حضرت خدیجه(س) قبل از اسلام هم تشخص و فضیلت و کرامت داشت

به گزارش خبرنگار مهر، صوت پیش رو دهمین جلسه از شرح دعای ۴۴ صحیفه سجادیه توسط آیت الله صدیقی است. دعای ۴۴ صحیفه سجادیه در ۱۹ فراز تنظیم شده و دعا در هنگام ورود به ماه رمضان است.

«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ * رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری * وَ یَسِّرْ لی‏ أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَةً مِنْ لِسانی‏ * یَفْقَهُوا قَوْلی‏» [۱].

«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ‏».

مقدّمه

«إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَیٰ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ» [۲].

رحلتِ جانگدازِ یارِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، مادرِ فاطمه‌پرور، مادرِ یازده اخترِ آسمانِ امامت و ولایت، امّ المؤمنین مادرمان حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها را به امام زمان ارواحنا فداه و عالَمِ اسلام و همه‌ی بانوانِ ارزشی تسلیت عرض می‌کنم.

حضرت خدیجه سلام الله علیها جزوِ «سابقین» هستند

حضرت خدیجه سلام الله علیها در میانِ بانوانِ عالَم، بلکه در میانِ انسان‌های عالَمِ آفرینش جزوِ سابقین هستند، یعنی گوی سبقت را در همه‌ی میدان‌های فضیلت برده است.

اولاً سبقتِ در ایمان و اسلام دارند که خدای متعال در قرآن کریم این «سابقین» را ستوده است، «وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ * أُولَئِکَ الْمُقَرَّبُونَ» [۳]؛ ثانیاً ایشان در دورانِ غربتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم پشتیبان و یار و حامیِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بودند؛ ثالثاً تمامِ اموالِ زیادی که خدای متعال در تجارتِ حجاز و شام نصیبِ او کرده بود به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هِبه کردند، و «ورقة بن نوفل» را صدا زد و گفت: اعلان کن که من مالِ خود را، غلامان و کنیزانِ خود را، دامِ خود را، املاکِ خود را و خودم را به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هبه کرده‌ام، هرچه دارم و ندارم به ایشان مربوط است. «ورقة بن نوفل» بینِ مقامِ ابراهیم و زمزم ایستاد و خطاب کرد: یا معشر العرب! جناب خدیجه بنت خویلد سلام الله علیها همه‌ی دارایی و امکاناتِ خود را به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بخشیده است.

همچنین ایثاری برای کسی جز حضرت خدیجه سلام الله علیها، آن هم در آن فضا و در آن زمان پیش نیامده است.

بنابراین مصداقِ بارزِ «وَیُؤْثِرُونَ عَلَیٰ أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ» [۴] و «یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِیَةً» [۵] حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها هستند.

شخصیتِ حضرت خدیجه سلام الله علیها

از جمله‌ی امتیازاتِ حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها این است که جزوِ نادر اشخاصی هستند که قبل از اسلام و در دوره‌ی جاهلیّت با اینکه بانو بودند اما تشخّص داشتند، وقار داشتند، نفوذ داشتند و کرامت و فضیلت و حرمت داشتند، و سواد داشتند، عالمه بودند، ایشان آمدنِ نبیّ مکرّم اسلام را در کتبِ پیشینیان خوانده بود و تصویرِ نشانه‌های پیغمبر را در ذهنِ خود نقش بسته بودند، وقتی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را دیدند، در اولین دیدار خودشان را باختند و متوجّه شدند که این همان پیامبری است که بناست پایان دهنده‌ی پرونده‌ی نبوّت باشند و مشعلِ هدایتِ ایشان ابدی بشود، و انتخابِ حضرت خدیجه سلام الله علیها که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بودند یک انتخابِ عاطفی و احساسی نبود، یک انتخابِ عالمانه و آگاهانه بود.

اگر کسی مالی را می‌بخشد و برای خود تصوّر می‌کند که کارِ مهمّی کرده است حضرت خدیجه سلام الله علیها اینگونه نبودند، ایشان فکر می‌کردند کم گذاشته‌اند، ایشان می‌خواستند خودشان در هدایتِ نسل‌ها حضور پیدا کنند و خود را تا دامنه‌ی قیامت در نشرِ توحید و خداشناسی و معارفِ حَقّه سهیم کنند، لذا اینکه حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم مالِ ایشان را پذیرفتند و در مسیرِ توسعه‌ی فرهنگِ توحیدی و معرفتی هزینه کردند، حضرت خدیجه سلام الله علیها خودشان را مدیون می‌دانستند و ممنونِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و خدای پیامبر بودند.

