کشتار درمانی، از کاتین تا مای لای

سال ١٩٤٢ میلادی، ماه‌ها پس از آغاز عملیات بارباروسا و تصمیم جاه‌طلبانه آدولف هیتلر برای تصرف اتحاد جماهیر شوروی، نیرو‌های متفقین به شکل کاملا اتفاقی پیامی عجیب را که از لشکر‌های آلمانی در جبهه شرقی اروپا به برلین ارسال شده بود، شنود کردند.

رمزگشایی این پیام سری نشان‌می‌داد نازی‌ها در جنگل‌های شرقی لهستان موسوم به «کاتین»، گور‌های دسته‌جمعی بزرگی را یافته‌اند که در آن‌ها هزاران نفر از افسران، درجه‌داران و نظامیان لهستانی دفن شده‌اند. مختصات این گور‌ها و قدمت اجساد ثابت می‌کرد که حادثه منجر به پیدایش آن‌ها در زمان اشغال این بخش از لهستان توسط ارتش اتحاد جماهیر شوروی به وقوع پیوسته است.

میل هیتلر برای تاریخ‌سازی و تبدیل‌شدن به نخستین مهاجمی که موفق شده است حمله به خاک پهناورترین کشور جهان را با پیروزی به اتمام برساند، به ماه عسل کوتاه‌مدت شوروی و آلمان که ذیل پیمان «مولوتوف - ریبنتروپ» به منصه ظهور رسیده بود، پایان داد. پس نازی‌ها در نخستین قدم و بر سر راه مسکو، باقی‌مانده خاک لهستان را که برای دو سال در اشغال اتحاد جماهیر شوروی بود، تصرف کردند و به این ترتیب بود که بقایای تسویه خونین استالین با هزاران لهستانی که مخالف اشغال کشورشان توسط روس‌ها بودند، از زیر خاک‌های جنگل کاتین سر برآورد.

کشف این گور‌های دسته‌جمعی از یک جنایت جنگی بزرگ آن هم در بحبوحه جنگ جهانی دوم پرده برمی‌داشتند، اما به دلایل سیاسی و قرار داشتن شوروی در جبهه مخالف آلمان نازی، متفقین چشم خود را روی این واقعه بستند و اجازه ندادند رسانه‌ها به فاجعه کاتین پر و بال بدهند.

پیشگیری خونین استالین در لهستان
با بررسی اسناد و مدارک مربوط به کشتار کاتین به این نتیجه می‌رسیم که این مصیبت نیز همچون اغلب فاجعه‌های منجر به حدوث جنایات جنگی به بهانه پیشگیری از نافرمانی و خسارت‌های احتمالی بعدی طراحی و اجرا شده است. در طول جنگ جهانی دوم متفقین به بهانه جلوگیری از افتراق در جبهه خودی، از پیگیری «کاتین» گذشتند و پس از پایان جنگ نیز روس‌ها نه‌تن‌ها زیر بار این جنایت نرفتند که با وجود شواهد متقن، همه سعی خود را برای مقصر جلوه‌دادن نازی‌ها به کار گرفتند.

این انکار بزرگ تا لحظه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ادامه‌یافت و تنها چند ماه پیش از این واقعه بود که میخائیل گورباچف و بوریس یلتسین در میانه دعوا‌های سیاسی‌شان به شکل تلویحی دست داشتن اسلاف خود در «کشتار کاتین» را تأیید کردند.

پس از فروپاشی شوروی نیز دولت فدرال روسیه بخشی از اسناد مربوط به این فاجعه را منتشر کرد که ثابت می‌کرد لاورنتی بریا، رئیس‌پلیس مخفی اتحاد جماهیر شوروی در دوران حکمرانی ژوزف استالین، پس از اشغال لهستان دستور کشتار سربازان و افسران ارتش این کشور را صادر کرده است، آن هم با این توجیه که افراد فوق در آینده می‌توانند در مسیر اداره لهستان مشکل ایجاد کنند.

کودک‌کشی ارتش آمریکا در ویتنام
پنجاه‌ودو سال پیش در چنین روزی، برابر شانزدهم مارس ١٩٦٨ میلادی، ارتش ایالات متحده آمریکا دقیقا با همان فرضی که لاورنتی بریا دستور اعدام ٢٢‌هزار سرباز لهستانی را در جنگل کاتین صادر کرد، اهالی دهکده مای‌لای در ویتنام جنوبی را با فرض کمک احتمالی آن‌ها به ویت‌کنگ‌ها قتل‌عام کرد و نزدیک به ٥٠٠ نفر که اکثرشان را زنان و کودکان تشکیل می‌دادند، به فجیع‌ترین شکل ممکن کشت.

عکس‌های منتشرشده از این جنایت بزرگ که بی‌شباهت به نسل‌کشی نبود، نشان می‌داد زنان و حتی کودکان ویتنامی پیش از مرگ مورد شکنجه و آزار سربازان آمریکایی قرار گرفته‌اند و این موردی است که حداقل در جنایت کاتین، دامان استالین و رئیس پلیس مخفی‌اش از انجام آن پاک شمرده می‌شود.

با افشای اخبار این کشتار بزرگ فشار افکار عمومی داخل آمریکا دولت ایالات متحده را مجبور کرد دادگاهی هرچند نمایشی برای محاکمه عوامل قتل‌عام مای‌لای برگزار کند. محکمه‌ای که سرانجام پس از ١٠ ماه همه متهمان آن به استناد بند «المأمور معذور» تبرئه شدند.

این میان برای خالی‌نبودن عریضه، فرمانده میدان یعنی ستوان ویلیام کالی از سوی دادگاه به حبس ابد محکوم شد که فقط مدت کوتاهی را در زندان گذراند و به حکم ریچارد نیکسون پس از سه‌سال آزاد شد.

منبع: «فجایع جنگ جهانی دوم» نشر آرمان رشد و «جنایات جنگ در ویتنام» نشر فرهنگ