خیابان داش ماغازالار تبریز

خیابان داش ماغازالار تبریز یا کوچه مغازه های سنگی تبریز در قسمت جنوبی خیابان شریعتی تبریز واقع شده است، این کوچه زیبا و قدیمی قدمت آن به دوران قاجار باز می گردد. داش ماغازالار تبریز یا همان کوچه مغازه سنگی ها به دلیل قدمت و جاذبه های فرهنگی بسیاری که در آن وجود دارد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. معماری سنگ تیشه ای و رنگ سرخ استفاده شده در نمای ساختمان ها و بناهای این کوچه نشانده ترکیب سبک معماری روسی و ایرانی در آن زمان می باشد. این کوچه با زیبایی های بسیارش به خوبی می تواند تداعی کننده دوران قدیم باشد و یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری تبریز محسوب می شود.جداره مغازه‌های سنگی تبریز (به ترکی آذربایجانی: داش ماغازالار) مربوط به دوره قاجار است و در تبریز، خیابان شریعتی جنوبی، کوچه مغازه‌های سنگی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ دی ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۴۴۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

هر چند `داش ماغازالار` دیگر رونق قدیم را ندارد و بسیاری از تبریزی ها، به ویژه نسل جوان، بی توجه از کنار معماری زیبای آن می گذرند، اما این کوچه امروزی و خیابان چند دهه قبل، همچنان از جاذبه های فرهنگی تبریز محسوب می شود.در ارزش تاریخی و معماری ساختمان های سنگی صف بسته در حاشیه `داش ماغازالار` همین بس که این محل، نخستین بریدگی سمت راست از چهار راه شریعتی به سمت چهار راه هفده شهریور،می باشد .

از سوی دیگر قرار گرفتن `داش ماغازالار` در بلوک تاریخی `پاساژ` بر اهمیت این محل به عنوان یکی از معدود نمادهای باقیمانده ورود مظاهر نوین تمدنی به تبریز در افزون بر یک قرن اخیر می افزاید.در تایید این ادعا باید گفت که معماری سنگی تیشه ای به کار رفته در نمای بیرونی ساختمان های دو طبقه `داش ماغازالار` و رنگ سرخ سنگ های آن، تداعی کننده آمیختگی معماری روسی با معماری ایرانی است.ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که کاربرد واژه `داش ماغازالار` برای اطلاق به نام این محل تاریخی، از بابت به تصویر کشیدن حس نوستالژیکی است که از شنیدن آن در ذهن و خاطر تبریزی های قدیم تداعی می شود.

با این حال، در طول سال‌های متمادی، این پیاده‌راه، از گذشته فاخر خود فاصله گرفته و به مسیری، آشفته و ناسازگار تبدیل شده است.حفاری‌های گاه‌وبی‌گاه، نصب تابلوهای کوچک و بزرگ در سر در مغازه‌ها، معضل آب‌های سطحی، زوائد و الحاقات بدمنظر، از عواملی است که موجب شده این پیاده‌راه، به ‌رغم ثبت درفهرست آثار ملی، وضعیتی بدشکل بیابد.شهرداری منطقه ۴ تبریز که بخشی از حوزه تاریخی شهر را در اختیار دارد، احیای اصالت تاریخی و فرهنگی `مغازه‌های سنگی` را در اولویت برنامه‌های عمرانی خود قرار داده است.

داش ماغازالار`، مجموعه بناهایی با نمای سنگی سرخ رنگ چیده شده در کنار هم در بافت تاریخی تبریز است که قدمت آن به دوره قاجار برمی گردد.بنا بر آنچه در `دانشنامه معماری ایران شهر` آمده، مجموعه داش ماغازالار در سال ۱۲۵۱ خورشیدی، توسط شخصی به نام `امام‌علی‌زاده` ساخته شده است.نوع به کارگیری سنگ‌ها با مدل تیشه‌ای در نمای بیرونی بناهای این مجموعه تاریخی شبیه معماری قفقازی و تفلیسی است که پس از عهدنامهٔ ترکمانچای در زمان سلطنت ناصرالدین شاه در تبریز رواج یافت.
این نوع معماری در `مغازه‌های مجیدالملک باغمیشه` و `عمر ماغازالاری` نیز استفاده شده بود.البته هنوز نیز در جای جای تبریز می توان بناهایی متعلق به دوره قاجار و با معماری شبیه `داش ماغازالار` سراغ گرفت که به صورت منفرد در کوچه پس کوچه های قدیمی تبریز ، به ویژه در بافت مرکزی، به دست فراموشی سپرده شده اند.

حسن صالحی، پیرمرد ۶۰ ساله ساکن ‘داش ماغازالار’، به نقل از پدر و پدربزرگش، قدمت این محل را حدود ۱۴۰ سال می داند.
صالحی که از ۳۰ سال قبل در این محل، مغازه ساندویچی دارد، اضافه می کند: از زمان های قدیم تا به امروز، کاربری اصلی ‘ داش ماغازالار’ تجاری بوده است و مردم برای خرید لباس و لوازم شیک و لوکس به اینجا می آمدند.
وی یادآور می شود: البته طبقه بالای ساختمان ها به کارهایی مانند آموزشگاه های خصوصی در حوزه هنر اختصاص داشت.
محرم قهوه چی نیز که ۷۰ سال دارد و از چهار دهه قبل در ‘داش ماغازالار’، قهوه خانه سنتی دارد، به خبرنگار ایرنا می گوید: من از وقتی که چشم ام را باز کرده ام، ساختمان های محل به این شکل بوده است.
آقا محرم که به مردم داری و خوش و بش با اهل محل معروف است، اضافه می کند: تاریخ این بنا خیلی قدیمی است و آن گونه که از بزرگ ترها شنیده ام به بیش از ۱۵۰ سال قبل بر می گردد.
وی ادامه می دهد: پدربزرگم تعریف می کرد که در یک قرن پیش این محل، برو بیایی داشت و مردم برای خرید کالاهای لوکس و گردش و تفریح در عصرهای تابستان اینجا می آمدند.
وی یادآور می شود: با توجه به نزدیکی ‘داش ماغازالار’ به کوچه تاریخی ‘پاساژ’، این محل در زمان های قدیم بسیار مورد توجه بود و حتی گفته می شود خارجی های ساکن تبریز نیز که تعدادشان تا وقوع جنگ جهانی اول زیاد بود، برای خرید مایحتاج خود به اینجا می آمده اند.
محمد پورمحمد، بنگاه دار محل، نیز به نقل از مردم محل می گوید که ‘داش ماغازالار’ تا چندین دهه قبل نماد مراکز تجاری و تفرج شهروندان تبریزی بود.
پورمحمد با اشاره به حضور پرشمار ارامنه در این محل در زمان های قدیم اضافه می کند: به نظر می آید ‘داش ماغازالار’ در دهه های قبل محل اصلی خرید و فروش این شهروندان ارمنی بود.