اما شاخصهای دانشگاه نسل سوم و کارآفرین چیست و آیا دانشگاههای ایران توانستهاند گامهای درستی را برای حرکت در این مسیر و تحقق فرهنگ کارآفرینی در جامعه بردارند؟
در همین راستا ایسنا، به مناسبت روز «مهارت آموزی و کارآفرینی» میزگردی با عنوان "شاخصهای تحقق دانشگاه نسل سوم در ایران" با حضور مسئولانی از دانشگاه های فردوسی، آزاد اسلامی، علمی کاربردی و جهاددانشگاهی مشهد در دفتر این خبرگزاری برگزار کرد.
دانشگاه نسل سوم؛ از مسئولیتپذیری تا کارآفرینی
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، دکتر احمدرضا بهرامی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد در این میزگرد با اشاره به تعریف دانشگاه نسل سوم و کارآفرین، اظهار کرد: اصطلاح « دانشگاه کارآفرین» شاید ترجمه درستی از هدف آن نباشد؛ دانشگاه کارآفرین یک اصطلاح وارداتی بوده و درواقع معنی اصلی واژهای که ترجمه کردهاند، مسئولیتپذیری است. زمانی که اصطلاح «کارآفرین» گفته میشود، این مسئله برداشت میشود که دانشگاه باید برخی افراد حقوق و کار بدهد؛ درصورتیکه دانشگاه باید حس مسئولیتپذیری را در دانشآموختگان خود نهادینه کند و نسبت به مسائل جامعه بیتفاوت نباشد.
وی با اشاره به اینکه نمیتوان هر دانشگاهی را ملزم کرد تا کارآفرین باشد، عنوان کرد: نسل گذشته دانشگاهها عرضه محور بودهاند و امروز باید تقاضامحور باشند. همه دانشگاهها باید به تقاضای جامعه پاسخ دهند، اما نوع تقاضا متفاوت است. دانشگاهی که قابلیت پاسخگویی به نیازهای پویای جامعه را داشته باشد را میتوان نسل سوم دانست.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد، مرجعیت علمی و اثربخشی را دو شاخص اصلی از دانشگاه نسل سوم در پاسخ به نیازهای جامعه دانست و خاطرنشان کرد: مرجعیت علمی همواره در وظیفه دانشگاه ثابت بوده است و آحاد جامعه، دانشگاه را نهادی میدانند که باید پرچم علم را بالا نگه دارد. اثربخش بودن دانشگاه نیز یعنی اگر برای مثال محصولات کشاورزی در اثر سرمازدگی از بین رفتند، دانشگاه باید پاسخگو باشد. اگر دانشگاهی این دو موضوع را دنبال کند، کارآفرین، نسل سوم و تقاضا محور بودن را محقق کرده است.
بهرامی با بیان اینکه دانشگاه باید در همه دوران پاسخگوی نیاز جامعه باشد، افزود: اگر 20 سال گذشته، دانشگاهها وظیفه تربیت معلم، پرسنل ادارات و ترویج بهداشت عمومی را بر عهده داشته است، امروز نباید مانند آن زمان باشند. مشکل ما این است که دانشگاههای امروز ما مانند 20 سال قبل عمل میکنند، درحالیکه اکنون تقاضای جامعه عوضشده است و مسائلی مانند آلودگی هوا و کمبود آب مدنظر قرارگرفته است.
وی با تاکید بر اینکه من این مسئله را قبول ندارم که دانشگاهها وظایف خود را بهدرستی انجام ندادهاند، اظهار کرد: دانشگاه از معدود نهادهای کشور هستند که طی دهههای گذشته رسالت خود را خوب انجام دادهاند، ولی ما از آن انتظار بیشتری داشتهایم. دانشگاهها در زمان خود نیازهای جامعه را پاسخ دادهاند، البته دانشگاهها باید آماده پاسخ به نیازهای جدید نیز باشند.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به سه دوره تکوینی آموزش محوری، پژوهش محوری و درنهایت کارآفرین در دانشگاهها، عنوان کرد: دانشگاههای ما مرحله آموزش محوری را بهخوبی به انجام رساندهاند. دانشگاههای کشور بین سالهای 86 تا 92 تصمیم گرفتند که به دانشگاههای نسل دوم یعنی پژوهش محور ورود یابند، یعنی قرار بود دانشگاهها از یک مرحله کاملا آموزشی به پژوهشی تبدیل شوند، بنابراین باید مقالهنویسی و مکاتبات با مجلات خارجی را یاد میگرفتند و زیرساختهای آزمایشگاهی برای انجام پژوهش آماده میکردند و این مرحله را میتوان تمرین پژوهش در دانشگاههای کشور نامید.
