مشکلات آموزش مجازی قرآن به کودکان

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، از زمان همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ در کشور و تعطیلی تمامی فعالیت‌های آموزشی، مؤسسات و مراکز قرآنی نیز به تبعیت از دستورالعمل ستاد ملی مبارزه با کرونا، آموزش حضوری قرآن را متوقف و شمار زیادی از آن‌ها این فعالیت‌ها را در فضای مجازی با شدت و ضعف‌‌هایی ادامه می‌دهند.

بر اساس اعلام اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان به عنوان یکی از متولیان اصلی فعالیت‌های قرآنی، ۶۱ مؤسسه قرآنی و خانه قرآن شهری و روستایی استان در امر آموزش مجازی قرآن کریم در ایام کرونایی فعال هستند.

برای آگاهی از روند آموزش مجازی قرآن کریم و مشکلات و موانع یا مزایا و ظرفیت‌‌های آموزش قرآن در فضای مجازی مصاحبه‌ای با مدیر خانه قرآن تسنیم شهرکرد انجام شده است که در ادامه می‌خوانید.

ناهید سبزیان که در زمینه تدریس حفظ، تفسیر و تدبر، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه نیز فعالیت پررنگی در استان دارد، با اشاره به تشکیل سه کلاس مجازی در پیام‌رسان ایتا از سوی خانه قرآن تسنیم، اظهار کرد: در حال حاضر یک کلاس حفظ ۱۵ نفره و یک کلاس تجوید ۷۰ نفره از کودکان رده سنی ابتدایی و نیز یک کلاس تفسیر با حضور ۱۵ نفر از بانوان علاقمند به مبانی قرآن، متشکل از قرآن‌آموزان خانه قرآن تسنیم شهرکرد و علاقمندان آزاد تشکیل شده و در حال فعالیت است.

وی در تبیین مزایای آموزش در فضای مجازی، تصریح کرد: در این فضا محتوای ارائه شده به قرآن آموز در کانال یا گروه باقی می‌ماند و فرد در زمان مناسب می‌تواند به آن مراجعه کند، حال آنکه در کلاس حضوری هر فرد تنها یکبار با حضور در کلاس فرصت دارد که از مطالب مربی بهره‌مند شود و پس از دریافت درس‌، امکان تکرار این فرصت معمولا پیش نمی‌آید.

ابراز رضایت قرآن‌آموزان بزرگسال از آموزش مجازی

این مربی قرآن در خصوص مزایای آموزش مجازی قرآن به بانوان، گفت: در مورد کلاس تفسیر که در فضای مجازی به بانوان ارائه می‌شود شاهد بازخوردهای خوبی هستیم از جمله اینکه بانوان دیگر شهرهای دور و نزدیک که پیش از این امکان حضور در کلاس نداشتند به کلاس مجازی اضافه شده‌اند.

سبزیان ادامه داد: همچنین بانوان به دلیل مشغله کار و خانواده گاهی امکان حضور در کلاس‌های حضوری را نداشته و آن‌را از دست می‌دهند حال آنکه در کلاس مجازی به محتوا دسترسی دارند و در زمان مقتضی مطالب را مطالعه می‌کنند یا می‌شنوند.

وی امکان تکرار و مرور تا رسیدن به یادگیری مطلوب را مزیت دیگر این کلاس مجازی برای بانوان دانست و افزود: افرادی که برای یادگیری کامل نیاز به مرور چندین باره مطالب دارند، در کلاس مجازی این امکان برایشان فراهم است که با مدیریت زمان مطالب را مرور کنند.

مشکلات آموزش مجازی قرآن به کودکان

سبزیان با پرداختن به مشکلات و موانع یادگیری در کلاس مجازی قرآن برای کودکان، تصریح کرد: کودکان برای حضور در کلاس حقیقی رغبت بیشتری نشان می‌دهند چرا که محیطی شاد و جذاب برای آنها فراهم است تا در کنار همسن‌هایشان به یادگیری قرآن بپردازند.

وی گفت: در کلاس حضوری، کودکان به فعالیت‌های سرگرم‌کننده جانبی نظیر نقاشی، بازی، ورزش و ... می‌پردازند و همین امر محیط کلاس را برای آنان جذاب می‌کند اما در فضای مجازی این امکان برایشان فراهم نیست.