حمایتِ حضرت خدیجه سلام الله علیها از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم

از جمله فضائلِ حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها دفاع از حریم حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم با همه‌ی وجود بود، با مالِ خویش حمایت کردند، با تشخّص و آبروی خود حمایت کردند، و با جانِ خود هم در برابرِ ددمنشی‌ها و تهاجمِ وحشیانه‌ی عربِ جاهلیّت خودشان را سپرِ جانِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم قرار می‌دادند.

وقتی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم مأموریت پیدا کردند که دینِ خود را علناً تبلیغ کنند، «فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ» [۶]، به بالای کوهِ صفا آمدند و به عرب و مردم خطاب کردند که من از جانبِ خدای متعال برای شما دینی آورده‌ام که اگر شما این دین را قبول کنید شرفِ دنیا و آخرت نصیبِ شما می‌شود.

ابولهب و دیگران در برابرِ این دعوتِ نجات‌بخش موضعِ خصمانه گرفتند و اراذل و اوباش دست به سنگ بردند و وجود نازنین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را سنگباران کردند، و این حضرت خدیجه سلام الله علیها بودند که خود را از هر طرف در مقابلِ سنگ‌ها قرار می‌دادند و از بدنِ نازنین و وجودِ نورانیِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دفاع می‌کردند.

حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بر حسبِ عادتِ الهیِ خود هر سال یک ماه از زندگی کناره می‌گرفتند و به غار حراء می‌رفتند، وجود نازنینِ حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در خطبه‌ی قاصعه می‌فرمایند که در این غیبتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم که تکرار می‌شد، کسی بجز من و حضرت خدیجه سلام الله علیها حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را نمی‌دید، حضرت خدیجه سلام الله علیها بودند که وسایل تدارک می‌دیدند و آذوقه به غار حراء می‌بردند، با اینکه بینِ مکّه و جبل النّور مصافتی است و آن کوه هم کوهِ بلندی است، ولی این بانو چه عشقی داشتند، بر مرکبِ ایمان سوار بودند و با بُراقِ عشق همه‌ی فاصله‌ها را درمی‌نوردیدند و خود را به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌رساندند.

هدیه خدای متعال به حضرت خدیجه سلام الله علیها

در برابرِ این ایثار، این بصیرت، این حُسنِ انتخاب، این صبر، این صعه‌ی صدر و این تحمّل، در برابرِ همه‌ی مشکلاتی که در مسیرِ هدایت برای حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم پیش آمده بود… خدای متعال هم اجرِ کسی را ضایع نمی‌کند، خدای متعال به حضرت خدیجه سلام الله علیها یک گوهری دادند که از همه‌ی عالَمِ امکان ارزشمندتر است، آن هم وجودِ نازنین حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است.

نسلِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فقط از طریقِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها باقی ماند، و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها جلوه‌ی حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها بودند.

حضرت خدیجه سلام الله علیها آنقدر نزدِ خدای متعال تقرّب و آبرو داشتند… زنانِ مکّه با حضرت خدیجه سلام الله علیها قهر بودند و برای حضرت خدیجه سلام الله علیها «حصر» پیش آورده بودند، هم حصرِ عاطفی و هم حصرِ اقتصادی و هم حصرِ اجتماعی، کسی مطلقاً با حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها رفت و آمد نمی‌کرد، لذا وقتی به وجود نازنین حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها حمل پیدا کردند، در زمانِ وضعِ حمل به سراغِ همسایه‌ها فرستادند که ایشان را در وضعِ حمل کمک کنند، هیچ کسی لبّیک نگفت، در اوجِ غربت و حزن بودند که دیدند چهار بانوی بزرگوار با قامتی رسا به بیتِ ایشان وارد شدند، تعجّب کردند، این‌ها را نمی‌شناختند، این‌ها به حضرت خدیجه سلام الله علیها سلام کردند، گفتند: خدیجه! وحشت نکن، ما از جانب خدای متعال از بهشت آمده‌ایم، حضرت مریم سلام الله علیها مادرِ حضرت عیسی علیه السلام بود، جناب آسیه بنتِ مَزاحِم سلام الله علیها همسرِ فرعون بود، و خواهرِ حضرت موسی علیه السلام بود، و جناب ساره سلام الله علیها همسرِ حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام؛ چهار بانو با مأموریتِ ذاتِ ربوبی به پیشواز و استقبالِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و برای کمک به حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها نزولِ اجلال کردند، و همچنین چیزی در عالَم سابقه ندارد.

این است که اگر کسی با خدای متعال معامله کند خدای متعال معامله‌گرِ خوبی است، کسی که خود و آبرو و مالِ خود را برای خدای متعال هزینه نکرد، حضرت خدیجه سلام الله علیها الگو هستند، ببینید اگر کسی برای خدای متعال باشد خدای متعال هم برای اوست، «مَن کَانَ لله کَانَ الله لَهُ» [۷].

رحلتِ جانگدازِ حضرت خدیجه سلام الله علیها

وجود نازنین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در پایانِ سفرِ معراجیّه به جبرئیل امینِ وحی فرمودند: جبرئیل! آیا کاری نداری؟ عرضه داشت: چرا! سلامِ مرا به حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها ابلاغ کنید.

حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها چه کسی هستند که در آسمان‌های و ملأ اعلی و در میانِ فرشتگان مورد علاقه و احترامِ سیّدِ ملائکه جبرئیلِ امین است! و با وساطتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم سلام را به ایشان ابلاغ می‌کنند.

بالاخره با این همه‌ی فراز و نشیب‌ها دیگر غروبِ عمرِ این حامیِ بزرگِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، این ایثارگرِ بزرگِ دورانِ آفرینش، مادرِ بزرگِ عالَمِ خلقت، شخصیّتِ بزرگ در میانِ بانوانِ عالَم فرا رسید، رحلت و وفاتِ حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها برای حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم آنچنان سنگین بود که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم سالی را که حضرت خدیجه سلام الله علیها را از دست دادند «عام الحزن» نامیدند، سالِ اندوهِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بود.

از آسمان برای حضرت خدیجه سلام الله علیها کفن آوردند، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم با حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها وداع می‌کنند، حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها عذرخواهی کردند و عرضه داشتند: یا رسول الله! حقِ شما اداء نشد، مرا موردِ عفو قرار بدهید.

وجود نازنین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دلداری دادند و فرمودند: اینطور نیست، آنچه از شما ساخته بود و از حمایتِ خودتان کم نگذاشتید.

می‌گویند وجود نازنین حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها زمانِ رفتن گریه می‌کردند، «اسماء بنت عمیس» علّت را جویا شدند و گفتند: چرا شما گریان هستید؟ جبرئیل که به شما وعده‌ی بهشت داده است، قصرِ زرّینِ شما در بهشت با وعده‌ی الهی که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به شما داده است آماده است، چرا شما نگران هستید و گریه می‌کنید؟

فرمودند: دخترم فاطمه… هر دختری زمانِ عروسی به مادر احتیاج دارد، فاطمه مادر از دست می‌دهد و هنگامِ ازدواجِ کسی نیست که او را یاری بدهد.

«اسماً بنت عمیس» به حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها اطمینان داد که اگر عمری داشته باشم برای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها کم نمی‌گذارم.

رُکنِ زندگیِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم با رحلتِ حضرت خدیجه سلام الله علیها شکست، دل‌شکسته شدند و غم در دلِ ایشان خانه گذاشت، خودِ ایشان حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها را با کفنِ بهشتی کفن کردند، آمدند و در قبرِ حضرت خدیجه سلام الله علیها خوابیدند، بعد بدنِ نازنینِ حضرت خدیجه سلام الله علیها را با دستِ مبارکِ خویش در لحد گذاشتند و این بانوی بافضیلت را به خاک سپردند، وقتی برگشتند حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها با چشمِ گریان و شیون‌کنان نزدِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم رسیدند و عَرضه داشتند: «أبَتاه! أینَ اُمّی؟»، پدر جان! مادرم کجاست؟ … ایشان نمی‌توانستند جای خالیِ مادرِ خویش را تحمّل کنند، جبرئیل نازل شد و به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دلداری داد، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: دخترم! آرام باش، جبرئیل از جانبِ خدای متعال آمده است و قصرِ مادرِ تو را و همسایه‌های مادرِ تو را توصیف می‌کند.

