حجّة الوداع یا حجّة البلاغ؟!/ماجرای «امیرالمومنین» نام گرفتن امام علی(ع)

حجت الاسلام مقداد تابش، کارشناس تاریخ اسلام در گفت وگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با بیان اینکه امیرالمومنین(ع) از روز اول بعثت همراه پیامبر(ص) بودند، اظهار کرد: ایشان اولین نفری است که به اسلام ایمان می آورد و از روز اول تبلیغ برای اقوام حضرت(ص)، امیرالمومنین(ع) به عنوان وزیر، وصی و خلیفه رسول خدا(ص) معرفی می شود اما خویشان، پیامبر(ص) را استهزاء می کنند که ما هنوز خودت را قبول نکرده ایم، چطور جوانی 13 ساله را جانشین خود می کنی؟!

وی با بیان اینکه موضوع ولایت برای مردم آشنا بود زیرا در برهه ها و مواضع مختلف همچون جنگ های اُحُد، خیبر و ... جانشینی امیرالمومنین(ع) و سزاواری ایشان برای وصایت، توسط پیامبر(ص) مطرح شده بود، گفت: حجه الوداع آخرین گام برای این معرفی و تبیین بود که در جریان این حج نیز 3 مرتبه جبرائیل بر پیامبر(ص) نازل شد و از جانب خداوند امر کرد که جریان ولایت را ابلاغ کن و هر بار حضرت رسول(ص) این ماجرا به تاخیر انداختند زیرا از برخورد مردم و منافقان واهمه داشتند.

شورش افراد به ظاهر مسلمان، دلیل واهمه پیامبر(ص) از ابلاغ ولایت

تابش با اشاره به اینکه دلیل واهمه پیامبر(ص) از طرح ولایت امیرالمومنین(ع) به دلیل شناخت ایشان از مردم و جریان ریشه پیدا کرده نفاق میان مسلمین بود، تصریح کرد: در ایام حجه الوداع سوره مبارکه نصر بر پیامبر(ص) نازل شد: «إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ(1) وَ رَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فی‏ دینِ اللَّهِ أَفْواجاً (2)؛ هنگامی که یاری خدا و پیروزی فرا رسد (1) و ببینی مردم گروه گروه وارد دین خدا می شوند (2)» که با نزول این آیات پیامبر(ص) متوجه شدند که در اواخر دوران عمر خود قرار دارند.

کارشناس تاریخ اسلام اضافه کرد: در این سوره خداوند متعال می فرماید: «مردم گروه گروه وارد دین خدا می شوند» زیرا در سال دهم که پیامبر(ص) ندای حج را سر دادند، مردم فوج فوج از قبیله ها و مناطق مختلف می آمدند و مسلمان می شدند، زیرا قدرت و شوکت پیامبر(ص) را دیده بودند و مشاهده می کردند که اسلام مانند سفره ای آماده است، حکومت آن شکل گرفته و آینده دنیا نیز در اختیار اسلام و مسلمانان است و به طمع حکومت، غنایم و پست ها هم که بود به سمت اسلام آمدند اما نکته این است که براساس این آیه، این افراد وارد دین می شدند و دین داخل قلب های آنان نمی شد!

چرا بزرگان قریش با ولایت امیرالمومنین(ع) مخالف بودند؟

وی ادامه داد: این اسلام آوردنِ ظاهری مردم، پیامبر(ص) را به ترس واداشته بود که این افراد قطعا زیر بار ولایت علی بن ابی طالب(ع) نمی روند و دلیل آن نیز عقاید جاهلی و بغض های قریش از امیرالمومنین(ع) به واسطه کشتن بزرگان، سران و پهلوانان این قبایل به دستور خداوند و پیامبر(ص) و در غزوات بود و یا اینکه آنها حضرت امیر(ع)‌ را که جوان بود بر اساس معیارها و ملاک های جاهلی، شایسته این مقام نمی دانستند، زیرا هنوز تعصبات جاهلی در میان مسلمانان و بویژه تازه اسلام آورده ها وجود داشت و موجب می شد، رسول خدا(ص) هراس داشته باشند که امر ولایت را به صورت کامل ابلاغ کنند.

تابش با بیان اینکه ساعاتی پیش از واقعه غدیرخم، جبرائیل آیات سوره مائده را بر پیامبر(ص) نازل می کند، تصریح کرد: در حجه الوداع که از 26 ذی القعده و با حرکت از مدینه آغاز شد تا هنگام احرام بستن در مسجد شجره و بعد ورود به مکه و حین انجام مناسک حج، پیامبر(ص) در کنار آموزش اعمال حج به مسلمانان بحث ثقلین و میراث خویش را هم مطرح می کنند.

بیان حدیث ثقلین در حجه الوداع از سوی پیامبر(ص) برای زمینه سازی ولایت

کارشناس تاریخ اسلام ادامه داد: یعنی حدیث معروف ثقلین: «إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا- کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ؛ میان شما دو چیز سنگین و گران‏بها مى ‏گذارم، اگر بدان چنگ زنید هرگز پس از من گمراه نشوید: قرآن و عترت من أهل بیتم، و این دو از هم جدا نشوند تا در کنار حوض بر من درآیند» تنها در روز غدیر مطرح نشده بلکه پیامبر(ص) در منا و عرفات و در مسجد خیف و در روز چهاردهم ذی الحجه نیز این حدیث را مطرح کرده اند یعنی تا روز غدیر سه مرتبه حدیث ثقلین مطرح می شود تا زمینه های طرح ولایت و وصایت امیر(ع) بیش از پیش فراهم گردد.

وی در ادامه بیان کرد: حتی برخی از همسران پیامبر(ص) قبل از رسیدن به غدیرخم از گفت وگوهای خصوصی پیامبر(ص) با امیرالمومنین(ع) آگاه شده و مسئله ولایت را دریافتند و این مهم را علیرغم توصیه پیامبر(ص) فاش کردند که در نکوهش عمل آنها آیات ابتدایی سوره مبارکه تحریم نازل شد و کار به جایی رسید که برخی نقشه قتل رسول خدا(ص) را ریختند!

تابش تاکید کرد: قبل از آن نیز و در جریان جنگ تبوک، عده ای تصمیم گرفتند شتر پیامبر(ص) را در گردنه ای رم بدهند تا حضرت(ص) به قتل برسد و خلافت و حکومت به امیرالمومنین علی(ع) و اولاد ایشان نرسد، در آن زمان موفق نمی شوند و این تصمیم را مجدد در حجه الوداع و پیش از غدیرخم تکرار می کنند و صحیفه ملعونه را در روز چهاردهم ذی الحجه امضا می کنند که در همین روز جبرائیل نازل شده و لقب اختصاصی امیرالمومنین(ع) را از جانب خدای متعال برای برای امام علی(ع) به ارمغان می آورد و به حضرت(ع) می گوید: «السلام علیک یا امیرالمومنین(ع)».

نویسنده کتاب «ملیکه بطحاء» تصریح کرد:: در همان روز منافقین به ظاهر مسلمان، زمانی که می بینند، قضیه ولایت در حال جدی شدن است، تصمیم می گیرند در راه برگشت در گردنه هرشا شتر پیامبر(ص) را رَم بدهند تا ایشان به قتل برسد و با هم پیمان می بندند که اجازه ندهند خلافت و ولایت به امیرالمومنین امام علی(ع) و اولاد ایشان برسد اما پیامبر(ص) از این ماجراها از غیب و از طریق جبرائیل باخبر شدند و ترسیدند که اگر این مطلب را عنوان کنند، بسیاری نبوت خود حضرت(ص) را هم منکر شوند.

وی با بیان اینکه خداوند برای دلداری پیامبر(ص)، آیات 92 تا 95 سوره مبارکه حجر را نازل کرد، ادامه داد در این آیات آمده: «فَوَ رَبِّکَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعینَ (92) عَمَّا کانُوا یَعْمَلُونَ (93) فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکینَ (94) إِنَّا کَفَیْناکَ الْمُسْتَهْزِئینَ (95)؛ به پروردگارت سوگند، (در قیامت) از همه آنها سؤال خواهیم کرد ... (92) از آنچه عمل می کردند! (93) پس آنچه را که بدان امر می شوی آشکارا بیان کن و از مشرکان روی برتاب. (94) ما شرّ استهزاکنندگان را از تو دفع خواهیم کرد(95)»؛ این آیات نشان می دهد، بسیاری از افراد در اطراف پیامبر(ص) بودند که دائم بهانه تراشی و مسخره می کردند و زمانی هم که لقب «امیرالمومنین» در چهاردهم ذی الحجه همان سال برای حرت علی(ع) نازل شد و رسول خدا(ص) دستور دادند که مردم به علی بن ابی طالب(ع) اینگونه سلام کنند دو نفر از اصحاب معروف حضرت رسول(ص)، ناراحت شدند و پرسیدند آیا این امر خدا و رسولش است؟! در حالی که مگر می شود پیامبر(ص) چیزی غیر از امر خداوند را مطرح کند؟!

تابش در پایان بخش دوم از سخنان خود خاطرنشان کرد: در آیات قرآن آمده: «وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى؛ پیامبر(ص) از روی هوا و هوس حرف نمی زند» و این افراد با اعتراض با پیامبر(ص) برخورد می کنند که ما چرا باید این کار را کنیم و پیامبر(ص) می فرمایند: «این امر خداوند است و باید اطاعت شود.»

ادامه دارد...

پایان پیام/376