همه چیز درباره کارت‌های گرافیک Max-Q انویدیا

اگر به‌دنبال لپ‌تاپی می‌گردید که قابلیت اجرای بازی‌های جدید در رزولوشن بالا را دارد و از لپ‌تاپ‌های گیمینگ ضخیم و سنگین که علاوه بر حمل‌پذیری پایین، صدای فن آزاردهنده‌ای هم دارند، خوشتان نمی‌آید، بهتر است به سراغ گرافیک‌های Max-Q بروید. در این مقاله به این سوال که «کارت گرافیک Max-Q چیست؟» پاسخ خواهیم داد.

زمانی که به‌دنبال لپ‌تاپ‌های گیمینگ برای خرید می‌گردید، احتمالاً دیده‌اید که برخی مدل‌های لپ‌تاپ‌ها به گرافیکی با پسوند Max-Q مجهز شده‌اند (مثل RTX 2080 Max-Q). انویدیا، تکنولوژی کارت‌های گرافیک Max-Q را برای اولین‌بار در سال 2017 معرفی کرد. این تکنولوژی به کارت‌های بالا‌رده‌ی این شرکت که قبلاً فقط در لپ‌تاپ‌های حجیم گیمینگ و سیستم‌های خانگی قابل استفاده بود، اجازه می‌دهد که در یک فرم بسیار ظریف و نازک‌تر قرار بگیرند.

کارت‌های گرافیک بالارده‌ی دو سری GTX و RTX اکثراً دارای نسخه‌ی Max-Q نیز هستند. جالب است بدانید که AMD هنوز تکنولوژی معادلی برای Max-Q انویدیا معرفی نکرده‌است.

چرا Max-Q ؟

Max-Q نام خود را از یک اصطلاح تخصصی علم هوافضا قرض گرفته است. در هوافضا، به بیشینه فشار دینامیکی روی یک جسم Max-Q می‌گویند. احتمالاً در ویدیوهای مربوط به پرتاب موشک‌های شرکت SpaceX نیز شنیده‌اید که اتاق کنترل موشک عبارت «به Max-Q نزدیک می‌شویم» را پس از پرتاب موشک به زبان می‌آورند.

اما در اصطلاحات کامپیوتری، Max-Q به معنای افزودن قابلیت‌هایی از قبیل صدای کمتر، راندمان انرژی بالاتر و حجم کمتر به لپتاپ‌های گیمینگ است؛ البته در عین حفظ عملکرد بالای کارت‌های گرافیک انویدیا.

همانطور که می‌دانید، کارت‌های گرافیک نیازمند سیستم‌های کنترل دمای پیشرفته‌ای هستند. این سیستم‌های خنک‌کننده، حجیم و پر سروصدا هستند و علت ضخامت و سنگین‌بودن لپ‌تاپ‌های گیمینگ عادی نیز همین سیستم‌های خنک‌کننده است.

کارت‌های گرافیک Max-Q، برای بهینه سازی عملکرد لپتاپ و سیستم خنک‌کننده‌ی آن ساخته شده‌اند؛ به این صورت که شما می‌توانید از لپ‌تاپ خود انتظار عملکرد عالی در کارهای گرافیکی سنگین، مانند گیمینگ در رزولوشن‌های بالا را داشته باشید و در عین حال این لپ‌تاپ، سنگین و پرسروصدا و ضخیم نخواهدبود. لپتاپ‌هایی که از تکنولوژی Max-Q استفاده می‌کنند، طوری طراحی شده‌اند که در دمای اتاق و در حالت اجرای کارهای متوسط گرافیکی، حداکثر 40dBA نویز صوتی تولید کنند (40 دسیبل حدوداً معادل نویزی است که در یک کتابخانه به گوش می‌رسد).

در نظر داشته باشید که کارت‌های گرافیک Max-Q فقط در لپ‌تاپ‌ها یافت می‌شوند و اینطور نیست که شما بتوانید روی سیستم خانگی خود یک کارت گرافیک Max-Q خریده و نصب کنید. در حال حاضر نیز لپتاپ‌هایی از شرکت‌های ایسر، دل، ایسوس، گیگابایت، HP، لنوو، MSI و Razer از کارت‌های گرافیک Max-Q استفاده می‌کنند.

کارت‌های گرافیک Max-Q چگونه کار می‌کنند؟

این نوع کارت‌ها بدلیل بهینه‌سازی انویدیا برای بیشینه کارایی، قادر به قرارگیری در لپتاپ‌های نازک هستند. پس در این کارت‌ها به جای افزایش فرکانس و ولتاژ هسته‌ها به‌منظور ارائه‌ی بهترین عملکرد، فرکانس و ولتاژ هسته‌ها برای رسیدن به «بهترین عملکرد ممکن در یک محدوده دمای خاص» یا »بهترین عملکرد ممکن در یک محدوده نویز صوتی خاص» تنظیم می‌شود. طبق گفته‌های انویدیا، قطعات این کارت‌‌ها از قبیل چیپ‌ها، درایورها، سیستم کنترلی، قطعات حرارتی و قطعات الکتریکی، همگی بادقت و بصورت تخصصی برای کارت‌های Max-Q طراحی می‌شوند.

