چرا برخی باور دارند برابر مخاطرات آسیب‌ناپذیرند؟


چرا برخی باور دارند برابر مخاطرات آسیب‌ناپذیرند؟

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهند که خطای آسیب‌ناپذیری فقط می‌تواند برای مدت محدودی فرد را در قبال اضطراب از فاجعه و بحران حفاظت کند اما پیامدهای منفی آن بسیار است.

چرا برخی باور دارند برابر مخاطرات آسیب‌ناپذیرند؟
دکتر سودابه بساک‌نژاد اظهار کرد: در قرون متمادی انسان‌ها با رویدادها و فجایع مختلف روبه‌رو شده و در هر دوره زمانی به دنبال راه‌هایی بودند تا بتوانند بر نگرانی‌ها و احساسات ناگوار ناشی از بروز فاجعه یا پاندمی بیماری مقابله کنند، البته مسلم است که انسان آسیب‌پذیر و در قبال رویدادهای طبیعی یا بیماری‌ها به دنبال راه‌هایی برای کاهش آسیب‌پذیری است. وقتی بشر به این مساله فکر می‌کرد که چه زود ممکن است با یک زلزله یا سیل یا ویروس ناشناخته از بین برود و جهان فانی را رها کند، پس نگرانی‌ها در طی قرن‌ها همچنان ادامه می‌یافت.

بر این مبنا روانشناسان و متخصصان علوم شناختی به تبیین خطای آسیب‌ناپذیری یا افسانه آسیب‌ناپذیری در قربانیان حوادث غیر مترقبه و افراد درگیر بیماری‌های پاندمی می‌پردازند و به دنبال پاسخ به این سوال بوده‌اند که چرا افراد با وجود آگاهی از ضعف زیستی در قبال این گونه حوادث، مقررات و قوانین ایمنی بخش و همچنین دستورالعمل‌های بهداشتی را اجرا نمی‌کنند؟ چگونه می‌توان درجهانی پرمخاطره که هیچ کس لحظه‌ای از وضعیت خود آگاه نیست این باور یا خطای آسیب‌ناپذیری را تبیین کرد؟

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص علت باور به آسیب‌پذیر نبودن برخی از افراد جامعه نیز گفت: در تبیین این موضوع باید به چند نکته علت شناسی اشاره کرد؛ آسیب‌ناپذیری از اضطراب فرد می‌کاهد و نوعی مکانیزم دفاعی روانی برای کاهش اضطراب تلقی می‌شود و در واقع نوعی نیاز بشر برای احساس کنترل یا حس مبالغه آمیز کنترل است که افراد تصور می‌کنند، می‌توانند از حوادث منفی اجتناب کنند و قادر به کنترل هر رویدادی هستند.

بساک‌نژاد با بیان این‌که گروهی معتقدند که در جهانی زندگی می‌کنند که هر کس آن چه سزاوار آن است به دست می‌آورد، بیان کرد: برخی افراد به یک اعتقاد شخصی می‌رسند که وقایع بد برای آن‌ها اتفاق نمی‌افتد و افراد مبتلا را سرزنش و آن‌ها را مسبب قربانی شدن‌شان می‌دانند. همچنین برخی افراد از نظر شخصیتی همیشه این احساس را به دیگران القاء می‌کنند که از پسِ هر مشکلی بر می‌آیند و هر حادثه‌ای برای آن‌ها کوچک و ضعیف تلقی می‌شود.

از آن‌جایی که آسیب‌ناپذیری نوعی "سازگاری" با شرایط ناگوار تلقی می‌شود، بنابراین به فرد اجازه می‌دهد بدون دلهره و حالت آماده باش به زندگی خود بپردازد و هیچ تغییری در شرایط زندگی خود ندهد. برای مثال در شیوع ویروس کرونا از ماسک زدن خودداری می‌کند، به مسافرت می‌رود و نکات احتیاطی را برای حفاظت و مراقبت از خویش به کار نمی‌برد اما فاجعه خبر نمی‌کند. بنابراین یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهند که خطای آسیب‌ناپذیری فقط می‌تواند برای مدت محدودی فرد را در قبال اضطراب از فاجعه و بحران حفاظت کند اما پیامدهای منفی آن بسیار است.

