تأملی بر آمار اشتغال در کشور/ساز و کاری که اِحصاء امار بیکاران را غیر واقعی می سازد

به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، آن‌چنان که از گزارشات واصله نتیجه گیری می شود در فرآیند احصای آمار شاغلین در کشور، افراد و گروه هایی که یک ساعت در هفته کار می کنند نیز در دایره شاغلین قرار می‌گیرند. از سوی دیگر عنوان بیکار نیز به افرادی اطلاق می شود که از سه هفته پیش از آمارگیری در جستجوی کار بوده اند.

ضرورت احصای دقیق آمار بیکاران یا شاغلان در کشور (مطابق با واقعیت های حاکم بر اقتصاد و فضای کسب و کار ) از این منظر قابل توجه است که همین اعداد و ارقام پایه ای برای سیاست گذاری ها و برنامه ریزی محسوب می شود و به تبع در صورت ناهمخوان بودن آن با حقیقت فضای اشتغال کشور، نمی توان دستورکار جامع و مؤثری برای مدیریت آن تعریف و تدوین نمود.

فریبا صدق آبادی، محق و پژوهشگر اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی با اشاره به نقش حائز اهمیت اشتغال در بهبود وضعیت معیشت و اقتصاد خانوارها و جویندگان کار، اظهار کرد: هر آنچه دامنه فرصت های شغلی وسیع تر شود، به همان میزان از تکثر و تعدد جامعه بیکاران کشور نیز کاسته خواهد شد.

وی افزود: آمارهای غیررسمی در ارتباط با تعداد بیکاران و جویندگان کار به شدت ضد و نقیص است و نمی توان بصورت دقیق و متقن آن را به عنوان اعداد و ارقام راستی آزمایی شده مد نظر قرار داد.

صدق آبادی گفت: به هر ترتیب علم آمار نیز بر مؤلفه های خاص به خود استوار است که به واقع با آنالیز و پردازش داده ها و اطلاعات جمع آوری شده به دست می آید، اما منطق حکم می‌کند در این ساز و کار، روش هایی مورد استفاده قرار گیرد که خروجیِ آماریِ آن، منطبق بر واقعیت های حاکم بر جامعه باشد در غیر این‌صورت با اعداد و ارقامی مواجه می شویم که افکار عمومی نیز آن را غیر قابل هضم و غیرواقعی می خواند.

محقق و پژوهشگر اقتصادی گفت: به نظر می رسد در ساز و کار ترسیم شده برای احصای آمار بیکاران یا شاغلان کشور، حداقل و حداکثری در نظر گرفته شده که واقعیت اشاره شده را تحت الشعاع قرار می دهد.

وی افزود: این به معنای غیرعلمی بودن شیوه احصای آماری نیست، بلکه ایراد وارده از این زاویه قابل طرح است که اعداد و ارقام به دست آمده در این چارچوب، نارسایی ها و معضلات جاری و ساری مرتبط با اشتغال را به تصویر نمی‌کشد و انتظار می‌رود حداقل از منظر برنامه ریزی و مدیریت این مقوله، روشی اتخاذ و برگزیده شود که بتوان بر عمق چالش بیکاری در کشور به‌صورت دقیق و کارشناسی شده ای واقف شد.

صدق آبادی گفت: آن‌چنان که در اخبار و گزارشات واصله منعکس شده، مبنای احصای بیکاران مشمول افراد و گروه‌هایی می شود که از سه هفته قبل از آمارگیری در جستجوی کار بوده اند و تعداد شاغلین نیز بر اساس فعالیت حداقل یک ساعت در هفته افراد مورد بررسی قرار می گیرد که هر دو روش مذکور در اِحصای آمار شاغلین و بیکاران با واقعیت های جامعه و وضعیت اقتصادی کشور سازگار به نظر نمی رسد.

محقق و پژوهشگر اقتصادی عنوان کرد:در این میان،کم نیستند افراد و گروه هایی که به دلیل انسداد و بی نتیجه بودن پیگیری ها و جستجوهای خویش برای یافتن شغل، ناامید شده اند و اساساً تلاشی برای یافتن شغل نمی‌کنند که البته ممکن است این رویه و رویکرد مورد نقد باشد، اما این نقادی نافیِ واقعیت های موجود نیست و به هر ترتیب کم نیستند افراد و گروه هایی که تلاش بی نتیجه برای یافتن شغل، آنها را مستأصل و سرخورده ساخته و دیگر بصورتی جدی پیگیر اشتغال خویش نیستند.

وی افزود: از سوی دیگر ملاک قرار دادن یک ساعت کار در هفته نیز با ایراداتی جدی مواجه است، زیرا تردیدی وجود ندارد که این بازه فعالیتی، اساساً در دایره شغل و اشتغال قرار نمی‌گیرد.

صدق آبادی گفت: اعلام سه میلیون بیکار در کشور آن‌چنان که باید دقیق نیست و می طلبد در احصای آمار شاغلین و بیکاران دقت نظر و توجه هر چه بیشتری را لحاظ کرد زیرا فرآیند پیشرفت و شکوفایی کشور بر پایه واقعیت ها محقق خواهد شد و آمار و اعداد و ارقامی که تصویر دقیقی از واقعیت بازار کار و اشتغال کشور را ترسیم نکند به تبع دستاورد سازنده ای برای مدیریت برنامه ریزی کشور نخواهد داشت.

فرمولی جهانی که در ایران کاربرد ندارد

فریبرز نجف زاده،کارشناس اقتصادی با اشاره به ملاک قرار دادن فعالیت اقتصادی یک ساعت در هفته افراد در احصای آمار شاغلین گفت: این فرمول، منطبق بر ساز و کارهای جهانی و بین المللی است و نمی توان آن را شیوه ای خود ساخته تلقی کرد اما نکته حائز اهمیت به این امر معطوف می شود که در دیگر شاخص ها، منطبق و همسان با شرایط کشورهای توسعه یافته نیستیم، پس ایجاب می‌کند از این شیوه برای برآورد آماری استفاده نکنیم.

وی افزود:در کشورهای پیشرفته دنیا که فعالیت اقتصادی یک ساعته افراد در هفته، آنها را در زمره شاغلین قرار می دهد از حیث ارائه امکانات خدماتی و رفاهی بسیار قوی و حرفه‌ای عمل می‌کنند و به واقع یک ساعت فعالیت اقتصادی در هفته، تامین کننده نیازهای زندگی افراد است.

نجف زاده گفت: طرح این موضوع بدان معنا نیست که در غرب، فردی با یک ساعت فعالیت اقتصادی در هفته، از کیفی ترین زندگی و معیشت برخوردار است اما با عنایت به خدمات بهداشتی، آموزشی و...که بصورت عام به عموم مردم ارائه می شود، این میزان از فعالیت می تواند جسته و گریخته امورات افراد را تأمین کند.

کارشناس اقتصادی عنوان کرد: زمانی می توان این فرمول (یک ساعت فعالیت اقتصادی در هفته) را مبنا قرار دهیم که در دیگر حوزه ها نیز ضریب ارائه خدمات و زیرساخت های تأمین شده متناسب با کشورهای توسعه یافته تامین شود، در غیر اینصورت ملاک قرار دادن این فرمول بدون در نظر گرفتن الزامات، اقتضائات و پیش نیازهای مربوطه، راه به جایی نخواهد برد.

وی در خاتمه یادآور شد: شرایط اقتصادیِ کشور به نحوی است که بسیاری از افراد با فعالیت مستمرِ حداکثری و شبانه روزی، در تامین احتیاجات خود با سختی مواجه اند،حداقل این ادعا در خصوص افراد و گروه هایی که در دهک های پایین جامعه قابل تعریف هستند مصداق دارد چه رسد به افرادی که از هیچ شغل و منبع درآمدی برخوردار نیستند و به تبع در چنین شرایطی نباید به دقیق بودنِ این شیوه احصای آمارِ مرتبط با بیکاری یا ضریب اشتغال، اتکای چندانی داشت.

انتهای پیام/