سایه سرد کرونا بر تعطیلات داغ کودکان

حوالی ساعت ۵ بعد از ظهر در میدان نقش جهان، خانواده های زیادی برای گذراندن یک بعد از ظهر داغ تابستانی به همراه فرزندانشان به میدان آمده و زیر سایه درختان و روبروی فواره های حوض میانه میدان نشسته اند.

اگرچه به خاطر وضعیت قرمز این روزهای اصفهان، هشدارهای زیادی به شهروندان برای ماندن در خانه و حضور نیافتن در اجتماعات غیرضروری داده شده، اما به نظر می رسد بعد از گذشت ۶ ماه، خانواده ها برای سرگرم کردن کودکان و گذراندن اوقات فراغت آنها در نبود کلاس های تابستانی، حسابی کلافه و سردرگم شدهاند.

مادر شاغلی که به همراه دختر خردسالش برای قدم زدن به میدان آمده، می گوید: شش ماه است نگهداری دخترم را به مادرم سپرده ام اما این روزها به فکر فرستادن دوباره او به مهدکودک افتاده ام، چون مادرم هم به مراقب و رسیدگی به خودش نیاز دارد، ضمن اینکه دخترم هم احتیاج به بازی با هم سن و سال هایش را دارد و شاید به خاطر همین دیگر اشتیاق اولیه برای رفتن به خانه مادربزرگ را ندارد و حسابی بی حوصله و منزوی شده است.

خانم دیگری که روی نیمکت نشسته و نگاهش به دو پسر بچه ای است که مشغول دوچرخه سواری هستند، می گوید: نمی توانم جلوی اصرار بچه ها برای بیرون آمدن از خانه بگیرم و چاره ای ندارم جز اینکه حداقل یکی دو ساعت عصرها همراه شان بیرون بیایم و مراقب شان باشم تا بازی کنند. اگر این کار را هم نکنم بچه ها هیچ برنامه دیگری در روز به غیر از تلویزیون و بازی با تلفن همراه من و پدرشان ندارند.

خانم جوان دیگری که همراه همسرش به میدان آمده می گوید: پسر ۴ ساله اش این روزها آنقدر پای برنامه های تلویزیونی و کارتن های مختلف نشسته که دیگر به این کار عادت کرده و حتی حوصله بازی کردن با وسایل بازی اش را ندارد. او می گوید: پسرش نوه اول خانواده است و هم بازی در فامیل ندارد، اما قبل از کرونا حداقل نصف روز را در مهدکودک و یا خانه بازی می گذرانده و کمتر به تلویزیون وابسته بوده است.

سرگرمی کودکان و دغدغه بزرگ والدین

سمیه ولیخانی، دانشجوی دوره دکتری مشاوره کودک دانشگاه آزاد اسلامی خمینی شهر در گفت و گو با ایسنا، می گوید: با ادامه شیوع ویروس کرونا و خطر ابتلا به این ویروس بسیاری از مردم به دنبال پاسخ این سوال هستند که چطور کودکان را در این روزها سرگرم و مشغول کنند؟

او با اشاره به اینکه والدین در این برهه از زمان بیشتر از هر زمان دیگری سردرگم هستند، اضافه می کند: بسیاری از والدین فکر می کنند به بن بست رسیده اند و حتی بیشتر از محققان آرزوی کشف واکسن کرونا و درمانی برای این ویروس را دارند.

