علائم کم آبی در کودک، چیست؟

کودکان نوپا به دلیل حجم کم بدن شان که مایع کمتری می تواند ذخیره کنند مستعدترین گروه برای کم آبی هستند. اسهال، تهوع و... برخی از علل بروز کم آبی در کودکان است. محلول خوراکی نمکی ORS از درمان ها آن است.
ممکن است کم آبی در کودکان نوپا به دلیل گرمای تابستان یا در زمان حمله عفونت ها به بدن رخ دهد. از دست دادن آب بیشتر به دلیل تعریق زیاد و اسهال شدید است. اما والدین می توانند کم آبی را مورد رسیدگی قرار دهند و از بروز آن هم پیشگیری کنند. در مورد کم آبی در کودکان اطلاعات ضروری در ادامه بخوانید.

دهیدراسیون (کم آبی) چیست؟
کم آبی شرایطی است که بدن مقدار آب زیادی را نسبت آن چیزی که دریافت می کند از دست می دهد. این مشکل بدن را برای انجام عملکردهای ضروری کم آب می کند و در نهایت در فرایندهای متابولیکی طبیعی آن اخلال ایجاد می کند. کودکان نوپا به دلیل حجم کم بدن شان که مایع کمتری می تواند ذخیره کنند مستعدترین گروه برای کم آبی هستند.

دلایل بروز کم آبی در کودکان نوپا
کودکان از راه های مختلفی مایعات را از دست می دهند، در نتیجه اسهال کم آبی ایجاد می شود:
اسهال یکی از دلایل منجر به کم آبی در میان کودکان است. این مشکل به دلیل دفع مدفوع شدید از طریق عفونت های ویروسی، باکتریایی یا انگلی و حتی حساسیت غذایی به وجود می آید. این مشکل باعث از دست دادن سریع آب در بدن کودکان می شود و از این رو منجر به دهیدراسیون می شود.
تهوع هم مانند اسهال به سرعت باعث تخلیه ذخیره مایعات بدن می شود.
درجه حرارت زیاد بدن در زمان تب به ویژه زمانی که کودک عرق می کند باعث از دست دادن سریع آب بدن می شود.
گرما و رطوبت زیاد منجر به تعریق شدید می شود که می تواند باعث دهیدراسیون و گرما زدگی شود. کودکانی که زمان زیادی را خارج از خانه بازی می کنند می توانند مستعد این نوع کم آبی باشند. ممکن است کودک نو پا شما نتواند در مورد کم آبی چیزی به شما بگوید اما بدن آنها علائم کافی را به شما نشان می دهند.

علائم دهیدراسیون در کودکان نوپا چیست؟
مراقب این علائم باشید
از نشانه های اولیه دهیدراسیون در کودکان نوپا خشکی دهان است.
متوجه تولید بزاق کمتری می شوید و دهان به لب های خشک چسبیده می شود.
حداقل برای 3 ساعت هیچ دفع ادراری وجود ندارد
اشک کمتری نسبت به زمان هایی که به طور طبیعی گریه می کنند وجود دارد
گود رفتن چشم ها
فرورفتگی قسمت نرم سر که نرمی ملاج نام دارد
پوست خشک و ترک خورده است چون پوست آنها بیش از حد طبیعی خشک شده است و ممکن است شما ترک خوردگی و شکاف را روی پوست آنها ببینید
او به هر نوع فعالیتی بی علاقه است. سطح تمرکز پایین تری خواهد داشت و زمانی که با نوازش از او کاری می خواهید با داد و فریاد آن را انجام خواهد داد.
اگر کودک از عفونت های نهفته ای رنج می برد دچار اسهال مداوم می شود که در نهایت منجر به کم آبی می شود. زمانی که دهیدراسیون تنها به دلیل تهوع یا گرما زیاد باشد دفع مزاج او کم و مدفوع سخت تر خواهد شد. اما در بعضی موارد احتمالا باید به پزشک اطفال مراجعه کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
زمانی که با علائم زیر مواجه شدید به پزشک اطفال مراجعه کنید:
وضعیت خواب آلودگی و نیمه هوشیاری
تکرر تهوع و اسهال به مدت 24 ساعت
گیج شدن، کودک به درستی پاسخ نمی دهد
دفع ادرار در طول 24 ساعت فقط برای 1 یا 2 بار
تهوع و اسهال شدید باعث از دست رفتن مایعات می شود در حالی که دفع ادرار کم نشان می دهد که کم آبی از قبل برای کودک شروع شده است. برای همین باید کودک را برای معاینه و تشخیص به پزشک نشان دهید.

تشخیص دهیدراسیون در کودکان نوپا
پزشک اطفال علائمی که قبلا گفته شد را جستجو می کند و روش های تشخیصی زیر را انجام می دهد:
آزمایش های خون به فهمیدن سطوح سدیم و پتاسیم در خون کمک می کند. اگر این مواد کم باشند منجر به کم آبی بدن می شود. وجود پاتوژن ها هم از طریق آزمایش های خون ارزیابی می شود.
آزمایش ادرار غلظت ادرار را بررسی می کند که علامت کم آبی و شاخص سطوح کم مایعات در بدن را نشان می دهد.

درمان دهیدراسیون در کودکان نوپا
تنها درمان کم آبی جایگزینی مجدد مایعات از دست رفته است. اما عوامل اصلی هم مهم می باشند. در اینجا نحوه درمان کم آبی را ارائه می دهیم:
مایع درمانی خوراکی
محلول های خوراکی نمکی که به عنوان ors بهتر شناخته می شوند، داروهای بدون نسخه کم آبی برای کودکان هستند. می توانید محلول آماده نوشیدن یا پودر ors را بخرید و آن را در آب حل کنید. معمولا کمی از پودر را داخل یک لیتر آب حل می کنند اما شما دستورالعمل کارخانه سازنده را مشاهده کنید. مرحله بعد فرایند مایع درمانی خوراکی است.
فرایند مایع درمانی خوراکی
فرایند مایع درمانی بیشتر از 4 ساعت طول می کشد
میزان محلول ors به وزن کودک بستگی دارد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می کند که وزن کودک به کیلوگرم را ضرب در 75 کنید تا میزان محلول ors بدست بیاید.
برای مثال، اگر وزن کودک 10 کیلوگرم است لازم است 75 میلی لیتر محلول ors را در 4 ساعت به او بدهید.
یک یا دو قاشق چای خوری (5 تا 10 میلی لیتر) محلول ors را هر چند دقیقه با قاشق یا سرنگ های خوراکی به او بدهید.
بعد از 4 ساعت وضعیت کودک را بررسی کنید.
اگر پزشک اطفال میزان بیشتری از محلول ors را تجویز کرده است پس بر طبق توصیه پزشک عمل کنید. اگر هنوز بدن کودک خیلی کم آب است فرایند مایع درمانی را ادامه بدهید.
مایع درمانی وریدی
موارد شدید کم آبی به تزریق مایع از طریق ورید (iv) نیاز دارد. این کار زمانی لازم است کودک در وضعیت نیمه هوشیار، بی توجه و بی حالی باشد. تزریق iv مایعات تنها در بیمارستان و تحت نظارت پزشک ناظر انجام می شود.
داروهای آنتی بیوتیکی، ضد ویروسی و ضد درد
داروهای آنتی بیوتیکی، ضد ویروسی کم آبی را درمان نمی کنند اما عفونت های اصلی که منجر به تهوع و اسهال شدند را درمان می کنند. تب با داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن و استامینوفن درمان می شود. این داروها طبق نسخه پزشک تجویز می شوند. احتمالا محلول های خوراکی به همراه بعضی از داروها همه روش های لازم برای درمان کودکان نوپا هستند.

درمان های خانگی برای دهیدراسیون کودکان
برای تسکین کم آبی کودک نوپا این چند مرحله را در خانه انجام دهید:
غذاهای پرآب به آنها بدهید: کودک نوپا را به خوردن میوه هایی با محتویات آب زیاد مانند هندوانه و موزها ترغیب کنید. می توانید به آنها آب نارگیل تازه و نرم هم بدهید. پوره رقیق میوه، سبزیجات یا سوپ مرغ به آنها بدهید و آنها را با محتویات آب زیاد غذاهایی مانند khichdi (نوعی غذایی هندی) آماده کنید. ماست هم گزینه خوبی برای مقابله با کم آبی است.
آب زیادی به آنها بدهید: جرعه های آب را در فواصل معین به آنها بدهید و میزان آن را در هوای گرم و مرطوب افزایش دهید. به کودکان آب میوه و نوشیدنی های ورزشی تجاری را ندهید چون این نوشیدنی ها حاوی شکر، سدیم بالایی هستند که سطوح کم آبی را افزایش می دهند. اگر کودک از اسهال رنج می برد شیردهی را قطع کنید چون شیر می تواند دفع مدفوع را بدتر کند. همچنین می توانید با پزشک یا متخصص تغذیه اطفال برای فهمیدن مناسب ترین غذاها برای آنها مشورت کنید. زمانی که کودک به شرایط خوب بازگشت طبق روش معمول به او غذا بدهید.

پیشگیری از دهیدراسیون در کودکان نوپا
جلوگیری از کم آبی شامل کاهش از دست دادن میزان مایعات در بدن می باشد. در ادامه کارهایی وجود دارد که باید انجام دهید:
کودکان را پر آب نگه دارید. مطمئن شوید که آنها مطابق با شیوه زندگی و آب هوای محل زندگی شان به اندازه کافی مایعات دریافت می کنند. کودکانی که زمان زیادی را بیرون از خانه می گذرانند به نسبت کودکانی که در خانه بازی می کنند به آب بیشتری نیاز دارند. در شرایط آب و هوایی شرجی مایعات بیشتر از طریق تعریق از دست می روند، بنابراین کودکان باید میزان آب منظمی را دریافت کنند. می توانید برگ های نعناع یا کمی آب لیمو را به آب اضافه کنید.
از عفونت دستگاه گوارش جلوگیری کنید چون آنها می توانند باعث اسهال و تهوع شوند، شرایطی که موجب از دست دادن مایعات در بدن می شود.
بهداشت را رعایت کنید و به کودکان تان عادت های سالم مانند شستن دست ها قبل و بعد از غذا و موقعی که از بیرون به خانه می آیند را یاد بدهید.
پیشگیری از عفونت ها هم خطر تب را کاهش می دهد، چون تب هم یکی از دلایل دیگر بروز کم آبی در بدن است.
کارشناسان توصیه می کنند که در هوای شرجی لباس های نازک، رنگ روشن و راحت و آزاد را به آنها بپوشانید. لباس های آزاد و راحت گرمای کمتری دارند، بنابراین احتمال گرمازدگی و کم آبی را کاهش می دهند.
مصرف مایعات در کودکان نکته کلیدی برای جلوگیری از کم آبی است. به خاطر داشته باشید، هرچه فعالیت کودکان تان بیشتر باشد او به آب بیشتری هم نیاز خواهد داشت. هوشیار بودن به تشخیص نشانه های اولیه کم آبی کمک می کند. مایع درمانی خوراکی و بعضی از مراقبت ها کودک را مجددا به وضعیت طبیعی اش برمی گرداند.