پژوهش یا کارآفرینی؛ مسئله این است!
بهرامی ادامه داد: کسانی هستند که پژوهش میکنند تا مشکلات جامعه حل شود و این به معنای نوآوری و ثمره پژوهش است که بهشدت به آن نیازمندیم تا بتوانیم مشکلات بومی را با اندیشه خود حل کنیم. نوآوری در پژوهش دارای دو مؤلفه تکنولوژی و مهندسی است، یعنی اگر کسی دارای تکنولوژی است و آن را به روش مهندسی ارائه دهد، نوآوری صورت گرفته است و در این زمان ما وارد دانشگاه نسل سوم شدهایم و با تکیه بر پژوهش، مشکل جامعه را با طراحی بومی و با استفاده از تکنولوژی و مهندسی حل کردهایم.
وی با اعلام اینکه امروز دانشگاههای ایران در آستانه ورود به «پژوهش اصیل» هستند، گفت: پژوهش اصیل یعنی اگر مقالهای چاپ شد، افرادی در دنیا آن را مطالعه کنند و به آن استناد دهند. درواقع زمانی که یافتههای ما موثق شد، میتوانیم بگوییم پژوهش اصیل داشتهایم.
دانشگاهیان را نباید بابت تولید بالای مقالات علمی سرزنش کرد
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در مرحله تکوین پژوهش بود که مقالات ضعیف در کشور چاپ شد، اما نمیتوان دانشگاهیان را در این زمینه سرزنش کرد، اضافه کرد: نباید بگوییم مقاله نوشتن به درد نمیخورد و تیشه به ریشه ما میزنند و تنها مرجعیت علمی ما را در دنیا زیر سوال میبرد؛ ما باید بدانیم که قرار نیست این مقالات به درد بخورد، زیرا بسیاری از افراد از نوشتن این مقالات یاد گرفتند که چگونه پژوهش کنند، درحالیکه این تعداد در 10 سال قبل بسیار اندک بود و این موضوع از مواهب مرحله پژوهش محوری دانشگاهها بود. ولی امروز ما به مقالات اصیل احتیاج داریم.
بهرامی با اشاره به نقش مراکز علمی، مدیریت ارشد منطقهای و بخش خصوصی در حلقه طلایی توسعه، تاکید کرد: مراکز علمی یکی از ارکان حلقه طلایی توسعه محسوب میشوند. طرف دیگر این حلقه، مدیریت ارشد منطقهای و بخش خصوصی قرار دارند، یعنی استانداری و بخش خصوصی باید این آمادگی را داشته باشد تا برای حل مشکلات جامعه به سراغ دانشگاهها بروند. امروز مراکز علمی ما این حرکت را آغاز کردهاند، اما دو حلقه دیگر همراهی نداشتهاند و اگر این اتفاق نیفتد، نمیتوانیم انتظار داشته باشیم که دانشگاهها مشکلات جامعه را حل کنند؛ بنابراین نمیتوان توپ را در زمین دانشگاه بیندازیم و تنها آن را مقصر بدانیم.
دولت در واگذاری بودجههای پژوهشی به دانشگاهها ریسکپذیر باشد
وی با اشاره به اینکه از 7000 میلیارد پولی که در این کشور به نام پژوهش توزیع میشود، تنها 600 میلیارد در اختیار وزارت علوم است، تصریح کرد: تعداد محدودی از دانشگاهها درصد بالایی از بودجههای پژوهشی کشور را در خدمت مسائل اصلی جامعه قرار میدهند، زیرا دولت آمادگی این ریسک را ندارد که 80 درصد از بودجههای پژوهشی کل کشور را در 10 درصد دانشگاهها هزینه کند. چرا نفت، گاز و مشکلات آب را به دانشگاهها نمیسپارند؛ نهادهای جامعه باید آماده ارجاع مسائل به دانشگاههای نسل سوم باشند و تحقق این امر نیازمند سرمایهگذاری بالایی در دانشگاهها است که این آمادگی هنوز وجود ندارد.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد با تاکید براینکه ایران تنها چند سال است که وارد پژوهش شدهاست، اما گمان میشود که ما نیز باید تکنولوژی کشورهای غربی را داشته باشیم، افزود: دانشگاهها باید پژوهش انجام دهند تا به نوآوری برسند که البته هزینه زیادی در بر دارد. تعداد محدودی از دانشگاههای جهان میتوانند این استراتژی را اجرا کنند و همین دانشگاهها در کشور ما مظلوم واقع شدهاند. هر کس بخواهد که این استراتژی جهان را زیر سوال ببرد که دانشگاهها پژوهش نکنند و تنها فعالیتهای کاربردی انجام دهند، عقبگرد تاریخی انجام خواهد داد. اگر دانشگاه تنها فعالیت کاربردی انجام دهد، باید نام آن را کارگاه گذاشت نه دانشگاه.
مفهوم «نوآوری» در اکثر شرکتهای دانشبنیان ایران معنا ندارد
بهرامی با تاکید براینکه امروز اکثر شرکتهایی که تحت عنوان «دانشبنیان» فعالیت میکنند، هیچ پژوهش نوآورانه انجام نمیدهند، خاطرنشان کرد: اشتغال از اولویتهای اصلی دانشگاهها است، بنابراین دانشگاهها باید مقوله کارآفرینی را جدی بگیرند.
وی با اشاره به اقدامات دانشگاه فردوسی مشهد برای تحقق دانشگاه نسل سوم، یادآور شد: ما در دانشگاه فردوسی منابع را بر اساس کارآفرینی هدایت کردهایم و حدود 120 شرکت رشد و دانش بنیان در این دانشگاه مستقر هستند. 3000 مترمربع در دانشگاه سرمایهگذاری شده تا صنعت در دانشگاه مستقر شود. ما به رشتههای علوم انسانی به دید فناورانه نگاه میکنیم و دو مرکز رشد علوم انسانی و 30 شرکت در این زمینه در دانشگاه ایجاد شده است. همچنین دو شتابدهنده که صنعت و پژوهشگر را به یکدیگر متصل میکند را راهاندازی کردهایم و برای ارتقاء اساتید نیز به اقدامات کاربردی آنان را در نظر میگیریم.
لزوم رتبهبندی دانشگاههای ایران بر اساس شاخصهای کارآفرینی
در ادامه این میزگرد، دکتر جواد سخدری، مدیر مرکز تجاریسازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، با اشاره به اینکه برای حرکت به سمت دانشگاه نسل سوم باید دانشگاهها رتبهبندی شوند، گفت: اگر دولت رتبهبندی دانشگاههای کشور را بر اساس شاخصههای کارآفرینی بگذارد و حمایتهای بیشتری در این زمینه داشته باشد، این هدف تحقق مییابد.
وی با تاکیدبراینکه نسل کارآفرین ما باید عوض شود و دانشگاهیان ما کارآفرین شوند، افزود: دانشگاه باید کارآفرین باشد و افراد در دانشگاه همه باید رفتار کارآفرینی داشته باشند تا از تعامل بین دانشگاه و محیط، الگوی کارآفرینی شکل بگیرد. درواقع نهاد کارآفرین به این معناست که فرصتهایی را شناسایی و از آنها بهرهبرداری کند.
مدیر مرکز تجاریسازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: دانشگاه هم باید به خودش پاسخگو باشد و توسعه پیدا کند و هم باید در برابر جامعه و دانشآموختههای خود پاسخگو باشد تا به دانشگاه نسل سوم تبدیل شود.