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به پیامدهای منفی باور به "آسیب‌ناپذیر" بودن در برابر حوادث و بیماری‌ها، تاکید کرد: این افراد آماده مقابله با رویدادهای یا فاجعه‌های احتمالی نیستند و پس از تجربه آن به سرعت احساس شکست و ضعف می‌کنند. افراد با خطای آسیب‌ناپذیری بیشتر از دیگران درگیر رویداد و فاجعه می‌شوند و از پیامدهای روانی بیشتری رنج می‌برند.

این افراد به دلیل عدم استفاده از وسایل ایمنی و حفاظتی به شدت به اطرافیان خود آسیب می‌زنند و ممکن است خود و دیگران را در معرض خطرات بیشتری قرار دهند. همانطور که در شرایط بحران جهانی و پاندمی کووید - 19 شاهد آن بودیم که افرادی ناآگاه بیمار شدند و تعداد بسیاری از اعضای خانوده خود را به کام مرگ بردند. از آنجایی که فرصت آموزش حفاظت فردی را از دست می‌دهند و آماده مقابله با بیماری نمی‌شوند و حتی اخبار مرتبط با فاجعه و بحران را پیگیری نمی‌کنند، بنابراین سریع‌تر از دیگران پریشان و افسرده شده و حتی در حین بیمار شدن و قرار گرفتن در معرض حادثه به بیماری‌های حاد روانپزشکی از جمله استرس پس از حادثه مبتلا می‌شوند یا خودکشی می‌کنند.

بساک نژاد در پاسخ به این‌که آیا راهکارهایی برای تغییر این خطای شناختی وجود دارد؟ گفت: آموزش بهترین راهکار محسوب می‌شود. آموزش‌های گسترده و طولانی مدت و نشان دادن قربانیانی که به شدت صدمه دیدند، می‌تواند موثر باشد. حتی گزارش تحقیقی نشان داده که از گروه‌هایی که خطای آسیب‌ناپذیری بالایی دارند، دعوت به عمل آید به صورت داوطلبانه به نجات قربانیان بروند و با شرایط یک قربانی روبه‌رو شوند. آموزش به خانواده‌ها باید به صورتی انجام پذیرد که حس تغییر را در خود احساس کنند. برای مثال در یک رقابت قرار بگیرند، مانند همه در حال کار در منزل هستند یا برای خرید دستکش می‌پوشند.

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در پایان گفت: آموزش به مادران برای مقابله با رخدادهایی مانند بیماری کووید - 19 می‌تواند منجر به آموزش کودکان نیز شود. بهتر است به محله‌هایی که گزارش شده بیماری در آن شایع‌تر بوده و قاعدتا با خطای آسیب‌ناپذیری همچنان سرگرم هستند به نیروهای امدادی سری بزنند و نیروی داوطلب به آن‌ها آموزش دهند، لباس مناسب به تن کنند و آن‌ها را در موقعیت مستقیم قرار دهند تا این خطای ذهنی را در آن‌ها به چالش بکشند. از سوی دیگر از ورود افراد بی‌تفاوت به دستورالعمل‌های حفاظتی به مکان‌های عمومی خودداری شود تا این احساس انزوا آن‌ها را وادار به بازبینی افکارشان کند. به طور یقین با آموزش‌های مستمر و به چالش کشیدن افراد و گروه‌هایی که این خطای آسیب‌ناپذیری را دارند، می‌توان در وهله اول به دیگران و بعد به خود آن‌ها برای حفاظت از جان خود و فرزندانشان کمک کرد.

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه روانشناسی

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!



بیشترین بازدید یک ساعت گذشته


انواع فونت و متن بسم الله الرحمن الرحیم برای بیو اینستا