چه کسی اولین بار گفت: جنگ سرد ؟

«جنگ سرد» یکی از اصطلاحاتی بود که بلافاصله پس از پایان جنگ جهانی دوم استفاده از آن باب شد. در خصوص نخستین کسی که دست به این واژه‌سازی زد، اختلاف‌نظر‌هایی وجود دارد. برخی معتقدند نخستین‌بار دن خوان مانوئل، نویسنده اسپانیایی در قرون وسطی از این واژه برای توصیف تقابل بین اسلام و مسیحیت استفاده کرد.

هرچند واژه مورد نظر این نویسنده اسپانیایی بیشتر «جنگ خفیف» معنی می‌داد تا «جنگ سرد». نظریه دیگری که آن‌هم طرفداران خود را دارد، جرج اورول نویسنده شهیر بریتانیایی را واضع واژه «جنگ سرد» می‌داند. بر اساس این نظریه، اورول پس از پایان جنگ جهانی دوم، در مقاله‌ای با عنوان «شما و بمب اتمی» که ١٩ اکتبر ١٩٤٥ در روزنامه تریبون منتشر شد، برای نخستین‌بار از واژه «جنگ سرد» استفاده کرد.

در مقاله اورول به جهانی اشاره شده بود که قرار است از این به بعد زیر سایه تهدید «جنگ اتمی» زندگی کند و با اینکه به ظاهر صلح در همه جا برقرار است، اما در واقع صلحی در کار نیست و جنگی سرد زیرِ پوست و در رگ‌های جهان درحال جریان است.

در این مقاله از درگیری ایدئولوژیک جهان غرب و دنیای کمونیسم به سردمداری اتحاد جماهیر شوروی، با عنوان مهم‌ترین جنگ آتی دنیا پس از شکست و حذف نازی‌ها یاد شده است، اما این میان نظریه سومی هم وجود دارد که برنارد باروک سیاستمدار آمریکایی را ابداع‌کننده واژه «جنگ سرد» بر می‌شمارد.

باروک طی جنگ جهانی اول از مشاوران نزدیک وودرو ویلسون، رئیس‌جمهوری ایالات متحده در امور دفاعی بود و ریاست هیأت‌مدیره صنایع جنگی را بر عهده داشت. تأثیرگذاری او در دولت آمریکا به حدی بود که به عنوان نماینده واشینگتن در کنفرانس صلح ورسای شرکت کرد.

در دوران ریاست‌جمهوری فرانکلین روزولت نیز باروک از اعضای اتاق فکر کاخ سفید به شمار می‌رفت و با اینکه روزولت تمایل داشت پست وزارت دارایی ایالات متحده را به او بسپارد، اما باروک این پیشنهاد را نپذیرفت و به همان مشاوره‌دادن بسنده کرد.

باروک در سال ١٩٤٦ میلادی از سوی سومین رئیس‌جمهوری آمریکا که دست همکاری به سوی او دراز کرده بود؛ یعنی هری ترومن، مأمور شد تا نمایندگی این کشور در کمیسیون انرژی اتمی سازمان ملل متحد را برعهده بگیرد. او در همین سال طرحی را که بعد‌ها به «برنامه باروک» معروف شد، به سازمان ملل ارایه داد که بر اساس آن اختیار سلاح‌های اتمی می‌بایست تحت‌نظر سازمان‌های بین‌المللی قرار گیرد.

باروک ٧٣سال پیش در چنین روزی، برابر شانزدهم آوریل ١٩٤٧ میلادی، طی یک نطق سیاسی برای نخستین‌بار، برای توصیف وضعیت مابین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی از واژه «جنگ سرد» استفاده کرد و موجب شد استفاده گسترده از این اصطلاح در بین سیاستمداران و همچنین رسانه‌های جهان باب شود.