با ماسک‌ها می‌رقصد

همه تاثیری که کرونا بر نحوه لباس پوشیدنمان گذاشت

پانیذ میلانی

مهمانی‌های بالماسکه، فیلم «جیغ»، روشن‌کننده صورت با ترکیب تخم‌مرغ و توت‌فرنگی و… این‌ها تصوراتمان از «ماسک» بود قبل از این‌که کرونا وارد زندگی‌هایمان شود. در روزهای قرنطینه و کرونا صنعت مد، صنعتی است که گرچه آسیب دیده، اما درنهایت توانسته با ابداع انواع و اقسام ماسک‌‌های جدید راهش را بسازد و از ویروس کرونا جان سالم به در ببرد. اما آیا می‌دانید این ماسک‌هایی که هر روز با یک رنگ و یک طرح به بازار آمد، اولین‌ بار کجا و از سوی چه کسی طراحی شد؟

نوش‌دارو بعد از کرونا
اگر نمادی برای ترس و اضطراب و اطلاعات نادرستی که همراه با شیوع ویروس کرونای جدید منتشر شده، وجود داشته باشد، آن نماد ماسک‌ صورت است. تا قبل از این دردناک‌ترین و دلهره‌آورترین تصورمان از ماسک برمی‌گشت به آن ماسک‌های گازی که در سکانس‌هایی از فیلم‌هایی که به دوران جنگ ایران و عراق برمی‌گردد، روی صورتشان می‌زدند، یا ماسک‌هایی که در سریال «چرنوبیل» روی صورتشان بود، اما هیچ‌کس نمی‌دانست قرار است ماسک صورت تبدیل به نماد ترس و اضطراب و چندین ماه خانه‌نشینی شود. اولین نتیجه‌ای که بعد از ورود کرونا عایدمان شد، این بود که یک‌سری ماسک‌های رنگی با طرح‌ها و شکل‌های مختلف وارد بازار شد. اولین ‌بار این ماسک‌ها از سوی طراح 28 ساله فرانسوی، مارینه سرِ (Marine Serre) در هفته مد پاریس رونمایی شد. اگرچه کرونا باعث شد خیلی از نمایش‌های مهم مد حتی تا پاییز ۲۰۲۰ لغو شود، فروش بسیاری از برند‌ها در کشورهایی که معمولا بیشترین فروش را داشتند، مانند فرانسه و ایتالیا، از نصف هم کمتر شود، ۶۰ درصد کارخانه‌های تولید پارچه در ایتالیا آسیب ببیند، بیشتر از یک‌سوم شعبات مهم و پرفروش بسیاری از برندها مثل نایک و آدیداس بسته شود، اما درنهایت صنعت مد توانست با وارد کردن این ماسک‌ها و لباس‌های مختلف ضدکرونا به زندگی مردم، فروش خودش را داشته باشد و از این نبرد سربلند بیرون بیاید.

رقابت نفس‌گیر ماسک‌ها
بعد از این‌که سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد ماسک‌های n95 تاثیری در پیش‌گیری از کرونا ندارد، استفاده از ماسک‌های پارچه‌ای و طرح‌دار رایج شد. درست است که استفاده ماسک‌ها در همه جای دنیا رواج پیدا کرد، اما قیمت آن‌ها در همه جا با هم برابر نبود. قیمت ماسک‌ها با توجه به مدل ماسک‌‌ها با یکدیگر متفاوت بود. مثلا قیمت ماسک‌های پارچه‌ای طرح‌داری که روی گردن را می‌پوشاندند و تا بالای بینی‌ هم می‌‌آمدند، در یک فروشگاه آن‌لاین معروف، دانه‌ای سه دلار بود و قیمت بسته شش عددی آن ۲۲ دلار بود که بیشتر طرح‌هایشان هم اکثرا ترسناک بودند و بیشتر شبیه دهان‌های بازی بودند که دندان‌هایشان پیدا بود. قیمت ماسک‌های n95 طرح‌دار گران‌تر از بقیه و ۱۵ دلار بود. اما قیمت این نوع ماسک در کشورمان، در برهه‌ای تا ۴۰، ۵۰ هزار تومان در بعضی مناطق بالا رفت. در طراحی این ماسک‌ها اکثرا از رنگ‌های تند استفاده شده بود. ماسک‌های جراحی طرح‌دار هم بعد از این‌که مشخص شد استفاده از ماسک‌های جراحی ساده تاثیری در پیش‌گیری از کرونا ندارد، بین مردم محبوب شدند. خیلی‌ها این ماسک‌ها را به صورت دست‌دوز در خانه تولید می‌کردند. بعضی‌ آن‌ها را می‌فروختند، بعضی هم برای مصرف شخصی از آن استفاده می‌کردند. نکته جالب این بود که در سایت‌های فروش آن‌لاین به دو نوع زنانه و اسپرت تقسیم شده بودند. مثلا ماسک‌های جراحی ساده با طرح گل آفتاب‌گردان طرح‌های زنانه و طرح‌های لبخند‌های ترسناک با دندان‌های تیز طرح‌های اسپرت بود. قیمت بسته‌ای ماسک جراحی طرح‌دار در خارج از ایران ۱۳دلار و بسته دو تایی در ایران ۲۰ هزار تومان بود. اما رقابت نفس‌گیر ماسک‌ها به همین‌جا ختم نشد.

