بررسی اثرات تغییر اقلیم و اجرای طرح احیای منابع آبی

محمدحسین گل محمدی دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته مهندسی عمران - مهندسی آب، مدیریت منابع آب در پایان نامه خود به «بررسی و ارزیابی توأمان اثرات تغییراقلیم و اجرای طرح احیا و تعادل‌ بخشی بر منابع آب زیرزمینی حوضه آبریز زاینده ‌رود» پرداخت.

در سالیان اخیر منابع آب کره زمین با چالش‌های بزرگی از جمله افزایش جمعیت و پدیده تغییر اقلیم مواجه شده ‌است، از این‌رو نیاز به مدیریت صحیح و کارآمد این منابع در راستای توسعه پایدار و برقراری موازنه‌ای بین عرضه و تقاضا بیش از پیش احساس می‌شود.

دسترسی و در اختیار داشتن اطلاعات کافی و درست از وضعیت امروز و پیش‌بینی‌ صحیح از آینده از لازمه‌های این سطح از مدیریت است.

در این پژوهش به بررسی نتایج وقوع همزمان پدیده تغییر اقلیم و اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی کشور بر منابع آب زیرزمینی حوضه آبریز زاینده‌رود پرداخته شده ‌است.

در این تحقیق، از ۹ مدل GCM تحت ۳ سناریو RCP۲.۶، RCP۴.۵ و RCP۸.۵ گزارش پنجم ارزیابی هیئت بین الدول تغییر اقلیم جهت پیش‌بینی‌ تغییرات متغیرهای بارش و دما بین سال‌های ۲۰۲۰ الی ۲۰۴۹ میلادی بهره گرفته شد. بعد از اخذ اطلاعات هر ایستگاه‌ از مدل‌ها توسط نرم‌افزارARCGIS، براساس عملکرد مدل در مطابقت دما و بارش شبیه‌سازی شده طی سال‌های ۱۹۷۱ الی ۲۰۰۵ میلادی با داده‌های تاریخی مشاهداتی وزن‌دهی شده‌اند؛ سپس با استفاده از وزن مدل‌ها، ضرایبی به عنوان الگوی تغییر اقلیم جهت استفاده در مولد آب و هوایی LARS-WG محاسبه شده‌است.

دما و بارش خروجی از مدل LARS-WG نشان داد که حوضه آبریز با افزایش ۱۳.۲-۱۶.۱ میلی‌متری میانگین بارندگی سالانه و ۳۶.۱-۰۳.۱ درجه سانتی‌گرادی دما تحت سناریوهای مختلف مواجه خواهدبود. در مرحله بعد از این اطلاعات به عنوان ورودی‌های مدل HEC-HMS جهت محاسبه رواناب تحت ۳ سناریو RCP۲.۶، RCP۴.۵ و RCP۸.۵ طی دوره ۱۵ ساله ۲۰۲۰-۲۰۳۴ میلادی استفاده شده است.

در بین رواناب‌های شبیه‌سازی شده، از رواناب تحت سناریو RCP۴.۵ با رشدی معادل ۳۷ میلیون مترمکعب در سال، به دلیل داشتن افزایش کمتر نسبت به باقی رواناب‌ها و شرایط بحرانی‌تر نسبت به سایرین به عنوان رواناب ورودی در مدل مدیریت و برنامه ریزی WEAP بهره گرفته شد.

براساس میزان موفقیت در اجرای بندهای ۹،۷،۵ و۱۰ طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی کشور که به ترتیب مربوط به خرید چاه‌های کم بازده کشاورزی، جایگزینی چاه‌های کشاورزی با پساب در دشت‌های ممنوعه، تهیه و نصب کنتور حجمی و هوشمند آب و برق، اطلاع رسانی و ایجاد سامانه پایش وکنترل برداشت ازچاه‌ها و کنترل، نظارت و مسلوب‌المنفعه کردن چاه‌های فاقد پروانه مضر به مصالح عمومی هستند، سه سناریوی روند، خوش‌بینانه و بدبینانه برای منطقه مورد مطالعه تعریف شده‌اند تا اثرات اجرای این طرح را بر روی منابع آب زیرزمینی با کمک مدل WEAP مورد بررسی قرار دهند.

نتایج اعمال سناریوها گویای آن است که در میان ۶ آبخوان مهم حوضه آبریز بیشترین نوسان تراز مربوط به دو آبخوان بوئین میاندشت و اصفهان-برخوار است که به ترتیب با داشتن تغییرات در حدود ۲۲ و۱۷.۵ متری دارای حداکثر مقدار افزایش تراز سطح آبخوان تحت سناریوی خوشبینانه و کاهش تراز تحت سناریوی روند هستند.

در بررسی کلی آبخوان‌ها تحت سه سناریو، خروجی‌ها نمایانگر جبران ۵ میلیارد مترمکعبی مخزن آبخوان‌ها در سناریوی خوشبینانه، کنترل افت و افزایش یک‌میلیارد مترمکعبی حجم مخازن در سناریوی بدبینانه و همچنین ادامه روند نزولی سطح آب و کاهش ۵.۳ میلیارد مترمکعبی حجم آب در آبخوان‌های حوضه آبریز زاینده‌رود تحت سناریوی روند است.

این پایان نامه در دانشگاه صنعتی اصفهان دفاع شد.

انتهای پیام