تاریک و روشن بورس در 6 ماهی که گذشت/ آینده بازار سرمایه به کدام سمت می‌رود؟

گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز: رضا کیانی، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بازارنیوز پیرامون اهمیت بورس برای اقتصاد اظهار داشت: بازار سرمایه بازار بسیار مهمی در تمام دنیاست؛ مخصوصا کشور‌های پیشرفته، چون می‌تواند موتور اقتصاد و تامین‌کننده منابع و سرمایه برای پروژه‌ها و شرکت‌ها باشد.

وی افزود: بازار انواع اوراق بهادار را برای مدیرت ریسک اقتصادی و پنجره داد و ستد و حتی دولت‌ها برای تامین مالی و شرکت‌های خصوصی استفاده می‌کنند. مردم و حتی صندوق‌های بازنشستگی هم در این بازار مشارکت دارند. اهمیت این بازار در تمامی اقتصاد‌هایی که از رشد حداقل برخوردار بودند، قابل توجه است.

*لزوم گذر از تامین مالی از طریق بانک ها به بازار سرمایه در اقتصاد کشور

این کارشناس بازار سرمایه پیرامون علت اهمیت بورس در اقتصاد کشور در چندوقت اخیر، گفت: جای این بازار تا به حال در اقتصاد ما خالی بود، چون سیستم اقتصادی ما برای تامین مالی به منابع بانک‌ها نیاز دارد. حتی در سازمان همکاری‌های توسعه اقتصادی، مطالعه‌ای انجام شده که بعد از بحران‌ها در سال ۲۰۰۸، تاکید بر استفاده از بازار سرمایه به جای سیستم بانکی در کل دنیا مورد توجه قرار گرفت و طبیعی است که اقتصاد ما هم دیر یا زود به آن سمت می‌رود.

*اقدامات سال 84، نقطه عطف بورس ایران

وی نقطه عطف بازار بورس ایران را آذرماه سال ۸۴ دانست و اظهار داشت: روند رشد بازار سرمایه در سال‌های اخیر بیشتر شده و توجه‌ها را به سمت خودش جذب کرده، اما نقطه عطف بازار سرمایه ما، آذر سال ۸۴ بوده که قانون بازار و اوراق بهادار تصویب شد و سنگ بنای جدیدی در بازار سرمایه شاهد بودیم.

وی افزود: در آن سال قانون اصلاح و سازمان بورس از سازمان بورس تهران جدا شد؛ بنابراین، نهاد نظارتی و اجرایی جدا شدند و نهاد‌های مالی مثل سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه گذاری امکان حضور پیدا کردند و بورس کالا جدی‌تر شروع به کار کرد.

کیانی ادامه داد: در آذرماه سال ۸۸ هم قانون توسعه ابزار‌ها و نهاد‌های مالی، برای اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ به تصویب رسید و در آن، معافیت‌های مالیاتی دیده شد و همچنین این مورد که ابزار‌های مالی مانند سکوک منتشر بشود و صندوق‌ها با معافیت مالیاتی رشد پیدا کردند و یک سری قانون تصویب شد و امکان جلوگیری از تخلفات پیش آمد. سپس آرام آرام صندوق‌ها جا افتادند و ابزار‌های مالی شکل گرفتند و بازار این روند رو به رشد خودش را شروع کرد.

*بازدهی خوب بورس، عامل استقبال مردم

وی بازدهی خوب بازار بورس در چندسال اخیر را عامل استقبال مردم از این بازار دانست و تصریح کرد: در سال ۹۶ بازار بورس ایران ۲۵ درصد و در سال ۹۷، ۸۶ درصد بازدهی داشت. این باعث شد توجه‌ها به سمت این بازار جلب شود. البته نقدینگی هم این چند ساله به بازار سرمایه کمک کرده که با ابزار‌هایی مثل بازار ارز، مسکن یا ... به سمت بازار سرمایه آمد. یک سری زیرساخت‌ها برای هجوم نقدینگی آماده بود، اما در برخی موارد هم سامانه‌های معاملاتی دچار مشکل شدند. در کل اتفاق خوب و مبارکی بود که بالاخره افتاد و رشد سال ۹۸ ما به حدود ۱۸۷ درصد رسید.