هر دم از این باغ بری می‌رسد
بعد از این‌که ماسک‌های نمدی و طرح‌دار و گردن‌دار و… وارد بازار شد، خیلی‌ها فکر کردند چه بهتر می‌شود اگر ماسک‌هایی به بازار بیاید که علاوه بر زیبایی، قدرت پیش‌گیری از بیماری را هم دارد. به همین دلیل هم یک‌سری محافظ مثل نقاب‌های بی‌رنگی که روی صورت را می‌پوشاند، روانه بازار شد که این‌ مدل هم انواع و اقسام خودش را داشت. اوایل فقط یک‌سری محافظ ساده طلقی با قیمت‌های متفاوت ۳۰ هزار و ۴۰ هزار تومان در این ور آب و با قیمت ۹ دلار برای یک بسته پنج تایی به بازار آمد، اما این همه ماجرا نبود. بعد از آن ابتکارهای خیلی زیادی روی این ماسک‌ها سوار شد. اولین موردش مربوط می‌شد به کلاه‌های پارچه‌ای و حصیری که روی آن یک لایه پلاستیکی بی‌رنگ مانند پشه‌بند جلوی صورت قرار می‌گرفت که قیمت آن در سایت‌ فروش آن‌لاین خارج از ایران ۱۲ دلار است. بعد از آن برای کلا‌ه‌هایی که خودشان لبه داشتند، یک محافظ طلقی با دو پیج در دو گوشه سر طراحی شد تا هر وقت می‌خواهیم، این محافظ را بالا و پایین بدهیم. قیمت آن هم دقیقا مثلا کلا‌ه‌های حصیری بود. قیمت این اقلام در کشورمان از ۲۰ هزار تا ۵۰ هزار تومان متغیر بود. محافظ‌های طلقی ساده هم از این ابتکارات در امان نماندند و برای قسمت بالایی آن که روی پیشانی قرار می‌گرفت، رنگ‌های مختلف طراحی شد تا هر کس هر رنگی را که مناسب ست لباس‌هایش است، انتخاب کند.

انگار همه چیز عادی بود
ماسک و محافظ و دستکش و اسپری الکل و فاصله گرفتن از همدیگر جوری وارد زندگی‌هایمان شد که یک‌باره بدون این‌که بفهمیم، همه چیز برایمان عادی شد. این را می‌شد از بساط دست‌فروشان دور میدان ولیعصر، یا وسایلی که تازه وارد بازار تهران شده بودند و مشتری داشتند، فهمید. ماسک‌های پارچه‌ای و غیرپارچه‌ای و n95 با انواع و اقسام طرح‌ها؛ از آن‌ها که دست‌ساز هستند و در خانه درست می‌شوند و دانه‌ای ۷۰۰ تا ۱۵۰۰ تومان هستند، بگیر تا پارچه‌هایی که دو طرف آن‌ها با نخ دوخته شده و می‌شود پشت گوش انداخت. در بازار تهران، این ماسک‌ها و محافظ‌ها نه‌تنها فقط بین بساط کسانی که دست‌فروش هستند و ماسک و الکل می‌فروشند، که بین بساط و اجناس حجره‌داران و مغازه‌دارها هم پیدا می‌شد. مثلا در یک مغازه کلاه‌فروشی، اکثر کلاه‌هایی که در ردیف جلویی مغازه چیده شده بودند و در دید مشتری بودند، کلاه‌های لبه‌داری بودند که دورتادور لبه‌ها را محافظ پلاستیکی بی‌رنگی پوشانده بود. از همان کلا‌ه‌های لبه‌داری که بیشتر روی سر پسران نوجوان دیده می‌شود و نوشته‌هایی به زبان انگلیسی روی آن‌ها نقشه بسته و رنگ‌های تندی‌ دارند. قبل از کرونا وقتی از میدان ولیعصر بالا می‌آمدی، بیشتر بساط دست‌فروشان لباس راحتی بود و وسایل فانتزی، اما الان دیگر خبری از بیشتر دست‌فروشان نیست. آن‌هایی هم که مانده‌اند، بیشتر بساطشان شده دستمال یک‌بار مصرف و الکل و ماسک‌هایی که دورتادور چیده‌اند. از ماسک‌های n95 فیلتردار تا ماسک‌های طرح‌دار و خال‌خالی. در این بین خانمی هم بود که می‌خواست برای دختر پنج، شش ساله‌اش ماسک بخرد. جمعیتی هم که در ساعت سه و چهار بعدازظهر در خیابان ولیعصر بود، آن‌قدر کم بود که کم بودن آن برای عابرانی که مسیر عادی‌شان آن‌جاست، غیرعادی بود. مخصوصا که دیگر مثل دوران قبل از کرونا کسی داخل مغازه‌ها نمی‌رفت و حتی کمتر به ویترین‌هایشان چشم می‌دوختند.
این وسایل آن‌قدر ساده و راحت در طول دوران کرونا بین بساط دست‌فروش‌ها جا باز کرد که دیگر هیچ‌کس یادش نمی‌آید قبل از کرونا در بساط‌ها چه می‌فروختند. کرونا آن‌قدر ساده شکل لباس پوشیدنمان را عوض کرد که خودمان هم متوجهش نشدیم. حالا چشم به دیدن همه این وسایل عادت کرده و گوش به شنیدن صدای بازارگرمی دست‌فروش برای الکل‌هایشان.