«کارآفرینی» در ایران، توپی که صنعت در زمین دانشگاهها انداخت
سخدری با بیان اینکه دانشگاهها از سه جهت بودجه، بیکاری دانشآموختگان و انتظار از آنها برای تاثیرگذاری بر محیط تحت فشار هستند، خاطرنشان کرد: اگر با صنعتگران صحبت کنیم با دلایل مختلفی تقصیر را بر گردن دانشگاهیان میاندازند. درحالیکه ناکارآمدی در بخش خصوصی نیز وجود دارد. برای مثال در بخش صنعت و کشاورزی استان خراسان رضوی، کمترین سرمایهگذاری در حوزه آموزش انجام شده است؛ بنابراین زمانی که چنین اتفاقی میافتد، توسعه و فناوری دچار مشکل میشود. بهعنوان مثال 100 دانشجو مقطع دکتری در یک رشته خاص از دانشگاه خارج میشوند، ولی آیا صنعت قابلیت جذب این تعداد نیرو را دارد؛ بنابراین نمیتوان پتکی را بر سر دانشگاهها بزنیم که آنها اصلا عملکرد درستی نداشتهاند.
وی با اشاره به اینکه شرکتهای دانشبنیان یکی از مصداقهای کارآفرینی است، اظهار کرد: سهولت انجام کسبوکار شرکتهای دانشبنیان را قواعد اداری تضمین میکند.
مدیر مرکز تجاریسازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی عنوان کرد: در دهه 70 جامعه آمریکا از دانشگاههای این کشور گلایهمند بود که چرا فناوریهایی که درون دانشگاه است، به بیرون منتقل نمیشود تا جامعه نیز از آن استفاده کند؛ زیرا دانشگاهها از بودجه دولتی استفاده میکردند بنابراین قانونی را تصویب کردند که دانشگاه حق انحصار اختراعات را دارند و میتوانند به کسانی که میتوانند آنها را بفروشند، بدهد و مسیری را باز کرد تا دانشگاهها را وارد صنعت شدند.
سخدری با بیان اینکه سیستم پاداش در دانشگاه با مشکلات زیادی روبرو است، تاکید کرد: سیستم پاداش باید در دانشگاه تغییر کندو به کسانی که بهخوبی فعالیت میکنند، باید پاداش مطلوبی داده شود.
وی یادآور شد: قدرت تشخیص فرصت برای کارآفرینی در هر ایرانی از 10 به سه است بنابراین بهعنوان یک مؤلفه کلیدی در کارآفرینی باید تقویت شود. همچنین قدرت فعالیت گروهی در ایران در تمام بخشهای بسیار ضعیف است و اگر این مسائل حل نشود، مشکلات حل نخواهد شد.
ترویج مسئولیتپذیری و کارآفرینی، وظیفه اصلی دانشگاه در جامعه
دکتر محمدجواد سلجوقی، رییس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان خراسان رضوی نیز در ادامه این میزگرد گفت: دانشگاه بایستی بتواند با ترویج دو عنصر مسئولیتپذیری و کارآفرینی در جامعه مشکلات کشور را بر اساس محور عقلانیت برطرف و زمینه اشتغالزایی را برای دانشجویان فراهم کند.
وی ادامه داد: نسل اول دانشگاهها، عموما آموزشی و مبتنی بر فعالیتهای تعلیم دانشجویان بودند تا آنان بتوانند خود را برای بازارکار آماده کنند و دانشگاههای نسل دوم، عموما پژوهشی و مبتنی بر فعالیتهای تحقیقاتی بودند. دانشگاههای نسل سوم، عموما کارآفرین و مبتنی بر کارآفرینی و حل مسائل جامعه با رویکرد علمی و نظام یافته در تعامل با محیط پیرامونی هستند. در دانشگاه نسل سوم، محور و مأموریت کانونی نظام دانشگاهی، کارآفرینی بوده تا دانشجو پس از فارغالتحصیلی خود قابلیت کارآفرینی داشته باشد.
رییس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان خراسان رضوی با اشاره به دانشگاه نسل دوم و پژوهش محور، عنوان کرد: پژوهش نقش موثری را در پیشرفت جامعه و دانشگاه داشته است و بهطوریکه معتبرترین دانشگاههای دنیا درزمینهٔ پژوهش در ردههای اول قرار دارند، حتی برترین کارآفرینان از همین دانشگاهها فارغالتحصیل شدهاند.
سلجوقی اضافه کرد: در حال حاضر جوامع پیشرفته به سمتی رفتند که دانشگاهها باید رویکرد کارآفرینی را بهعنوان ماموریت اصلی خود درنظر بگیرند.
وی عنوان کرد: حدود 40 درصد از بیکاران کشور را دانشآموختگان دانشگاهی تشکیل میدهند و این نشان میدهد که دانشگاهها در زمینه نیروی انسانی و اشتغالزایی کارایی لازم را نداشتهاند و باید در این راستا تامل جدیتری داشته باشند.
رییس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان خراسان رضوی با اعلام اینکه حدود 45 میلیون نفر در کشور در سن اشتغال قرار دارند، ولی 23 میلیون نفر جمعیت شاغل را تشکیل میدهند، اظهار کرد: حدود 4 میلیون از افرادی که شاغل هستند، تنها 17 درصد آنان تحصیلات دانشگاهی دارند، بنابراین از این منظر هم دانشگاه نتوانسته است به وظیفه خود عمل کند؛ اما از طرفی با توجه به اینکه 70 درصد جمعیت ما در سن اشتغال هستند، طبق نظر جمعیت شناسان ایران در فرصت پنجره طلایی قرارگرفته است.
دانشگاهها برای ترویج کارآفرینی باید فرهنگسازی کنند
سلجوقی در جامعه رابطهای میان دانشگاه و توسعه علمی برقرار است، بنابراین پس از سرمایه انسانی به تدریج سایر دانشمندان مطرح کردند که "لازمه توسعه، فرهنگ است" یعنی فرهنگ محور تمام برنامههای توسعه و پیشرفت کشور است و به عبارتی، بازتاب ارزشهای یک جامعه نسبت به سایر مسائل از جمله شکل زندگی، رویکرد و غیره ... از موضوعات فرهنگی به شمار میرود، بنابراین سرمایههای دانشگاه باید بتوانند این ارتباط را برقرار و سرمایه فرهنگی در جامعه ایجاد کنند.
وی با تاکید براینکه دانش در ایران بومی نشده است، گفت: رابطه درستی میان علم و فناوری و فرهنگ در جامعه ما تعریف نشده است و دانشگاهیان ما نتوانستند نقش خود را در انتقال سرمایههای فرهنگی بهدرستی ایفا کنند؛ علاوه بر این اگر دانشگاه را بهعنوان منبعی برای تولید سرمایهی انسانی در نظر بگیریم، بازهم این مجموعه عملکرد اثربخشی نداشته و نتوانسته از امکانات خود بهدرستی استفاده کند.
رییس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان خراسان رضوی تصریح کرد: دیدگاه ما به دانشگاه نباید تکبعدی باشد، زیرا دانشگاهها در ابعاد مختلف فعالیت میکنند و بیشتر به ابعاد مهارتی توجه دارند؛ یکی از مشکلاتی این است که دانشگاههای ما به شدت وابسته به بودجه عمومی هستند. بودجهای که به دانشگاهها واگذار میشود، کفاف فعالیتهای علمی و پژوهشی آنها را نمیدهد و این موضوع باعث شده تا دانشگاهها مقصر ضعف عملکردی خود در جامعه را دولت بدانند و دولت نیز برعکس در این زمینه دانشگاه را سرزنش میکند.
سلجوقی با اشاره به اینکه دانشگاههای ما به تنوعپذیری مشاغل توجه میکنند، گفت: زمانی که قصد داریم رشتهای را در دانشگاهها راهاندازی کنیم، ابتدا باید نظرسنجی و سپس از امکانات موجود حداکثر استفاده را انجام دهیم. گاهی نیازی نیست دانشجو بسیاری از واحدهای درسی را بگذراند، زیرا هزینهبر است.
وی با اشاره به اینکه اکثر اقتصاددانان دانشگاه را منبعی برای تولید سرمایهی انسانی میدانند، خاطرنشان کرد: سرمایه انسانی در اقتصاد به این معنا است که اگر دانشگاهها از امکانات عمومی بهره میگیرند و هزینههایی را به جامعه تحمیل میکنند تا چه میزانی کارایی دارند و این کارایی تا چه اندازه میتواند در عوامل درونی و بیرونی دانشگاه موثر واقع شود.
سلجوقی افزود: هدف ما در دانشگاه جامع علمی کاربردی استان خراسان رضوی این است که دانشگاه برای جامعه صرفا هزینهبر نباشد، بلکه منعت را نیز به دنبال داشته باشد اما به این معنا نیست که دولت نباید کمکی کند یا بودجههای عمومی صرف سایر فعالیتها باشد.
دانشگاه باید در برابر اشتغال فارغالتحصیلان پاسخگو باشد
در ادامه این میزگرد، دکتر سعید طوسی زاده، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد با تاکید براینکه دانشگاه باید برای ایجاد اشتغال در جامعه پاسخگو باشد، تصریح کرد: دانشگاه پاسخگو و مسئولیتپذیر به این معنا است که دانشگاههای نسل سوم دانشجویانی را پرورش دهند که بتوانند در جامعه کارآفرین باشند.
وی با بیان اینکه دانشگاههای ایران از زمان تاسیس خود به امر پژوهش و آموزش پرداختهاند، اظهار کرد: ما در پژوهش به نیازهای داخلی توجه نکردهایم زیرا دیدگاه ما بر اساس بود که صرفا فعالیت پژوهشی انجام دهیم، به همین دلیل در اکثر مواقع فعالیتها و هزینههایی که در دانشگاهها برای پژوهش انجام میشود، بسیار هدفمند نیست تا مشکلات صنعت یا جامعه را برطرف کند.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد با تاکید براینکه اگر اشتغالزایی در دانشگاه اتفاق بیفتد، وارد مرحله پژوهش محوری میشویم، افزود: هزینههایی که برای پژوهش در دانشگاهها میشود، بایستی در سمت و سویی باشد تا اساتید، دغدغههای جامعه را حل کنند؛ همچنین طرحهای برون دانشگاهی پژوهشی، شرکتهای دانشبنیان یا توسعه و تجهیزات آزمایشگاهی که متولی این کار هستند، در این مسیر از دانشجویان کمک بگیرند و آنان را وارد کار کنند؛ بنابراین در مراحل مختلف پژوهش از تحویل پروپوزال گرفته تا آشنایی با صنعت، ابتدا باید دانشجویان را، همراه با نظارت اساتید وارد کار و سپس این تجارب را منتقل کنیم.
طوسی زاده با اشاره به شاخص اعتبار مقالات علمی، عنوان کرد: مقالهای که بهعنوان مرجعی برای مقالههای دیگر باشد، یعنی کاربردی است ومی توان برای سایر پژوهشهای از آن استفاده کرد. پژوهش میتواند در سایر علوم از جمله ریاضی، شیمی و غیره بهصورت غیرمستقیم جنبه کاربردی پیدا کند؛ بنابراین اگر محقق برای انجام پژوهشی، زمان و هزینهای را صرف میکند، بهتر است موضوعی را انتخاب کنند که کاربردیتر باشد.
دانشگاه آزاد در حرکت بهسوی دانشگاه نسل سوم است
وی با تاکید براینکه دانشگاه آزاد اسلامی حرکت بهسوی دانشگاه نسل سوم و کارآفرین را آغاز کرده است، عنوان کرد: دانشگاه آزاد در تامین درآمد وابسته به خود است و دولت نقشی در آن ندارد و این موضوع برای ساختار دانشگاه بسیار حیاتی است بنابراین ما باید علاوه براینکه به شهریه وابسته باشیم، خواهان درآمد دیگری نیز باشیم تا این درآمد را صرف هزینههای جاری دانشگاه شود. همچنین ما باید توسعه و تجهیزات آزمایشگاهی را بهصورت خدمات آزمایشگاهی، پژوهشی و آموزشی فراهم کنیم.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد اضافه کرد: دانشگاه آزاد همواره به دنبال توسعه شرکتهای دانشبنیان بوده است تا بتواند سهمی از این شرکتها داشته باشد. این دانشگاه تلاشهای گستردهای را انجام داده تا در طرحهای پژوهشی داخل و خارج از کشور مشارکت داشته باشد تا از طرفی بتواند با مشکلات و معضلات و حل آنها طریق علم روز دنیا آشنا شود و هم اساتید این دانشگاه حضور در پروژههای بینالمللی را تجربه کنند.
انتهای پیام