البته دقت کنید که این لپ‌تاپ‌ها هم سیستم خنک‌کننده دارند، ولی سازندگان باید در طراحی قسمت‌هایی از قبیل لوله‌های ناقل حرارت، هیت‌سینک‌ها و رگولاتورها و پره‌های فن ها دقت بیشتری به‌خرج دهند.

در اوایل ماه آوریل امسال (اردیبهشت ماه)، انویدیا اعلام کرد که قابلیت‌های جدید نسل دوم کارت‌های Max-Q را که شامل بهبودهایی در زمینه بازدهی (Efficiency) است، در لپ‌تاپ‌هایی که امسال تولید می‌شوند خواهیم دید.

این خبر شامل معرفی بوست دینامیکی (Dynamic Boost) هم بود. این فناوری راهی است برای اینکه لپ‌تاپ، بار حرارتی خود را بین کارت گرافیک و CPU تقسیم کند. با Dynamic Boost زمانی که حجم کاری CPU پایین است، کارت گرافیک Max-Q با مصرف 15 وات توان بیشتر به 10% عملکرد بهتر و نرخ فریم‌های بالاتر می‌رسد. به عبارت دیگر بوست دینامیکی به سیستم اجازه می‌دهد زمانی که حجم کاری GPU بالاست، تا 15 وات از توان CPU کم کرده و به توان GPU اضافه کند. مثلاً در زمانی که درحال اجرای بازی هستیم و CPU توان کمتری نیاز دارد اما فشار کاری GPU بالاتر است، سیستم به‌صورت هوشمند از توان CPU کاسته و به توان GPU می‌افزاید.

نسل جدید کارت‌های Max-Q از فناوری Advanced Optimus انویدیا هم پشتیبانی می‌کنند. این تکنولوژی زمانی که حجم کار گرافیکی سیستم پایین است (مثلاً زمانی که به وب‌گردی یا تماشای ویدیو مشغولید)، از گرافیک مجتمع CPU به‌جای تراشه گرافیکی اصلی لپ‌تاپ استفاده می‌کند؛ این کار نیز به عمر باتری لپتاپ می‌افزاید. در اصل این تکنولوژی یک سوئیچ سخت‌افزاری است که مستقیم به نمایشگر لپ‌تاپ متصل شده‌است. کارت گرافیگ مجتمع (iGPU) و کارت گرافیک مجزا (dGPU) نیز به این سوئیچ دینامیکی متصل هستند و این سوئیچ، با توجه به نیاز سیستم بین این دو کارت گرافیک انتخاب می‌کند.

لازم به‌ذکر است که تکنولوژی Advanced Optimus از تکنولوژی G-Sync انویدیا هم پشتیبانی می‌کند و در لپ‌تاپ‌هایی از قبیل Lenovo Legion 7i استفاده شده‌است. همانطور که می‌دانید، G-Sync تکنولوژی انحصاری انویدیا برای نمایشگرها است. این فناوری نرخ نوسازی نمایشگر را با GPU همسان‌سازی می‌کند و این کار باعث ازبین‌رفتن گسستگی تصویر (Screen Tearing) و کاهش لغزش تصویر (Display Stutter) و کاهش تأخیر ورودی (Input lag) می‌شود.

آیا توان پردازشی Max-Q مشابه نسخه معمولی گرافیک‌هاست؟

البته همیشه مد نظر داشته باشید که همان کارت‌های گرافیک عادی که در لپ‌تاپ‌ها استفاده می‌شود نیز تا حد زیادی از مدل دسکتاپ آنها ضعیف‌تر است.

همانطور که احتمالاً حدس می زنید کارت‌های گرافیک Max-Q در حالت کلی از همنام‌های عادی (غیرMax-Q ) خود عملکرد ضعیف‌تری خواهند داشت. برای مثال انتظار می‌رود که لپ‌تاپی که از کارت گرافیک RTX 2080 Max-Q استفاده می‌کند در بازی های کامپیوتری نرخ فریم پایین‌تری را در مقایسه با لپ‌تاپی که از کارت گرافیک نسخه موبایل RTX 2080 استفاده می‌کند به نمایش گذارد.

در آزمایش‌های عملی مشاهده شده‌است که یک لپتاپ با کارت گرافیک RTX 2070 Max-Q عملکردی مشابه با لپ‌تاپی با کارت گرافیک RTX 2060 نسخه موبایل از خود نشان می‌دهد. اما زمانی که این دو محصول را با هم مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که لپ‌تاپ اول بسیار باریک‌تر، سبک‌تر و کم نویزتر است.

قدرت یا حمل‌پذیری؟

در نهایت برای اینکه ببینید لپ تاپ‌های Max-Q باب میل شما هستند یا خیر باید به این سوال پاسخ دهید: آیا حاضرید مقداری توان پردازشی را برای باریک و حمل‌پذیرتر بودن لپتاپ خود فدا کنید؟

پس اگر شما از آن دسته افرادی هستید که می‌خواهید بازی‌ها را با تنظیمات آخر و حداکثر رزولوشن بازی کنید و قصد جابجایی مکرر لپ‌تاپ را ندارید، Max-Q چندان برای شما مفید نیست؛ اما اگر زیاد مسافرت می‌کنید و به بازی‌های کامپیوتری علاقه دارید، این نوع لپ‌تاپ‌ها با کارت گرافیک Max-Q برای شما ساخته شده‌است.