توهمی است؟ به نظر می رسد او توانسته است بین آراء اتمی ها، هراکلیتوس و پارمنیدس ترکیبی هماهنگ ایجاد کند. چرا که از یک طرف وی معتقد به بساطت و وحدت منادها است و از طرف دیگر قائل به مخلوق بدون آنها وصرف مخلوق بدون مستلزم پذیرش تغییر است. اما تغییرات منادها متأثر از بیرون نیست، زیرا هیچ علت خارجی نمی تواند به درون آنها تأثیر بگذارد و چون آنها منفذی ندارند. بلکه تغییرات آنها منبعث از اصلی درونی است.

حق تکثیر: انتشاراتِ خوارزمی، شهریورماهِ ۱۳۷۵.