روضه

اما بمیرم! این مادر بود که دخترِ ایشان زمانِ رحلتِ ایشان گریان بود، اما ای کاش که برای خودِ دختر یعنی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بمیرم… بدنِ حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها مجروح نبود، بازوی ایشان شکسته نبود، پهلوی ایشان شکسته نبود، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم زمانِ غسلِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها با امری که ایشان را بشدّت ناراحت کند مواجه نشدند، اما این حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بودند که در دلِ شب بلند بلند گریه کردند، وقتی علّتِ آن را پرسیدند فرمودند: دستِ من به بازوی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها رسید...

لا یوم کیومک یا اباعبدالله… روزِ هیچ کسی مانندِ روزِ شما نبود حسین جان...

یا امیرالمؤمنین! یک زخم در بازوی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بود، عنانِ صبر از کفِ شما برد و ناله‌ی شما بلند شد… امان از دلِ حضرت زینب کبری سلام الله علیها… به کنارِ گودیِ قتلگاه آمدند، دیدند پیکری که سر ندارد… ردا و عمامه‌ی ایشان به غارت رفته است… پیراهن و کفنی هم به تن ایشان نیست...

لا حول و لا قوّة الا بالله العلی العظیم

الا لعنت الله علی القوم الظّالمین

نَسئَلُک و نَدعُوک بِاسمِکَ الاَعظَم بِمُحَمَّدٍ وَ عَلیٍ وَ فاطِمَة وَ الحَسَنِ وَ الحُسَین یا الله...

خدایا! تو را به ایمانِ حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها، به ایثارِ حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها، به تقرّبِ حضرت خدیجه سلام الله علیها و به عصمتِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و به وجاهتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و اولادِ طاهرینِ ایشان قسم می‌دیهم لباس ظهور بر قامتِ امام زمان ارواحنا فداه در همین ایّام بپوشان.

خدایا! حسرتِ دیدنِ جمالِ آقا و دریافتِ مدالِ رضایتِ ایشان را از ما دریغ مفرما.

خدایا! مقدّماتِ ظهور را بر وجودِ نازنینِ امام زمان ارواحنا فداه و بر همه‌ی منتظران سهل و آسان قرار بده.

خدایا! دشمنانِ دین و ولایت را نابود بگردان.

خدایا! این ویروس را از موحدانِ عالَم و از شیعیانِ حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دور و بلای جانِ مستکبرین و کفّار قرار بده.

خدایا! قتله‌ی شهدای ما از ابتدا تا به امروز که سرانِ استکبارِ غربی بودند را، خصوصاً قاتلین شهید سلیمانی و در رأسِ آن‌ها این رئیس جمهورِ منحوسِ پلیدِ امریکا را به همین زودی با ذلّت نابود بگردان.

خدایا! عاقبتِ امرِ ما و فرزندان و کَسان و خانواده‌های ما را ختم به خیر بگردان.

خدایا! خیر و برکت به معرفتِ ما، به ایمانِ ما، به اطاعتِ ما، به عبادتِ ما، به خدمتگزاریِ ما در عرصه‌های مختلف از خزائنِ غیبِ خودت نازل بفرما.

خدایا! سایه پُربرکتِ رهبرِ عزیزمان، زعیمِ عالیقدرِ جهان شیعه، پرچمدارِ نهضتِ مستضعفان، نایبِ شایسته‌ی امام زمان ارواحنا فداه را با کفایت و کرامت و عافیت و نشاط مستدام بدار و بر تأییداتِ ایشان بیفزای.

خدایا! همه‌ی بیماران و خاصّه بیمارانِ مورد نظر و سفارش‌شده را شفای عاجل مرحمت بفرما.

خدایا! نعمتِ عافیت و ایمان و اسلام و تشیّع و نظام اسلامی و رهبرِ خوب و مردمِ خوب که به ما کَرَم کرده‌ای از ما زوال نیاور.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته