جمع عرفان و سیاست از اختصاصات امام راحل بود / ابعاد احیاگری قرآن از سوی بنیانگذار انقلاب

14 خرداد سالروز رحلت امام خمینی(ره)، بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، است؛ شخصیتی که نه ‌تنها از حیث فقهی از علمای سرآمد عصر خود محسوب می‌شد، بلکه در فلسفه و عرفان نیز دستی توانا داشت و آثار و سخنرانی‌های ایشان به خوبی نمایان‌گر تبحرشان در این زمینه‌هاست. ایشان در 27 سالگی شرحی عرفانی بر دعای سحر نوشتند که تبیین مسائل بسیار پیچیده فلسفی و عرفانی آن هم در این سن بسیار قابل توجه است.

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد امام(ره) را باید در رجوع ایشان به قرآن تعریف کرد؛ ایشان مبانی انقلاب را از قرآن استخراج کرد و اگر لقب احیاگری قرآن در این عصر را برای امام(ره) مطرح کنیم، گزافه‌گویی نکرده‌ایم. ایشان نه ‌تنها تفسیر عرفانی داشت، بلکه به اجتماع و سیاست هم توجه می‌کرد و در نتیجه توانست بین عرفان و سیاست جمع کند. ایکنا به منظور آشنایی بیشتر با اندیشه قرآنی امام راحل(ره)، با حجت‌الاسلام ‌والمسلمین محسن غرویان، عضو هیئت‌ علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمیة، گفت‌وگویی داشته است.

وی درباره اینکه نقش امام(ره) در احیاگری قرآن را چگونه تحلیل می‌کنید؟ گفت: بخش زیادی از آیات قرآن آیاتی است که خداوند در آنها دستور به مبارزه با ظالم داده و بخش دیگری از آیات، که تعداد آنها نیز کم نیست، مربوط به مبارزه با فساد اخلاقی، فساد در مدیریت و فساد مالی است. از طرف دیگر،‌ موضوع آیات زیادی درباره مبارزه با استکبار است. تمام این آیات در ذهن حضرت امام(ره) وجود داشت و ایشان با الهام از این آیات انقلاب را ساماندهی کردند.

احیاگری قرآن در ابعاد داخلی و بین‌المللی

غرویان بیان کرد: استفاده از آیات نیز در بُعد داخلی یعنی در داخل کشور و خارجی ظهور و بروز پیدا کرد. به طوری که امام(ره) با عنایت به همین آیات مکرراً نظام ستمشاهی را نقد می‌کرد و مخالف رفتارهای خلاف شرعی بود که رواج داشتند؛ از جمله اینکه ایشان همواره رژیم شاه را محکوم می‌کردند به اینکه چرا باید مراکز فساد و فحشا در کشور دایر باشد. تمام این تذکرات و برخوردها همان استنباط‌هایی بود که امام(ره) از آیات قرآن داشتند. در بُعد خارجی نیز همین مسئله صادق است و ایشان با تأکیدی که بر استقلال و ایستادگی مقابل استکبار جهانی داشتند، آیات قرآن در این عرصه را نیز احیا کردند.

این عضو هیئت علمی جامعة‌المصطفی(ص) العالمیة تصریح کرد: باید امام راحل را احیاگر قرآن بدانیم، به ویژه احیاگری که در بخش آیات مربوط به مبارزه و تقابل با ستم بود. از این حیث بسیار کار نیکویی است که در ایام سالگرد رحلت ایشان، به بُعد احیاگری قرآن توجه ویژه‌ای شود.

جامعیت در بهره‌گیری از ابعاد فردی و اجتماعی آیات

وی با اشاره به ابعاد فردی و اجتماعی قرآنی ،بیان کرد: آیات قرآن دو بُعد فردی و اجتماعی دارد. امام(ره) در زمینه فهم، شرح و توجه به آیاتی که بُعد فردی دارند، بسیار کوشیده‌اند و گواه این ادعا نیز آثار فراوانی است که به رشته تحریر درآورده‌اند. ایشان کتب فلسفی و عرفانی فراوانی دارند و از طرفی شاگردان بسیاری را هم پرورش داده‌اند و در بعد فردی خود شاگرد برجسته آیت‌الله شاه‌آبادی بودند. امام(ره) در مسئله انقلاب و پرداختن به سیاست هم از آیات اجتماعی قرآن استفاده کردند. بنابراین مجموع زندگی امام خمینی(ره) و سیر تطورات شخصیت ایشان در بعد فردی و اجتماعی به ما نشان می‌دهد که شخصیتشان برگرفته از جامعیت قرآن بود و این مسئله در آثارشان نیز به خوبی انعکاس یافته و باید گفت احیاگری امام(ره) در همه ابعاد قرآن بود.

غرویان در پاسخ به اینکه با توجه به پیچیدگی جمع بین عرفان و سیاست، امام(ره) چطور توانستند موفق عمل کنند؟ گفت: این مسئله از ویژگی‌های منحصربه‌فرد امام راحل بود؛ ایشان همانند حضرت امیر(ع) جامع‌الاضداد بودند. حجت‌الاسلام دعایی که از اصحاب امام(ره) در نجف و ... بود این خاطره را نقل می‌کرد که ایشان در جلسه‌ای فرمودند که وقتی در درس مرحوم آقای شاه‌آبادی شرکت می‌کردم، یک روز ایشان فرمودند که به حالت عرفانی رسیده‌ام و دلم نمی‌خواهد کسی را ببینم و یا کسی من را ببیند؛ یعنی آقای شاه‌آبادی دوست داشته که در گوشه عزلت و در حال خودش باشد. امام(ره) پس از دیدن این کار از استاد خود، ناراحت می‌شوند و خوششان نمی‌آید و فرموده بودند، خوشم نمی‌آید و این چه عرفانی است که بخواهید از مردم فاصله بگیرید و مردم شما را نبینند و شما هم مردم را. این قضیه می‌گذرد تا اینکه در اواخر عمر امام(ره)، چنین حالتی برای خودشان رخ می‌دهد و ایشان می‌گویند به حالی رسیدم که می‌خواهم خودم باشد و با خدای خودم خلوت کنم، اما فرموده بودند نمی‌توانم این کار را بکنم، چون رهبر مردم هستم. بنابراین با این حال که حال درونی امام(ره) این چنین بود، اما از مردم فاصله نگرفت.

این عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمیة بیان کرد: این مرحله‌ای از سیر، سلوک و عرفان است که عارف به حال انقطاع می‌رسد که فرمود: «إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الانْقِطَاعِ إِلَیْکَ»، اما با این حال از مردم جدا نمی‌شود و امام(ره) در چنین جایگاهی سیر می‌کرد. در حقیقت از شگفتی‌های ایشان همین بود که عرفان و سیاست و عرفان و اجتماع را جمع کردند که کار بسیار بسیار دشواری است.

انتهای پیام