این مشاور کودک با اشاره به اینکه تعطیلی مهدکودک ها و مدارس به غیر از تاثیری که بر روند آموزشی کودکان و نوجوانان داشته، بر حوزه های رشد حرکتی، شناختی، اجتماعی و سلامت روان آنها نیز تاثیر بسزایی داشته است، می گوید: بر هم خوردن روال عادی زندگی احتمالاً یکی از بزرگترین عواملی است که بر کودکان تأثیر می گذارد. کارهای روزمره ای که کودکان و نوجوانان قبل از شیوع کرونا انجام می دادند شامل رفتن به مهد کودک و یا مدرسه، دیدار دوستان، شرکت در کلاس های فوق برنامه درسی و ورزشی، گردش و تفریح در پارک و سینما و شهربازی، رفتن به مراکز خرید و بازار و دیدار با اقوام بود. همه فعالیت های روزمرده به کودکان ساختار و چارچوبی قابل اعتماد می بخشید و به آنها احساس امنیت و راحتی هدیه می داد، اما اکنون این ساختار بهم ریخته است.

وی همچنین به از بین رفتن ارتباطات اجتماعی کودکان اشاره و تصریح کرد: تصور کنید که بچه ها چگونه رابطه با اقوام، همبازی و دوستان خود را از دست داده اند، برخی از این کودکان حتی قادر به دیدار پدربزرگ و مادر بزرگ خود به خاطر حفظ سلامتی آنها نیستند. قبول محدودیت در ارتباطات اجتماعی توصیه شده و لازم، برای ما بزرگسالان دشوار است و احتمالاً برای کودکان و نوجوانانمان بسیار دشوارتر.

ولیخانی با اشاره به اینکه در این شرایط رسانه ها نیز می توانند تاثیر منفی بر کودکان و نوجوان بگذارند، همانطور که ممکن است بر والدین نیز تأثیر منفی بگذارد، توضیح می دهد: دنبال کردن جریان مداوم اخبار و گزارش ها و تصاویر افرادی که بیمار می شوند و انتشار آنها در تلویزیون، رادیو و رسانه های اجتماعی می تواند منجر به ترس و اضطراب به ویژه در بین کودکان و نوجوانان شود.

این دانشجوی دوره دکتری مشاوره کودک توصیه می کند: تلویزیون و رادیو را خاموش کنید. شنیدن تک تک اخبار لازم نیست، به ویژه وقتی کودک شما حضور دارد. لازم نیست شما و فرزندتان از تمام اطلاعات پیرامون سیراب شوید، یک بار در روز کافی است در جریان اخبار قرار بگیرید.

کارهایی که پدر و مادرها باید انجام دهند

وی در ادامه در خصوص کارهایی که پدر و مادرها می توانند انجام دهند تا اثرات منفی کرونا و به دنبال آن خانه نشینی کودکان کاهش یابد، می گوید: خوشبختانه افراد و به ویژه کودکان، موجوداتی بسیار انعطاف پذیر و سازگار هستند. پس یکی از مهمترین راه ها صحبت کردن با کودکان است. درباره آنچه اتفاق می افتد با آنها صحبت کنید، درباره افکار و احساساتشان از آنها سؤال کنید، با آنها همدلی کنید و توضیح دهید چرا مجبورند جشن تولد خود را لغو کنند، یا چرا نمی توانند مادربزرگ و پدر بزرگ شان را ببینند، با دوستان شان قرار بگذارند و ... برای آنها یک پشتیبان بزرگ و دلسوز و ایمن باشید. تحقیقات نشان می دهد که این کار تأثیر بسیار آرامش بخشی بر روی بچه ها دارد.

ولیخانی با بیان اینکه در این روزها باید اجازه دهید فرزندان شما بازی کنند، تصریح می کند: بازی برای رفاه عاطفی بچه ها به ویژه در این مواقع ضروری است، در عین حال که تأثیر شگرفی در رشد شناختی و اجتماعی آنها دارد. کودکان از طریق بازی، احساسات خود را ابراز و تسخیر می کنند که به آنها در تقویت قدرت عاطفی کمک می کند، بنابراین لیستی از بازی های قابل اجرا برای فرزندانتان تهیه کنید.

این مشاور کودک با تاکید براینکه والدین باید اجازه بدهند فرزندان از نظر جسمی فعال باشند، می افزاید: ورزش باعث افزایش روحیه و تقویت قوای جسمی و کاهش استرس می شود. اگر فضای لازم را دارید، در خانه، حیاط و یا روی پشت بام ورزش کنید، در غیر این صورت با رعایت توصیه های بهداشتی به بیرون بروید و در محیطی خلوت و به دور از اجتماعات شلوغ هوایی تازه کنید.

نفس عمیق بکشید

وی اضافه می کند: یکی از راه هایی که استرس روحی و عاطفی را کاهش می دهد - از کودکان پیش دبستانی گرفته تا بزرگسالان - نفس کشیدن ذهن است. به فرزندان خود بیاموزید که نفس خود را کنترل کرده و نفس عمیق بکشند. یک راه برای انجام این کار این است که دراز بکشند، یک اسباب بازی لطیف را روی شکم خود قرار دهند و هنگام دم و بازدم، عروسک یا اسباب بازی را به آرامی در بالا و پایین حرکت دهند.

دانشجوی دوره دکتری مشاوره کودک دانشگاه آزاد اسلامی خمینی شهر با بیان اینکه به فرزندان خود کمک کنید زندگی اجتماعی خود را حفظ کنند و با دوستان و اقوام و مادربزرگ و پدربزرگ در تماس باشند، خاطرنشان می کند: بگذارید کودکان برای آنها پیام ارسال و تماس تلفنی یا تماس ویدیویی برقرار کنند و با این کار احساس خوشحالی و مفید بودن داشته باشند.

لطفاً به خودتان کمک کنید

وی همچنین به والدین توصیه کرد که خود اندیشی را تمرین کنند و می افزاید: ببینید حال شما چطور است؟ آیا مضطرب هستید؟ استرس دارید؟ بیش از حد نگران هستید؟ اگر این احساسات برای تحمل کردن بیش از حد قوی هستند، لطفاً به خودتان کمک کنید، این کار به فرزندان شما نیز کمک می کند.

ولیخانی به والدین توصیه کرد بر روی کارهای خوب متمرکز شوند و ادامه می دهد: ببینید چه کاری می توانید در خانواده خود انجام دهید تا سالم بمانید و به دیگران در سالم ماندن کمک کنید، کارهایی مثل شستن دست ها، ماندن در خانه، عادات سالم برای قوی ماندن بدن و ... باعث می شود شما و فرزندتان احساس امنیت و آرامش خاطر بیشتری داشته باشید.

این مشاور کودک با یادآوری اینکه ممکن است اوضاع به زودی تغییر نکند، درخصوص روش هایی که برای حفظ زندگی عادی کودکان در این مدت وجود دارد می گوید: سعی کنید تا حد امکان ساختار و روال عادی زندگی را حفظ کنید. می توانید زمان های مشخصی را برای بیدار شدن و خوابیدن، صرف غذا، بازی با والدین و ... تعیین کنید. یک برنامه هفتگی برای کودکان با همکاری آنها تهیه و یک هدف برای رسیدن به آن تا زمان مشخص تعیین کنید. شما همچنین می توانید هر روز یک کار جالب و خاص را انجام دهید تا بی صبرانه منتظر آن باشند، به عنوان نمونه یک مسابقه خانوادگی داشته باشید، پیتزا بپزید، یک گلدان گل بکارید و ...

ولیخانی با تاکید بر اهمیت تفریح و شادی و نشاط والدین و فرزندان در این روزها، خاطرنشان می کند: خندیدن هم زندگی خودتان و هم زندگی فرزند شما را شادتر می کند. این کار باعث آزاد شدن هورمون های شادی سروتونین و اندورفین ها می شود که کمک می کند احساس بهتری داشته باشیم، خندیدن همچنین باعث کاهش تولید هورمون های استرس مانند آدرنالین و کورتیزول می شود، پس تا جایی که می توانید سعی کنید در این روزها کارهایی انجام دهید که شما و فرزندان تان را خوشحال کند و خنده را بر روی لب های شما بنشاند.

انتهای پیام