ساخت فیلم در کیش؛ از تصاویر کارت پستالی تا معناگرایی

طلاق به سبک ایرانی، سفر ناخواسته به کیش

داستان فیلم کمدی «طلاق به سبک ایرانی» درباره زن و شوهری است که به خاطر اختلافات متعدد قرار است از هم جدا شوند. در این بین به آنها اطلاع داده می شود که حساب بانکی مشترکشان برنده یک ویلا در کیش شده است و…

این فیلم از ابتدا برای شبکه نمایش خانگی ساخته شد و اکران سینمایی نداشت. ترکیب بازیگران اثر تلویزیونی بود و ستاره‌های سرشناس سینما در این فیلم حضور نداشتند. حامد کمیلی، تینا آخوندتبار، احمد پورمخبر، رابعه اسکویی، امیر نوری، مهران رجبی، عباس محبوب، شهاب عباسی و سوسن پرور از جمله بازیگرانی بودند که جلوی دوربین رفتند.

بهانه روایت برای رفتن شخصیت‌ها به جزیره کیش اهدای یک واحد آپارتمان به زوج قصه بود. این آپاراتمان در جزیره کیش واقع شده بود و از پنجره‌هایش ساحل و دریا دیده می‌شد. المان‌های جزیره کیش و مکان‌های تفریحی آن در این فیلم غایب هستند. در واقع به جای کیش می‌شد هر جغرافیای دیگری را جایگزین کرد. سفر ناخواسته زن و شوهر به کیش باعث شد که آنها با یکدیگر به تفاهم برسند و از طلاق صرف‌نظر کنند. فیلم با آن‌که لقب کمدی را یدک می‌کشید فاقد موقعیت‌های بامزه و کمیک بود.

پرتقال خونی، عشق مثلثی در جزیره کیش

جزیره کیش غالبا لوکیشن فیلم‌های کمدی بوده؛ اما در طول سال‌ها از چند فیلم اجتماعی هم میزبانی کرده است. بخشی از فیلم «پرتقال خونی» به کارگردانی «سیروس الوند» سال 1388 جلوی دوربین رفت. فیلم درباره یک مثلث عشقی است که «نیوشا ضیغمی»، «فریبرز عرب‌نیا» و «حامد بهداد» سه ضلع آن را تشکیل می‌دهند. در بخشی از داستان ترمه (نیوشا ضیغمی) که دنبال یک مکان ساکت و آرام می‌گردد، برای لمس احساس تنهایی عازم جزیره کیش می‌شود تا خودش را پیدا کند. حامد بهداد که نقش سیاوش، خواستگار سمج ترمه را بازی می‌کند نیز مخفیانه به کیش می‌رود و در فرودگاه او را غافلگیر می‌کند. فیلمساز به خوبی توانسته از فضای شاعرانه و چشم‌نواز جزیره کیش در سکانس‌های عاشقانه فیلم بهره ببرد. در یک سکانس این دو نفر را در حال قدم زدن کنار ساحل کیش می‌بینیم. ترمه هم نمایشگاه نقاشی‌اش را کنار دریا برپا می‌کند. دوچرخه سواری کنار کشتی یونانی و خوردن آبمیوه در کافی شاپ یک مرکز تجاری از دیگر تصاویر ضبط شده در جزیره کیش است.

در حالی که در دیگر فیلم‌های مسافران کیش مردمان مرفهی هستند، اما اینجا «سیاوش» یک عکاس کم‌پول است که حتی توانایی پرداختن هزینه هتل را هم ندارد و شب‌ها داخل ماشین اجاره‌ای می‌خوابد. در مجموع حدود 15 دقیقه از داستان در «کیش» می‌گذرد، ولی به نسبت تصاویر زیادی از جاذبه‌های کیش را در این فیلم می‌بینیم. «پرتقال خونی» همچون بیشتر آثار سیروس الوند فیلمی تجاری محسوب می‌شود.

بر باد رفته؛ خاطرات نه چندان خوش از کیش

فیلم سینمایی «بر باد رفته» به کارگردانی صدرا عبدالهی و با بازی نیکی کریمی‌ و محمدرضا فروتن که در سال ۱۳۸۴ ساخته شد. شریف (محمدرضا فروتن) و تهمینه (نیکی کریمی) در ابتدای زندگی مشترک‌شان در یک جزیره زندگی می‌کنند. بعد از مدتی کارشان به جدایی می‌کشد. سال‌ها بعد، تهمینه به جزیره بازمی‌گردد و ...

این اثر ملات داستانی لازم برای درام‌پردازی را ندارد و با ضرباهنگی کند پیش می‌رود. در طول فیلم هیچ اتفاق دراماتیکی رخ نمی‌دهد و همین مساله باعث خلق فیلمی کسالت بار شده است.

دو شخصیت اصلی، به خاطر اختلاف سلیقه و عقیده‌ای که دارند، مدام مشغول جر و بحث هستند. آنها خاطره خوشی از جزیره کیش ندارند و از این رو نمی‌توانند حس خوبی را از این جغرافیا به مخاطب منتقل کنند. فیلم برای مخاطب خاص ساخته شده ولی فیلمنامه‌اش آنچنان بدون اوج و فرود است که کمتر مخاطبی را می‌تواند راضی کند. گوشه و کنایه‌های سیاسی فیلم و اشاراتش به اصلاحات، آزادی و شعارهای انتخاباتی باعث شده با یک اثر تاریخ مصرف‌دار مواجه باشیم. بر خلاف فیلم‌های دیگر که شخصیت‌ها به کیش مسافرت می‌کنند در این فیلم کیش برای دو آدم اصلی قصه محل زندگی است. اما فیلم ظاهری روشنفکرانه دارد و کمتر به زندگی روزمره دو شخصیت به عنوان دو کیشوند می‌پردازد.در فیلم نماهایی از پارک دلفین‌ها، کشتی یونانی و شهر زیرزمینی کاریز دیده می‌شود.

دشمن زن؛ تصاویر کارت پستالی از کیش

داستان فیلم کمدی «شمن زن» ساخته «کریم امینی» از روی یکی از فیلمفارسی‌های قبل انقلاب با عنوان «میهمان» کپی‌برداری شده است. در بخشی از فیلم سفر سه شخصیت اصلی داستان (سام درخشانی، گوهر خیراندیش و الناز حبیبی) به جزیره کیش را می‌بینیم که در قالب یک نماهنگ با ترانه «عاشق نمی‌شم» با صدای «نیما حصاری» ارائه می‌شود.

کارگردان در این فیلم خواسته تصاویر کارت‌پستالی از تفریحات جزیره کیش نشان دهد. این جمع سه نفره شادان و خندان مشغول گشت و گذار در جزیره کیش هستند. در چند نما دختر و پسر را سوار بر پاراسل، جت اسکی و دوچرخه دو نفره می‌بینیم. دختری عاشق مردی شده که همسن پدرش است. اما این عشق یک طرفه و بی سرانجام است.

قبل و بعد این تصاویر هیچ اشاره‌ای به جزیره کیش نمی‌شود و کل سکانس‌ها قابل حذف شدن هستند. این سکانس‌ها مجموعا حدود پنج دقیقه از فیلم را به خود اختصاص داده‌اند.

موسسه پویافیلم به ساخت کمدی‌های تجاری و سطحی شهرت دارد و فیلم «دشمن زن» هم همین حال و هوا را دارد.

دختر دایی گمشده ؛ معناگرایی در کیش

اولین اپیزود از مجموعه فیلم‌های کوتاه «داستان‌های جزیره» فیلمی است که کارگردانی آن را داریوش مهرجویی بر عهده دارد. فیلم را می‌توان در ژانر معناگرا قرار داد چون داستانش از زبان یک روح سرگردان روایت می‌شود. دختر دایی ( با بازی نگاه فروزنده) که در دریا غرق شده است، بر فراز جزیره کیش پرواز می‌کند و قسمتی از جزیره را به مخاطب نشان می‌دهد. این فیلم لحنی شاعرانه دارد و هر مخاطبی نمی‌تواند به راحتی با آن ارتباط برقرار کند. مهرجویی که تسلطش را در قصه‌گویی با فیلم‌های لیلا، سارا، پری، هامون و ... به اثبات رسانده در این فیلم به دنبال آزمودن تجربه‌ای جدید است. دغدغه این فیلم بیش از آن‌که معرفی جزیره کیش باشد، ساخت فیلمی در حوزه‌ای است که کارگردان قبلا آن را تجربه نکرده است.

فیلم محصول سال 1377 است و تماشای دوباره آن از این جهت که کیش کمتر توسعه‌یافته آن سال‌ها را به تصویر می‌کشد می‌تواند جالب باشد. در این فیلم می‌بینیم که دستفروش‌های بومی در کنار ساحل روسری می‌فروشند. اتفاقی که الان دیگر در کنار دریا نمی‌افتد. خسرو شکیبایی در این فیلم در نقش یک کارگردان بازی می‌کند. همراهی او با آیین‌های دسته جمعی بومیان کیش در لحظات غم و شادی از جمله سکانس‌های زیبای فیلم است.

خسرو شکیبایی، علی مصفا، محمد رضا شریفی‌نیا و نگار فروزنده از جمله بازیگران این فیلم کوتاه هستند.

باران و بومی؛ نمایش بافت سنتی کیش

«باران و بومی» فیلمی است ساخته رخشان بنی اعتماد که در آثارش دغدغه‌های اجتماعی را پیگیری می‌کند. این فیلم کوتاه یک قطعه از پازل مجموعه «داستان‌های جزیره» است. «باران و بومی» جزو معدود فیلم‌های ساخته شده در جزیره کیش است که در جشنواره‌های جهانی هم شرکت کرد.

دختر نوجوانی به نام باران (با بازی باران کوثری) به همراه مادرش برای سفر کوتاهی به کیش می رود. در گردشی دریایی، با پسری که خود را «بومی» معرفی می کند آشنا می شود و این آشنایی به یک سفر ذهنی و دریایی می پیوندد. بومی برای مرواریدی که می خواهد به باران پیشکش کند به دریا می رود و در دریا گم می شود و باران به شهرش بازمی گردد.

بر خلاف فیلم‌هایی که تصاویر کارت‌پستالی از «کیش» ارائه می‌دهند، این اثر بر روی بافت سنتی جزیره و مردمان بومی آنجا متمرکز شده است. همنشینی دختری پایتخت‌نشین با جنوبی‌های خونگرم کیش جذاب از آب درآمده است. در بخشی از فیلم شخصیت باران، به محله عرب‌ها می‌رود؛ لباس محلی زنان آنجا را بر تن می‌کند و نظاره‌گر رقص محلی آنها می‌شود.