چگونه کودک مان را با فرایض دینی آشنا کنیم؟

نحوه آموزش در انجام فرایض دینی بسیار مهم است. مهم ترین نکته این است کودکان بدانند انجام فرایض دینی برای خودشان چه سودی دارد. کودکان باید خودشان به این باور و آگاهی برسند که اگر دستورات دینی را اجرا کنند و به آنها احترام بگذارند، چگونه به آرامش روحی و ذهنی می رسند. اگر نماز بخوانند چه احساسی پیدا می کنند و اگر نخوانند حالت آنها چگونه است. اگر راست بگویند احساس آرامش و بهتری دارند یا هنگامی که دروغ می گویند.

به همین ترتیب انجام سایر امور و فرایض دینی مانند «قرآن خواندن»، «رفتن به اماکن متبرکه» و همچنین داشتن حس معنوی چقدر می تواند در تامین و تعمیق بهداشت روانی به آنها کمک کند؛ اموری که تنها به سود خود آنهاست و هیچ تاثیر و سودی برای پدر و مادر و اطرافیانش ندارد بنابراین بهتر است از کودکان بخواهیم که انجام دادن یا ندادن فرایض دینی را با یکدیگر مقایسه کنند، سپس به این نتیجه برسند که پایبندی به این احکام کاملا به نفع آنهاست.

گاهی هرچند برخی از کودکان هنوز به سن تکلیف نرسیده اند اما والدین آنها اصرار دارند تا حتما فرزندشان سر وقت نمازشان را با دقت و حوصله بخوانند. این در حالی است که باید کودکان را پیش از اینکه به سن تکلیف برسند برای انجام این امور آماده کنیم یعنی فضای خانه باید ملکوتی باشد، نه اینکه کودک پنج ساله را مجبور به خواندن نماز کنیم. همین که کودک مشاهده کند پدر و مادرش نماز می خوانند و سایر فرایض دینی را رعایت می کنند، کار بسیار مهمی صورت گرفته است.

والدین مبادا به کودکشان اصرار کنند که نماز بخواند اما خودشان دروغ بگویند و کارهایی را مرتکب شوند که با دستورات دینی منافات دارد. این روش اصلا درست نیست زیرا دین به معنی راه و روش و سلوک است. دستورات دینی تعیین می کنند که انسان ها چگونه زندگی کنند و خودشان را به تعالی و رشد برسانند.

در مورد نماز خواندن کودکان نیز اگر آنها در سنی هستند که می توانند مطالعه کنند، می توانیم به آنها کتاب معرفی کنیم. گاهی ممکن است پسر یازده ساله ای که انجام فرایض هنوز به او واجب نشده یک روز نمازش را بخواند اما روز دیگر نخواند؛ در ابتدا این مساله اشکالی ندارد، همین که او تشویق و ترغیب شود و این نکته را درک کند که اگر خدا دستور نماز خواندن را داده برای این است که انسان به او نزدیک شود و تقرب پیدا کند، به مرور زمان به این نتیجه می رسد که با انجام فرایض دینی از بهداشت روانی بالاتری برخوردار است و آرامش بیشتری پیدا می کند بنابراین قطعا نماز می خواند اما اعمال زور و تهدید، اصلا روشی نتیجه بخش نیست.


دکتر سیما فردوسی
روان شناس بالینی، عضو هیات علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی