داستان یک توپ و یک جام

به گزارش خبرورزشی، اگرچه پیش از این به صورت غیررسمی برخی رسانه‌ها عکس توپ جام جهانی 2018 را منتشر کرده بودند اما فیفا به تازگی رسماً از توپی که در روسیه مورد استفاده قرار خواهد گرفت و «تل‌استار» نام دارد، رونمایی کرد. البته نام این توپ به طور کامل «تل‌استار 18» است و دلیل آن هم تفکیک آن از توپی‌ است که در جام جهانی 1970 مکزیک با همین نام مورد استفاده قرار گرفت. ظاهراً شرکت آدیداس برای جام جهانی 2018 نوستالژی را مبنای کار خودش قرار داده و پس از طراحی پیراهن چند تیم ملی بر اساس طرح‌های قدیمی‌شان، حالا نام توپ جام جهانی هم از توپ 40 تکه‌ای که سال 1970 معرفی شد، الهام گرفته است. به بهانه معرفی این توپ مروری خواهیم داشت بر توپ‌هایی که از جام جهانی 1970 به بعد آدیداس برای این رقابت‌ها طراحی کرده است.

تل‌استار- جام جهانی 1970 مکزیک

اهمیت جام جهانی 1970 مکزیک فقط به این دلیل نبود که انگلیس برای نخستین مرتبه به عنوان مدافع عنوان قهرمانی به آن گام می‌گذاشت، بلکه به این جهت جام مهمی شد که برای اولین مرتبه در سرتاسر جهان به صورت زنده پخش می‌شد. به همین دلیل برگزارکنندگان آن با آدیداس برای طراحی یک توپ خاص به توافق رسیدند و برای نخستین مرتبه توپ جام جهانی با اسم خاصی معرفی شد. توپی که بعدها برای ما با عنوان «توپ 40 تکه» جا افتاد، از 32 تکه سیاه و سفید تشکیل شده بود و تل‌استار هم نامگذاری شد. نام تل‌استار برگرفته از نام نخستین ماهواره مخابراتی بود که در سال 1962 در مدار زمین قرار گرفت. دلیل سیاه و سفید بودن توپ ابتدا راحت‌تر دنبال کردن آن توسط بازیکنان در هوا عنوان شد اما سازندگان آن مدعی شدند برای کروی‌تر کردن توپ آن را به این شکل طراحی کرده‌اند. تا به امروز هم طرحِ تل‌استار به عنوان قالب اصلی طراحی توپ‌های فوتبال باقی ‌مانده است.

تل‌استار دُرلست- جام جهانی 1974 آلمان

موفقیت توپِ تل‌استار در جام جهانی 1970 باعث شد تا در جام جهانی 1974 آلمان هم این شرکت آلمانی با تغییراتی جزئی آن را باز هم مورد استفاده قرار دهد. تنها تغییر این توپ استفاده از پوشش پلی‌اورتان برای ضدآب شدن توپ و آسیب‌هایی مثل ساییده شدن بود. البته این توپ یک تغییر دیگر هم داشت که نام آن بود و «تل‌استار دُرلست» نام گرفت.

تانگو- جام جهانی 1978 آرژانتین

از لحاظ انتخاب نام برای توپ‌های جام جهانی آدیداس همیشه سلیقه خوبی داشته. توپ جام جهانی 1978 هم «تانگو» نام گرفت که نام رقصی معروف است و اصالتاً متعلق به آرژانتینی‌هاست. در طراحی توپ هم کمی تغییر ایجاد شد و درون هر پنج‌ضلعی توپ یک مثلث که اضلاع آن منحنی شده بود قرار گرفت. تانگو یک نام دیگر هم داشت که روی توپ نوشته شده بود‌؛ «دُرفست».

تانگو اسپانیا- جام جهانی 1982 اسپانیا

پنل‌های دوخته شده دست‌ساز و همان طراحی سیاه و سفید. 4 سال بعد آدیداس همان توپ جام جهانی 1978 را استفاده کرد و نام آن را هم تغییر نداد. تنها به دنبال نامِ تانگو اسم کشور میزبان یعنی اسپانیا قرار داده شد. برخلاف ثابت ماندن طرح توپ جام جهانی 1982، ساخت آن کمی تغییر کرد و اولین توپ ساخته شده از چرم و مواد مصنوعی بود.

آزتکا- جام جهانی 1986 مکزیک

یک مدل کاملاً جدید برای جام جهانی 1986 طراحی شد. در لایه‌های این توپ آدیداس از مواد مصنوعی استفاده کرد که بازیکنان بتوانند قدرت بیشتری به توپ بدهند. در این توپ که به طور کامل ضدآب بود دیگر چرم به کار نرفت و مواد مصنوعی در آن استفاده شده بود. توپ جام جهانی 1986 که «آزتکا» نام داشت در زمین سخت، ارتفاع بالا و شرایط مرطوب هیچ مشکلی نداشت و یک قدم رو به جلو در صنعت توپ‌سازی بود.

اتروسکو- جام جهانی 1990 ایتالیا

طرح توپ جام جهانی 1990 با شیرهای تمدن اتروسکو طرحی جذاب و خاص شده بود. در ساخت آن از لاتکس استفاده شد تا برابر پاره شدن مقاوم باشد. «اتروسک» تمدنی با تبار هندواروپایی بود که حدود 700 سال پیش در شبه‌جزیره ایتالیا ساکن شدند و نام توپ هم برگرفته از همین تمدن است. در آن جام فرانتس بکن‌باوئر با آلمان قهرمان شد تا اولین کسی باشد که هم به عنوان بازیکن و هم به عنوان مربی قهرمان جام جهانی می‌شود.

کوئسترا- جام جهانی 1994 آمریکا

با الهام از تکنولوژی فضایی، موشک‌های پرسرعت و میزبانی آمریکا از ستاره‌ها، نام توپ این جام «کوئسترا» گذاشته شد. همانند سال‌های گذشته این توپ هم در مقرِ توپ‌سازی آدیداس در کشور فرانسه ساخته شد و پیش از شروع رقابت‌ها هم در آلمان، فرانسه و آمریکا مورد آزمایش قرار گرفت. این توپ یک لایه پلی‌استرن داشت که باعث می‌شد پس از ضربه خوردن شتاب بالایی بگیرد و بازیکنان هم در کنترل آن راحت‌تر بودند.

تریکولوره- جام جهانی 1998 فرانسه

نامِ «تریکولوره» یا همان سه‌رنگ از رنگ‌های پرچم فرانسه که قرمز، سفید و آبی است، الهام گرفته شده بود. توپ با مواد مصنوعی کاملاً جدیدی ساخته شد و بهتر هم فشرده‌سازی شده بود. این توپ از توپ دوره قبل هم سرعت بیشتری داشت. در آن حباب‌هایی به کار رفته بود که باعث می‌شد توپ به همان میزانی که انرژی برای ضربه خوردن صرف می‌شود، حرکت کند.

فِوِرنووا- جام جهانی 2002 ژاپن و کره‌جنوبی

توپی که در اولین دوره جام جهانی در آسیا استفاده شد نتیجه 3 سال تلاش برای بهبود توپِ دوره قبل بود. مرکز تحقیقاتی توپ‌های آدیداس در «شین‌فیلد» شهر جنوبی آلمان تلاش زیادی برای ساخت بهترین توپ ممکن انجام داد. طراحی آن هم پس از سال‌ها تغییر کرد و با استفاده از رنگ‌های خاکستری، قرمز و طلایی در 2 بخشِ توپ با همه توپ‌های قبلی به طور کلی تفاوت داشت. 2500 عدد از این توپ در جام جهانی مورد استفاده قرار گرفت و حدود 6 میلیون از آن در سرتاسر دنیا به فروش رسید.

تیم‌گِیست- جام جهانی 2006 آلمان

این توپ را یکی از بهترین توپ‌های ساخته شده برای جام جهانی می‌دانند. آدیداس قید تولید توپ 32 تکه‌ای را زد و این توپ را با 14 تکه تولید کرد تا بازیکنان بتوانند توانایی واقعی خودشان را با آن نشان دهند. تیم‌گیست تحت آزمایش دقیق علمی در دانشگاه «لاف‌بورو» قرار گرفت و آزمایش‌های این دانشگاه نشان داد توپ جام جهانی 2006 گردتر، دقیق‌تر و سازگارتر از هر توپی در هر رقابتی در دنیا بوده است.

جابولانی- جام جهانی 2010 آفریقای‌جنوبی

آفریقایی‌ها هم طعم میزبانی جام جهانی را چشیدند و طبیعی بود نام «جابولانی» به معنی جشن گرفتن روی توپ رقابت‌های جام جهانی 2010 گذاشته شود. این یازدهمین توپ آدیداس برای جام جهانی بود و به همین دلیل در آن از 11 رنگ استفاده شد. پنل‌های حرارتی در این توپ به کار گرفته شده بود که باعث می‌شد سرعت آن بیشتر شود و آن زمان استفاده این تکنولوژی باعث انتقاد بازیکنان از توپ جام جهانی شد.

برازوکا- جام جهانی 2014 برزیل

پس از انتقادهایی که از جابولانی شد، آدیداس سعی کرد مشکلات این توپ را در جام جهانی 2014 کاهش دهد. در توپ «برازوکا» 6 پنل پلی‌اورتان به کار رفت و باعث شد تا این توپ حتی در باران‌های سنگین هم با همان وزن و همان کیفیت ثابت بماند. در جام جهانی گذشته دیگر از توپِ آدیداس انتقاد نشد تا مشخص شود آدیداس در راه ایراد مشکلات موفق بوده است.