سبزیان با اشاره به امکان آموزش چهره‌به‌چهره به کودکان در کلاس حضوری و تاثیر مثبت آن بر فرآیند یادگیری، بیان کرد: دیدار چهره‌به‌چهره قرآن‌آموز با مربی او را ملزم می‌کند که تکالیف را به نحو صحیح انجام دهد و به کار متعهد باشد، ضمن اینکه در آموزش مباحثی نظیر تجوید، آموزش حضوری مؤثرتر است و در آموزش مجازی شاهد هستیم که روند یادگیری و پیشرفت قرآن‌آموزان کندتر است.

این مربی قرآن تاکید کرد: در آموزش مجازی نیازمند همکاری والدین برای تسریع روند یادگیری هستیم که متاسفانه این همکاری به دلیل مشغله آنان و یا عدم برخورداری از توانایی لازم برای آموزش به کودکان کم‌رنگ است، لذا در مجموع در کلاس‌های مجازی قرآن کریم کارایی و بازدهی آموزش به مراتب پایین است. البته نمی‌توان پیشرفت قرآن‌آموزانی را که با بهره‌گیری از کلاس مجازی و تلاش و پشتکار پیشرفت‌های بسیار خوبی کسب کرده‌اند، نادیده گرفت.

سبزیان سلب شدن امکان تشویق قرآن‌آموزان از مربی را یکی دیگر از موانع یادگیری در کلاس مجازی دانست و بیان کرد: در کلاس حضوری کودکان همواره با یک جایزه هر چند کوچک در حضور همسن‌هایشان تشویق می‌شوند و همین امر سبب ایجاد انگیزه و دلگرمی و علاقمندی برای آنان می‌شود که این امکان در فضای مجازی وجود ندارد.

وی ادامه داد: در فضای مجازی تشویق‌های معنوی جذابیت و تاثیر جایزه حقیقی را ندارد، البته طی هفته‌های اخیر با بهبود اوضاع، جایزه‌هایی برای تشویق و ترغیب قرآن‌آموزان در نظر گرفته می‌شود که در روز مشخص می‌توانند با مراجعه به خانه قرآن، آن‌را دریافت کنند که خوشبختانه شاهد تاثیر ملموس این اقدام انگیزه‌بخش هستیم.

راهکارهای جذاب شدن کلاس مجازی قرآن

این مربی قرآن بیان کرد: برای جذاب‌تر کردن کلاس مجازی برای قرآن‌آموز می‌توان از کلیپ‌ها و یا انیمیشن‌های کوتاه مورد علاقه آنان و نیز برپایی مسابقه استفاده کرد و با تشویق‌های مکرر مادی و معنوی آنان را به یادگیری تشویق کرد.

وی در خصوص شیوه‌های جذاب سازی کلاس برای بزرگتر‌ها، تصریح کرد: مربی باید با مطالعه و دستی پر در کلاس حاضر شود و از گفتن مطالب سنگین و خشک پرهیز کند، می‌توان از جذابیت‌های هنری و ادبی مانند اشعار شاعران بزرگ، قصص قرآنی، احادیث ائمه معصومین(ع)، مثال‌های ملموس و عینی و ... فضای کلاس را تلطیف کرد.

این فعال قرآنی در پاسخ به این پرسش که آیا در مجموع موافق آموزش قرآن در فضای مجازی هستید یا خیر؟ تصریح کرد: این نوع آموزش قطعا نمی‌‌تواند کارایی و سودمندی آموزش حضوری را داشته باشد اما می‌توان به عنوان یک ظرفیت ویژه به آن نگریست که مکمل آموزش حقیقی باشد.

سبزیان تاکید کرد: شرایط خاص کرونا امکان درک این تجربه خوب را برای تعلیم و تعلم در فضای مجازی برایمان فراهم کرد، که قطعا با گذر زمان جا خواهد افتاد و ایرادات آن به حداقل می‌رسد.

در ادامه، برای پاسخ به این پرسش که چرا کودکان به آموزش در فضای مجازی رغبت کمتری نشان می‌دهند و روند پیشرفت آنان کندتر است، مصاحبه‌ای با پروین فرج‌زاده، دکترای روانشناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان انجام شده است که با هم می‌خوانیم.

فرج‌زاده اظهار کرد: شاکله تعلیم و تعلم یعنی دانش‌آموز، خانواده و مدرسه یا در سطوح عالی آموزش، یعنی دانشجو و دانشگاه هنوز با آموزش مجازی اخت نشده و به حسب عادت، رغبت به حضور فیزیکی در کلاس به مراتب بیشتر است.

