مشق ترجمه (1 تا 21)
دسته: زبان و زبان شناسیمسئلهٔ ترجمه، از بنیادیترین مسائل در قلمرو فکر و فرهنگ و اندیشه است. هر کتاب یا مقالهای که در حوزههای گونا...
مسئلهٔ ترجمه، از بنیادیترین مسائل در قلمرو فکر و فرهنگ و اندیشه است. هر کتاب یا مقالهای که در حوزههای گوناگون، ترجمه میشود، دریچهای نو به دنیای اندیشهها پیش روی ما میگشاید. از ترجمهٔ آثار عمومی و ادبی که بگذریم، همهٔ پژوهشگران و دانشگاهیان به مهارت ترجمه نیاز دارند. آنها حتی اگر نخواهند مترجمی را پیشهٔ خود بگیرند، برای استفاده از آثار و منابع علمیِ جهان در پژوهشهایشان، باز هم ناگزیرند با این مهارت، آشنا شوند.
برای دستیابی به مهارت ترجمه، دانستن زبان انگلیسی و زبان فارسی، کفایت نمیکند. به این دلیل بر زبان انگلیسی تأکید میکنم که خواهناخواه، زبان انگلیسی، رایجترین زبان علمی دانشگاههای جهان است و اغلب کتابها و مجلههای علمی، به این زبان منتشر میشوند. هزار نکتهٔ باریکتر از مو در فن، هنر، صنعت، و مهارت ترجمه وجود دارد که آموختن آنها سالها طول میکشد. کتابها، مقالهها، و راهنماهای بسیاری برای آموزش ترجمه در دسترس است؛ اما بیشترِ دانشجویان و پژوهشگران، مجال و حوصلهٔ کلنجار رفتن با این منابع را ندارند. پس چه باید کرد؟
در سالهای اخیر، یادگیری رموز و اسرار ترجمه، از دلپذیرترین تمرینهای من بوده است. با مطالعه و دقت در مهمترین آثار مربوط به آموزش ترجمه، نکتههای بسیاری آموختهام و به برخی از رازهای ترجمه پی بردهام؛ کلیدیترین و کارسازترین نکته و توصیهای که بیشتر مترجمان ممتاز و معلمان کهنهکارِ ترجمه، بهاتفاق، بر آن تأکید میکنند، تمرینِ ترجمه از روی دست زبردستترین مترجمان است؛ یعنی کنار هم قرار دادنِ متن اصلی و ترجمهٔ آن، و دقت در ظرایف و لطایف کار مترجم، و آموختن همان نکتههای باریکتر از مو که در هیچ کتابی نوشته نشده است. معمولا به این کار، «مقابله» میگویند، اما من از آن به «مشق ترجمه» تعبیر میکنم.
بنابراین، دانشجویان، پژوهشگران، و همهٔ کسانی که به مهارت ترجمه علاقه یا نیاز دارند، پس از فراگیری اصول کلیِ ترجمه، با مقابلهٔ گزیدهٔ ترجمههای ممتاز با متن اصلی، میتوانند مسیر دشوار و ناهموار ترجمهآموزی را سریعتر و آسانتر طی کنند؛ البته مقابله، اصول و مقدماتی دارد؛ تنوع موضوعیِ ترجمهها، شناساییِ مترجمان ممتاز، تشخیص و تهیهٔ مناسبترین آثار آنها، و تهیهٔ متون اصلیِ مرتبط، از مهمترین مقدمات این فرایند است. از اینها که بگذریم، به دست آوردن متون اصلی، کنار هم قرار دادن ترجمه و متن اصلی، و جابجاییِ مکرر میان آن دو، کاری دشوار و طاقتفرساست و جز با عشق و اشتیاق، تحملکردنی نیست.
من به توصیهٔ بزرگان ترجمه گوش فرا دادهام و دستکم ۲۰۰۰ صفحه از ترجمههای نابِ مترجمان ممتاز، در چند حوزهٔ موضوعیِ گوناگون را مشتاقانه، با متن اصلی مقابله و مقایسه کردهام. البته برخی از استادانِ ترجمه، ۱۰۰۰ صفحه را نیز کافی میدانند. من از این کار، با همهٔ دشواریهایش، بسیار لذت بردم، اما برای آسانتر کردن این فرایند برای دانشجویان و علاقهمندان، روش و راهکاری طراحی کردهام. پروژهٔ «مشق ترجمه» را با همین هدف، از امروز در کانال آغاز میکنم.
پروژهٔ «مشق ترجمه» شامل مجموعه فایلهایی در قالب پیدیاف است که در هر کدام از آنها حدود یک صفحه ترجمه را با متن انگلیسی، مقابله و بررسی کردهام. ترجمهها را از میان آثار ممتاز مترجمان نامدار برگزیدهام. در این فایلها، متن اصلی و ترجمه را به صورت جملهبهجمله، و البته با تفکیک پاراگرافها، روبهروی هم قرار دادهام. نکتههای مربوط به هر جمله، یا واژهها و معادلهایی را که به نظرم در خور توجه بیشتری بوده است، نیز روبهروی همان جمله آوردهام. فعلا هر هفته در دو نوبت، فایلهای «مشق ترجمه» را منتشر میکنم و آرامآرام در پستهای دیگری دربارهٔ اصول و روش کلی این مقابلهها بیشتر توضیح میدهم.
شیوهٔ پیشنهادیام برای کار با این فایلها این است که هر یک از آنها را سه بار مرور کنید؛ بار اول جملههای انگلیسی و ترجمهٔ روبهروی آنها را بخوانید و نکتهها را نادیده بگیرید. بار دوم با تأمل بیشتری جملهها را مقابله و مقایسه کنید و نکتهها را نیز بخوانید. بار سوم هم با تمرکز و تعمّق بیشتر روی جملههای انگلیسی، مقابله را تکرار کنید. پس از بررسی شماری از این مقابلهها، پیشرفت خود را در مهارت ترجمه و درک متون انگلیسی، بهروشنی احساس خواهید کرد.
برای آموختن ترجمه، راهی کوتاهتر از این وجود ندارد. امیدوارم دانشجویان و علاقهمندان، این مقابلهها را با صبر و حوصله ببینند و برای بررسیِ دقیق و عمیق آن وقت بگذارند. این مقابلهها را بهزودی، به همین صورت، در قالب کتابی نیز منتشر میکنم.
برای دستیابی به مهارت ترجمه، دانستن زبان انگلیسی و زبان فارسی، کفایت نمیکند. به این دلیل بر زبان انگلیسی تأکید میکنم که خواهناخواه، زبان انگلیسی، رایجترین زبان علمی دانشگاههای جهان است و اغلب کتابها و مجلههای علمی، به این زبان منتشر میشوند. هزار نکتهٔ باریکتر از مو در فن، هنر، صنعت، و مهارت ترجمه وجود دارد که آموختن آنها سالها طول میکشد. کتابها، مقالهها، و راهنماهای بسیاری برای آموزش ترجمه در دسترس است؛ اما بیشترِ دانشجویان و پژوهشگران، مجال و حوصلهٔ کلنجار رفتن با این منابع را ندارند. پس چه باید کرد؟
در سالهای اخیر، یادگیری رموز و اسرار ترجمه، از دلپذیرترین تمرینهای من بوده است. با مطالعه و دقت در مهمترین آثار مربوط به آموزش ترجمه، نکتههای بسیاری آموختهام و به برخی از رازهای ترجمه پی بردهام؛ کلیدیترین و کارسازترین نکته و توصیهای که بیشتر مترجمان ممتاز و معلمان کهنهکارِ ترجمه، بهاتفاق، بر آن تأکید میکنند، تمرینِ ترجمه از روی دست زبردستترین مترجمان است؛ یعنی کنار هم قرار دادنِ متن اصلی و ترجمهٔ آن، و دقت در ظرایف و لطایف کار مترجم، و آموختن همان نکتههای باریکتر از مو که در هیچ کتابی نوشته نشده است. معمولا به این کار، «مقابله» میگویند، اما من از آن به «مشق ترجمه» تعبیر میکنم.
بنابراین، دانشجویان، پژوهشگران، و همهٔ کسانی که به مهارت ترجمه علاقه یا نیاز دارند، پس از فراگیری اصول کلیِ ترجمه، با مقابلهٔ گزیدهٔ ترجمههای ممتاز با متن اصلی، میتوانند مسیر دشوار و ناهموار ترجمهآموزی را سریعتر و آسانتر طی کنند؛ البته مقابله، اصول و مقدماتی دارد؛ تنوع موضوعیِ ترجمهها، شناساییِ مترجمان ممتاز، تشخیص و تهیهٔ مناسبترین آثار آنها، و تهیهٔ متون اصلیِ مرتبط، از مهمترین مقدمات این فرایند است. از اینها که بگذریم، به دست آوردن متون اصلی، کنار هم قرار دادن ترجمه و متن اصلی، و جابجاییِ مکرر میان آن دو، کاری دشوار و طاقتفرساست و جز با عشق و اشتیاق، تحملکردنی نیست.
من به توصیهٔ بزرگان ترجمه گوش فرا دادهام و دستکم ۲۰۰۰ صفحه از ترجمههای نابِ مترجمان ممتاز، در چند حوزهٔ موضوعیِ گوناگون را مشتاقانه، با متن اصلی مقابله و مقایسه کردهام. البته برخی از استادانِ ترجمه، ۱۰۰۰ صفحه را نیز کافی میدانند. من از این کار، با همهٔ دشواریهایش، بسیار لذت بردم، اما برای آسانتر کردن این فرایند برای دانشجویان و علاقهمندان، روش و راهکاری طراحی کردهام. پروژهٔ «مشق ترجمه» را با همین هدف، از امروز در کانال آغاز میکنم.
پروژهٔ «مشق ترجمه» شامل مجموعه فایلهایی در قالب پیدیاف است که در هر کدام از آنها حدود یک صفحه ترجمه را با متن انگلیسی، مقابله و بررسی کردهام. ترجمهها را از میان آثار ممتاز مترجمان نامدار برگزیدهام. در این فایلها، متن اصلی و ترجمه را به صورت جملهبهجمله، و البته با تفکیک پاراگرافها، روبهروی هم قرار دادهام. نکتههای مربوط به هر جمله، یا واژهها و معادلهایی را که به نظرم در خور توجه بیشتری بوده است، نیز روبهروی همان جمله آوردهام. فعلا هر هفته در دو نوبت، فایلهای «مشق ترجمه» را منتشر میکنم و آرامآرام در پستهای دیگری دربارهٔ اصول و روش کلی این مقابلهها بیشتر توضیح میدهم.
شیوهٔ پیشنهادیام برای کار با این فایلها این است که هر یک از آنها را سه بار مرور کنید؛ بار اول جملههای انگلیسی و ترجمهٔ روبهروی آنها را بخوانید و نکتهها را نادیده بگیرید. بار دوم با تأمل بیشتری جملهها را مقابله و مقایسه کنید و نکتهها را نیز بخوانید. بار سوم هم با تمرکز و تعمّق بیشتر روی جملههای انگلیسی، مقابله را تکرار کنید. پس از بررسی شماری از این مقابلهها، پیشرفت خود را در مهارت ترجمه و درک متون انگلیسی، بهروشنی احساس خواهید کرد.
برای آموختن ترجمه، راهی کوتاهتر از این وجود ندارد. امیدوارم دانشجویان و علاقهمندان، این مقابلهها را با صبر و حوصله ببینند و برای بررسیِ دقیق و عمیق آن وقت بگذارند. این مقابلهها را بهزودی، به همین صورت، در قالب کتابی نیز منتشر میکنم.