نظریه قرائت هاى مختلف از دین و حکومت امام زمان(عج)

حجت الاسلام والمسلمین «عبدالحسین خسروپناه» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم، با اشاره به نظریه قرائت هاى مختلف از دین به عنوان یکى از رویکردهاى جدید در حوزهِ تفسیر متون دینى است، اظهار داشت: پرسش اساسى که از روزگاران قدیم، ذهن مفسران وفیلسوفان را به خود مشغول ساخته، این نکته اساسى است که چرا از متن واحد، برداشت هاى گوناگون پدید مى آید وآیا این اختلاف ها زدودنى هستند یا نازدودنى؟

عضو هیأت علمی گروه فلسفه و کلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: اندیشمندان در برابر این پرسش، دو رویکرد مؤلف محورى ومفسر محورى را مطرح کرده اند؛ مؤلف محوران بر این عقیده اند که اختلاف فهم وبرداشت از متون دینى به صورت موجبه جزئیه است؛ زیرا فهم هاى ثابت از دین نیز وجود دارد و با فرض پذیرش اختلاف فهم، مى توان با وجود معیار فهم، صحیح از سقیم وسره از ناسره را سنجید.

وی با بیان این که در مؤلف محوری، مفسر باید تلاش کند تا به مقصود شارع مقدس نایل آید، گفت: این هدف با رعایت قواعد وضوابط وشرایط فهم میّسر است، بنابراین هر فهم وتفسیرى حجیّت ندارد؛ در مقابل مفسر محوران نیز بر این باورند که تفسیر، عملیاتى جهت کشف مراد شارع مقدس نیست بلکه تنها بازى اى معنایى است که از تلاقى افق معنایى متن با افق معنایى مفسّر پدید مى آید.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه افزود: در نتیجه در هر تفسیرى، انتظارات، خواسته ها وپیش دانسته هاى مفسر بر فهم متون دینى اثر مى گذارد، ومعیار، ضابطه وقاعده اى براى فهم ها وجود ندارد واصولاً همهِ تفسیرها صحیح بوده وحجیت دارند؛ خلاصه آن که هر گونه برداشتى از دین مى تواند متعلق عقیده وعمل قرار گیرد.

وی بیان داشت: نظریهِ قرائت هاى مختلف از دین، همان رویکرد مفسّر محورى است که پاره اى از روشنفکران مسلمان از فیلسوفان غربى مانند گادامر، ریکور و دریرا به عاریه گرفته اند؛ حال که نظریه قرائت پذیرى دین، تبیین شد، این پرسش پیش مى آید که آیا حکومت مصلح، پذیراى آن است یا با این نظریه در تقابل مى باشد؟

استاد فلسفه حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به روایتی در تبیین این مسأله خاطرنشان کرد: عبداللّه بن عطار از امام صادق(ع) پرسید: روش وسیره مهدى(عج) چگونه است؟ امام فرمود:«یصنع ما صنع رسول اللّه(ص) یهدم ما کان قبله کما هدم رسول اللّه(ص) امر الجاهلیة ویستأنف الاسلام جدیداً» یعنی همان کارى را که رسول خدا انجام داد، انجام مى دهد، برنامه هاى نادرست پیشین را ویران مى سازد؛ همان گونه که رسول خدا اعمال جاهلیت را ویران ساخت، واسلام را نوسازى مى کند.

وی ابراز داشت: پیامبر اسلام(ص) نیز مى فرماید:«قائم از فرزندان من است. نام او، نام من وکنیه اش، کنیه من وقیافه اش، قیافه من وروشش، روش من است. مردم را به پیروى من وآیین من وا مى دارد وآن ها را به کتاب پروردگارم دعوت مى کند» و در جای دیگری می فرمایند: «دوازدهمین فرزندم از نظرها پنهان مى گردد ودیده نیم شود وزمانى بر پیروان من خواهد آمد که از اسلام جز نام واز قرآن جز نقشى باقى نماند. در این هنگام، خداوند بزرگ به او اجازهِ خروج مى دهد واسلام را با او آشکار وتجدید مى کند».

وی با بیان این که روایت هاى مذکور به صراحت در باره مفسّر محورى وقرائت پذیرى دین سخن نگفته اند، یادآور شد: ولى این مدلول قابل استفاده است که هر برداشتى از اسلام در حکومت مصلح پذیرفتنى نیست واصولاً غایت ظهور مصلح به احیاى اسلام ناب محمدى (ص) است، زیرا در عصر غیبت، قرآن و نام اسلام از بین نرفته است؛ آن چه گرفتار تحریف شده، تفسیر صحیح اسلام است که توسط امام مهدى (ع) احیا مى گردد و این مطلب نافى نظریه قرائت پذیرى دین است.

پایان پیام/694