*مسئولین مردم را تشویق کنند که به سمت سرمایه گذاری غیرمستقیم بروند

کیانی از عدم انتخاب صندوق‌های سرمایه گذاری توسط افراد جدیدالورود ابراز تاسف کرد و اظهار داشت: تعداد سرمایه گذاران که به این بازار آمدند خیلی زیاد شد و به حدود ۱۶ میلیون کد معاملاتی رسیدیم که افراد جدیدالورود متاسفانه بجای اینکه به پول خود را به صندوق سرمایه گذاری بسپارند، ترجیح دادند خودشان این کار را مستقیم بکنند.

وی افزود: در عرضه‌های اولیه ما حدود ۴ یا ۵ میلیون کد شرکت می‌کنند، اما صندوق‌های سرمایه گذاری خیلی کمتر از این ارقام است. این حجم جدید سرمایه گذار که تجربه زیادی ندارند و مستقیم خرید و فروش می‌کنند، بازار را هیجانی کرده است، به طوری که سهامی در یک روز یک بار صف خرید و یک بار صف فروش است. هم سرمایه گذاران جدیدالورود باید آشنا شوند و مسئولین هم باید سعی کنند مردم را تشویق کنند که به سمت سرمایه گذاری غیرمستقیم بروند.

*بازار نه، ولی برخی سهم‌ها حباب دارند

این کارشناس بازار سرمایه پیرامون بحث حباب در رشد بازار در ۶ ماهه اخیر توضیح داد: در بازار ما ۱۵۰ شرکت در فرابورس هستند و ۳۴۰ شرکت در بورس تهران هستند که بعضی از این شرکت‌ها در بورس تهران ممکن است قیمتشان بیشتر از قیمت ذاتیشان باشد.

وی افزود: محاسبه قیمت ذاتی، انواع و اقسام روش‌ها را دارد و ممکن است برای یک شرکت، یک تحلیلگر بر اساس اطلاعات و روشی که دارد به این نتیجه برسد که ارزشش بیشتر از ارزش ذاتی آن است، ولی یک تحلیلگر دیگر، نظر متفاوت داشته باشد. بنابراین، اختلاف نظر بین تحلیلگران وجود دارد و این مشخص نمی‌کند که کلیت بازار چه شرایطی دارد.

کیانی گفت: به نظر من کلیت بازار وضع مطلوبی دارد با این که ممکن است برخی سهم‌ها بیش از ارزش ذاتیشان قیمت گذاری شده اند، ولی خیلی از سهم‌ها هستند که شرایط خوبی دارند.

*چرا کرونا بر بورس ایران تاثیر نداشت؟

کیانی در پاسخ به این سوال که چرا کرونا بر خلاف بورس‌های سایر دنیا، بر بورس ایران اثر نداشت و در روز‌هایی که همه بورس‌های جهانی نزولی بودند، بورس تهران روند صعودی داشت، گفت: درست است که اقتصاد ما مشکل دارد، ولی متاسفانه یا خوشبختانه اقتصاد ما مبتنی بر اقتصاد جهانی نیست و به دلیل تحریم‌هایی که از سال‌های دور بر اقتصاد ما تحمیل شده، اقتصاد ما به وابسته نیست. مثلا صنعت خودرو، غذایی و خیلی از صنایع دیگر، حجم زیادی از محصولاتشان را در داخل می‌فروشند.

وی افزود: حجم صادرات بعضی از شرکت‌ها مثل پتروشیمی‌ها هم که بالاست، روند خودشان را همچنان دارند. اصولا، چون پیوند محکمی با اقتصاد جهانی نداریم برخلاف کشور‌هایی مثل آلمان، ژاپن، خیلی نباید انتظار داشته باشیم که اگر بورس‌های جهانی افت داشتند، بورس ما هم باید افت کند. عمده پیوند ما با بازارجهانی بخش صادرات نفت بود که آن هم به حداقل رسیده است.

* تاثیر نرخ ارز بر روند بورس

کیانی پیرامون تاثیرگذاری نرخ دلار در رشد یا سقوط بورس ایران گفت: موتور محرک شاخص بازار بورس ایران، نرخ دلار و تورم و قیمت‌های جهانی یا صادراتی است. با این وجود، نرخ ارز تاثیر زیادی بر بازار سرمایه ما دارد و تورم هم در سال‌های اخیر تاثیر خودش را گذاشته است. بسیاری از شرکت‌های ما شرکت ها‌ی صادرات محور هستند و در بازار داخل می‌توانند با قیمت بالاتر بفروشند.

وی افزود: اقتصاد ما خیلی فراتر از این ۳۴۰ شرکتی است که در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد؛ البته این شرکت‌ها از برترین و بزرگترین شرکت‌های ما هستند، ولی باید این را در نظر گرفت که صنایع خرد ما در بحث خرده فروشی یا کارگاه‌های کوچک، در بورس ما حضور ندارند. لزوما نمی‌توان گفت بورس، آینه کل اقتصاد ماست.


*چرا بازار با افت شدید مواجه شد؟

این کارشناس بازار بورس، پیرامون افت شدید هفته‌های اخیر شاخص کل و علل آن، اظهار داشت: رشد بازار ما در چند ماه اول سال خیلی زیاد بود و شاخص ۳۰۰ درصد رشد کرد که علتش هیجان بود و روند هیجانی را طی کردیم و بعد از این روند، بازار دچار ریزش شد. بعضی از سهم‌های ما افت قابل توجهی داشتند که عمدتا سهم‌هایی بودند که رشد شدیدی داشتند که ما شاهد مثلا افت‌های ۵۰ درصدی هم بودیم که باعث نگرانی سرمایه‌گذارانی شد که تجربه کمتری داشتند و شروع به فروش کردند که باعث افت سهام شد.

وی افزود:، چون کمی تشکیک وارد شد به عرضه دارا دوم (صندوق پالایشی یکم)، بازار افت کرد و سرمایه گذاران ترسیدند. اما اگر این تصمیم اکثر سرمایه گذاران باشد، حتما مبنای درست و اقتصادی نبوده و اگر دولت تصمیم بر انتشار یا عدم انتشار دارا دوم بگیرد، تاثیری بر شرکت‌های حاضر در آن صندوق نخواهد داشت، چون آن‌ها روند کار خود را مثل قبل خواهند داشت.

وی تاکید کرد: تحلیل اقتصادی شرکت‌ها باید بر سهامشان تاثیر بگذارد نه تصمیم دولت. برای انتشار یا عدم انتشار صندوق، اما متاسفانه، چون افراد از سال گذشته تا امسال در بازار حضور پیدا کردند، حرفه‌ای نیستند و متاسفانه بیشتر تصمیم گرفتند که به صورت مستقیم هم در بازار حضور داشته باشند، ممکن است یک سری متغیر‌ها به اشتباه روی تصمیمات آن‌ها اثر بگذارد و این جو بازار را هیجانی کند. چون مستحضرید که پس از آن اتفاق، دولت اعلام کرد که انتشار دارا دوم پا برجا هست، ولی مجددا بازار برنگشت. کلا هر تصمیمی اقتصادی ممکن است روی روند سهام شرکت‌ها تاثیر بگذارد، اما اینکه صرفا رویکرد روانی داشته باشد، معمولا تاثیر آن‌ها کوتاه مدت است.

*اما و اگرها از آینده بورس

کیانی روند آینده بازار را مثبت دانست و اظهار داشت: خیلی بعید می‌دانم که شاخص ما روند نزولی شدیدی داشته باشد البته به جز کسانی که علم غیب دارند، من ندیدم که کسی بتواند پیش بینی دقیقی داشته باشد. روند کلی را می‌توان با یک سری مفروضات حدس زد.

وی افزود: مثلا انتخابات ریاست جمهوری امریکا نه تنها بر اقتصاد ایران، بلکه می‌تواند روی اقتصادی جهانی تاثیر بگذارد. متغیر‌های سیاسی، قیمت‌های جهانی و بیماری کووید ۱۹ که تاثیر بالایی روی اقتصاد جهانی داشت و قابل پیش بینی نبود، روی اقتصاد کشور‌های پیشرفته تاثیر بسیار زیادی گذاشت.

کیانی خاطرنشان کرد: این را می‌توان با اطمینان بیشتری گفت که در بلند مدت بازار ما، بازاری بوده که همیشه روی خوش به سرمایه داران نشان داده است. سرمایه گذارانی که دید کوتاه مدت دارند و مرتب وارد و خارج می‌شوند، اگر تجریه کافی نداشته باشند مکمکن است با زیان زیادی مواجه شوند و ممکن است در بدترین موقع از بازار خارج و در بدترین موقع وارد شوند.

*بورس، بازار سرمایه گذاری بلندمدت

کیانی در پایان ضمن توصیه جدی به سرمایه گذاران تازه وارد مبنی بر فعالیت از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری، اظهار داشت: به سرمایه گذاران مبتدی این توصیه را می‌کنم که حتما بازه بلندمدت را برای بهره وری از بورس ببینند و این اطمینان را داشته باشند که در بلندمدت بازار مناسبی برای سرمایه گذاری است.