وی ادامه داد: این مسئله در کودکان که به اقتضای سن نیازمند بازی و شادی و رشد و بالندگی در اجتماع و در کنار همسن‌هایشان هستند، بیشتر به چشم می‌خورد، لذا دانش‌آموزان فضای دوستانه و پر هیجان مدرسه را به محیط خشک و بی‌روح کلاس مجازی ترجیح می‌دهند. جذابیت محیط آموزشی حقیقی را نمی‌توان صد در صد در کلاس مجازی فراهم کرد.

فرج‌زاده سوی دیگر ماجرا را معلمان و مربیان دانست و بیان کرد: معلمان می‌توانند با بهره‌گیری از شیوه‌های نوین تدریس که تا حد زیادی فضای مجازی و اینترنت نیز در آن گنجانده شده است، کلاسی جذاب و گیرا برای فراگیران ایجاد کند، لذا آگاهی‌بخشی به معلمان در خصوص ظرفیت‌‌های فضای مجازی و شیوه‌های نوین تدریس برای افزایش کارآیی آموزش ضروری است.

این مدرس دانشگاه فرهنگیان استان در ادامه نقش والدین را متذکر شد و گفت: والدین نیز از آنجا که زمان زیادی را در خانه با فرزند طی می‌کنند نقش موثری در همکاری با معلم و افزایش بازدهی آموزش دارا هستند که در این موضوع نیز، افزایش آگاهی والدین غیر قابل اجتناب است.

راهکارهای روانشناختی افزایش جذابیت کلاس مجازی

فرج‌زاده با بیان راهکارهای افزایش جذابیت کلاس مجازی، تاکید کرد: کودک همواره نیازمند تشویق و انگیزه‌بخشیِ پیش‌برنده است، بدون همراهی، دادن بازخورد و تشویق و تقویت کودک نمی‌توان انتظار پیشرفت داشت. لذا باید ترتیبی اتخاذ شود که دانش‌آموز یا قرآن‌آموز بازخوردهای خوبی را از کلاس مجازی دریافت کند.

این روانشناس تصریح کرد: کارشناسان می‌توانند از این خصیصه کودک در نیاز به تشویق در جهت طراحی نرم‌افزارها و شبکه‌های آموزشی بهره گیرند و فضایی ایجاد کنند که فراگیر با هر پاسخ صحیح یک امتیاز مثبت کسب کند و ارتقا بیابد، درست مانند بازی‌های رایانه‌ای که با اعطا یا کسر امتیاز همراه است و همین نکته مهم، یکی از مولفه‌های جذابیت این بازی‌ها برای کودکان و نوجوانان به‌شمار می‌رود.

فرج‌زاده تاکید کرد: دانش‌آموز در چنین فضایی در قبال امتیاز و تشویق برای هر پاسخ صحیح، با هر پاسخ نادرست به جایگاه قبلی باز می‌گردد تا راه صحیح را از نو طی کند، با این روش هم خودآموزی، یادگیری و اتکا به نفس محقق می‌شود و هم تشویق‌ها و بازخوردهای خوب سبب پیشرفت در یادگیری می‌گردد.

عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان گفت: در طراحی محیط آموزشی برای کودکان در فضای مجازی باید چاشنی‌های تقویتی و تشویقی گنجانده شوند و یک محیط هیجان‌انگیز مرکب از بازی و یادگیری را برای کودک ایجاد کرد تا با برانگیخته شدن حس کنجکاوی، پیش بروند.

فرج‌زاده با بیان اینکه تفاوت‌های زیادی میان محیط آموزشی حقیقی با مجازی وجود دارد، بیان کرد: فضای مجازی محدود و کم‌بضاعت است و مربی یا معلم باید با تدبیر و زیرکی بتواند جذابیت آموزش حضوری را تا حد امکان، به فضای مجازی انتقال دهد و کودکان را جذب کند.

مدرس دانشگاه فرهنگیان استان با بیان اینکه این مهم با توجه به نیازهای روانشناختی کودکان محقق می‌شود، ادامه داد: مربیان و والدین باید با این نیازها و اقتضائات آشنا باشند و راهکارهای ایجاد جذابیت کلاس مجازی را تمرین کنند.

فرج‌زاده این امر را به‌ویژه برای کلاس‌هایی نظیر آموزش حفظ یا قرائت قرآن در مراکز قرآنی که خارج از چارچوب الزامی آموزش انجام می‌شود، ضروری دانست و گفت: این جذابیت‌ها لازم است تا قرآن‌آموز در کلاس ماندگار شود.

گزارش از: خدیجه نادری / خبرنگار ایکنا

انتهای پیام