جراحی برداشتن بیضه، مراقبت پس از عمل در خانه

به عمل جراحی برداشتن یک یا هر دو بیضه آقایان در اصطلاح پزشکی ارکیکتومی گفته می‌شود، بیضه عضوی است که زیر آلت تناسلی و داخل کیسه بیضه یا اسکروتوم قرار دارد. بیضه‌ها غده‌هایی هستند که وظیفه تولید اسپرم و تستوسترون را به عهده دارند.

ارکیکتومی رادیکال با هدف کنترل تومور مشکوک بیضه انجام می‌شود. چنانچه توده‌ی بدون درد، سفت و غیرعادی در بیضه حس شود، احتمال تومور بیضه وجود دارد. برای تایید تشخیص، اولتراسونوگرافی داپلر از کیسه بیضه انجام می‌شود.

در اکثر موارد تومور بیضه ضایعه‌های هیپواکو و هیپرواسکولار داخل بیضه در تصاویر سونوگرافی دیده می‌شود. افزایش میزان آلفا فتوپروتئین و یا گنادوتروپین جفتی انسانی نیز از علائم تومور بیضه (از نوع سلول زایا) به شمار می‌رود.

جراحی برداشتن بیضه در صورت بروز عارضه‌های سرطانی خاصی مانند سرطان بیضه، سرطان سینه آقایان و یا سرطان پروستات یا به منظور پیشگیری از بیضه نزول نیافته در دوران پس از بلوغ انجام می‌شود. جراحی برداشتن بیضه برای درمان ضایعات غیرسرطانی یا خوش‌خیمی مانند آسیب دیدن بیضه یا برای بیمارانی توصیه می‌شود که می‌خواهند جراحی تغییر جنسیت انجام دهند.

در جراحی ارکیکتومی مغبنی رادیکال، بیضه و طناب اسپرماتیک یا منوی از راه برش ایجاد شده در کشاله ران خارج می‌شود. گاهی پروتز بیضه‌ پر شده با محلول نمکی در کیسه بیضه قرار داده می‌شود.

جراح بیضه را از کیسه بیضه خارج می‌کند و پروتز بیضه را به جای آن قرار می‌دهد. در هر دو عمل ساده و رادیکال می‌توان یک یا هر دو بیضه را تخلیه کرد، اگر هر دو بیضه برداشته شود، عمل ارکیکتومی دوجانبه نامیده می‌شود.

در این عمل پوشش داخلی غده بیضه تخلیه می‌شود و بیضه در جای خود باقی می‌ماند.

پس از تایید تشخیص، سی تی اسکن شکم و لگن انجام می‌شود. چنانچه قرار باشد پروتز بیضه داخل اسکروتوم قرار داده شود، سفازولین درون وریدی به مقدار یک گرم سی تا شصت دقیقه قبل از ایجاد برش به طور درون وریدی تزریق می‌شود.

جراح برش را ۲ سانتی‌متر بالاتر از رباط اینگوئینال و به موازات آن، در امتداد خط اتصال دهنده حلقه‌های خارجی به داخلی ایجاد می‌کند. اگر توده بیضه آن‌قدر بزرگ باشد که نتوان آن را از راه برش خارج کرد، جراح طول برش را از سمت کیسه بیضه بیشتر می‌کند.

سپس جراح برش را از داخل چربی زیرپوستی و کمپر و فاسیای اسکارپا رد می‌کند و فیبرهای مورب خارجی و حلقه اینگوئینال خارجی را تشخیص می‌دهد. پزشک دو لایه از فاسیای مورب خارجی را با گیره می‌گیرد و رو به جلو بلند می‌کند تا بتواند طناب اسپرماتیک را در راستای طول آن قطع کند.

سپس جراح طناب اسپرماتیک را از دو بخش (بخش عروقی و بخش وازدفران) از بالای شریان‌بند می‌گیرد، جدا می‌کند و در نهایت می‌بندد. طناب منوی باید در نزدیک‌ترین نقطه ممکن به حلقه داخلی بسته شود تا در صورتی که بعداً برداشتن غده لنفاوی رتروپریتونئال ضرورت یابد، بتوان بافت طناب را به راحتی به طور کامل برداشت. جراح بخیه‌های بلندی را روی طناب منوی می‌زند تا بتواند انتهای طناب را تعیین و بیضه را خارج کند و به آزمایشگاه آسیب‌شناسی بفرستد. در این مرحله می‌توان پروتز بیضه را داخل همی‌اسکروتوم قرار داد.

بیمار پس از جراحی برداشتن بیضه باید مدتی در بیمارستان بستری شود، مدت بستری شدن به گستردگی عمل بستگی دارد. بیمار پیش از ترخیص دستورات لازم را برای مراقبت از زخم دریافت می‌کند.

جراح داروهای لازم را برای بیمار تجویز می‌کند که شامل داروهای لخته کننده خون و پیشگیری از عفونت، مسکن، ضدتهوع و پیشگیری از یبوست می‌شود. پزشک محدودیت‌های فعالیتی را با توجه به عمل انجام شده اعلام می‌کند. غالباً ۴ هفته طول می‌کشد تا بیمار بتواند فعالیت‌های معمول خود را پس از عمل ارکیکتومی ازسربگیرد.

-استفاده از بیضه‌بند و قرار دادن کیسه یخ مطابق دستور پزشک

-مصرف مسکن طبق دستور پزشک

-پیشگیری از یبوست و فشار نیاوردن به خود هنگام دفع

-استفاده از زیرنشیمنی طبی دوناتی شکل در صورت بروز درد هنگام نشستن

-بیمار می‌تواند ۴۸ ساعت پس از عمل دوش بگیرد، اما استحمام کامل تا زمان اجازه پزشک (معمولاً یک هفته بعد از عمل) ممنوع است.

-خودداری از بلند کردن اشیاء سنگین‌تر از ۴٫۵ کیلوگرم به مدت ۴ هفته ممنوع است.

-ورزش کردن، پیاده‌روی سریع یا دویدن به مدت ۴ هفته مجاز نیست.

-متخصص زمان مناسب شروع رانندگی، رابطه جنسی و بازگشت به محل کار را اعلام می‌کند.

-دمای بدن را اندازه‌ بگیرید تا از شروع عفونت مطلع شوید.

-کیسه یخ را فراموش نکنید.

-از بیضه بند استفاده کنید.

-زمان تماس با پزشک

در صورت مواجهه با موارد زیر حتماً با پزشک تماس بگیرید:

-تب بالاتر از ۳۸٫۳ درجه سانتیگراد

-قرمز و یا متورم شدن کشاله ران

-ورم کردن کیسه بیضه

-خونریزی و یا ترشح داشتن زخم جراحی

-ناتوانی در ادرار کردن

-وجود هر گونه سوال یا نگرانی

با توجه به گستردگی جراحی از یکی از اعضاء خانواده یا دوستانتان بخواهید تا زمانی که حالتان بهتر شود و بتوانید با اجازه پزشک به روال معمول زندگی برگردید، به شما در انجام کارهای روزمره کمک کند. داروها را دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف کنید تا از درد، عفونت و یا یبوست پیشگیری کنید. در صورت بروز هر گونه علائم نگران کننده با پزشک تماس بگیرید. اگر دچار یبوست شدید، از پزشک سوال کنید که آیا می‌توانید داروهای غیرتجویزی را برای رفع یبوست مصرف کنید.

آرام‌سازی و تنفس عمیق برای کنترل درد، حفظ سلامت ریه‌ها پس از بیهوشی و کمک به تخلیه مایعات لنفاوی مفید است. سعی کنید در هفته نخست پس از جراحی یا هر زمانی که احساس ناراحتی کردید، نفس عمیق بکشید و تمرین‌های آرام‌سازی را چند بار در روز انجام دهید. انجام این تمرین ساده به شما کمک می‌کند؛ بنشینید، چشم‌ها را ببندید و ۱۵ ـ ۱۰ نفس عمیق بکشید. عضلات را شل کنید، سر و شانه‌ها را به آرامی بچرخانید.

پس از برداشتن بیضه نیز مانند هر عمل جراحی دیگری احتمال بروز عوارض متعددی وجود دارد که بعضی از آنها در اثر برداشتن هر دو بیضه ایجاد یا تشدید می‌شود. عوارض و خطرهای احتمالی مربوط به جراحی برداشتن بیضه عبارت است از:

-واکنش به بی‌حسی

-خونریزی

-عفونت

-لخته شدن خون

-ناباروری

-اختلال نعوظ

-بی‌حسی کشاله ران یا ناحیه تناسلی

-کاهش میل جنسی

-افسردگی، نوسانات خلقی و گرگرفتگی

-تحلیل عضلانی

-پوکی استخوان

-بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستی)

-افزایش وزن

-خستگی مزمن

-نارضایتی از خود

در برخی بیماران دارای توده در بیضه باید تمام علل ایجاد توده به جز تومور قبل از انجام ارکیکتومی رادیکال رد شود. برای مثال اگر بیضه بزرگ و متورم شده و بیمار سابقه ابتلا به ارکیت (التهاب بیضه) داشته باشد، آنتی بیوتیک قبل از جراحی تجویز می‌شود. همچنین اگر بیمار دارای سابقه هیپرپلازی مادرزادی غدد فوق کلیوی، در هر دو بیضه توده‌های چندکانونی داشته باشد، نمونه‌برداری منجمد در زمان عمل انجام می‌شود تا تایید شود که این ضایعه‌ها ندول‌های هیپرپلاستیک آدرنال هستند و تومورهای سلول‌های زایا نیستند.