شاهزاده حسین نظام آباد

امامزاده شاهزاده حسین نظام آباد در جوار روستای نظام‌آباد در ۳۵ کیلومتری شمال شهر اراک و در عرض جغرافیایی ۳۴درجه و یاتزده دقیقه و ۵۰درجه طول جغرافیایی قرار گرفته است.این بنا مدفن یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است و در حدود۴۰کیلومتری شمال اراک و در کنار جاده آسفالت فعلی، در کنار تپه باستانی احمدآباد قرار دارد که بنا به گفته قدیمیان روستا ساختمانی ۷ طبقه بوده است که یکی از مراکز حکومتی سلسله‌های پیشین بوده (که تا به حال چندین بار مورد کند و کاو سودجویان قرار گرفته است) و در شرق روستای نظام‌آباد واقع می‌باشد.

این مکان مقدس دارای سه ایوان بزرگ، یک حسینیه و گنبدخانه‌های دو پوشه بر فراز بخش اصلی است که ارتفاع هر یک از گنبدها ۱۱ متر و قطر آنها ۵/۶ و ۵/۷متر است.بقعه اصلی ۸ضلع دارد، و شامل دو پوشش آجری از بیرون و طاق ضربی گچی از داخل می‌باشد. پوشش بیرونی ۱۲رکن احداث گردیده که بنای اصلی مربوط به دوره قبل از صفویه و دوران ایلخانی است. بنای اصلی استوانه‌ای شکل بوده و دو دیواره می‌باشد که وسط دو دیوار پوک و توخالی است.

بخش اصلی، قدیمی‌ترین قسمت بنا را تشکیل می‌دهد و در بین آجرها کاشی نیلی رنگ‌کاری شده بر زیبایی آن افزوده و تزیینات آن با کاشی از نوع معرق است. گنبد اصلی و ساق آن و همچنین نمای ایوان‌ها و اطراف گنبد در حال تخریب بود که در سال ۱۳۷۴ه.ش توسط سازمان میراث فرهنگی استان مرکزی مرمت و بازسازی شده است. درب چوبی در فضای ورودی به گنبد اصلی نصب شده که دارای اهمیت و ارزش بسیار بالایی است و با وجود طرح‌های گره‌کاری شده، در میان آن نام مبارک امام علی (ع) حک شده است.

با توجه به سلامت نوع چوب آن هنوز مشخص نیست که جنس آن از کدام نوع چوب است.وجود محراب زیبا در گنبد اصلی، ذوق هنری را از لحاظ گچ‌بری به اثبات می‌رساند. نقاشی درون سقف مربوط به دوره صفویه است که مرمت شده است. الحاقات جبهه شرقی و شمالی و جنوبی و ایوان‌ها جزو اصلی بنا نبوده و در دوره‌های بعد افزوده گردیده است. آثار باقی مانده در سر درب جبهه جنوبی سال ساخت بنا و نام بانی را نشان می‌دهد که متاسفانه قسمتی از کاشی‌های میانی آن به مرور زمان ریخته و از بین رفته است.

کارشناسان محترم میراث فرهنگی استان مرکزی با توجه به نوع معماری و سال ساخت الحاقات، احتمال می‌دهند که ایجاد ایوان‌های بعد از سفر ناصرالدین‌شاه به عتبات و به دستور ایشان بوده است. بیشترین مصالح بنا آجر قدیمی، خاک،گچ و مقداری هم سنگ و چوب جهت کلاف‌کشی می‌باشد، که نقل می‌کنند به دستور بانی بنا در نزدیکی بقعه، کوره آجرپزی دایر بوده که آثاری از آن باقی نمانده است. الحاقات و ایوان‌ها مربوط به دوره قاجار است. در ایوان شرقی و سر درب آن که با کاشی خشتی تزیین، یادگاری از محمود یا محمد رجب که گویا معمار بوده به صورت کتیبه موجود است.

عمده تزیینات بنا در ایوان جنوبی و رو به قبله می‌باشد. تزیینات کاشی معلقی شکل حصیر بافت است و از ویژگی‌های هنری این بنا وجود کاشی‌هایی به ابعاد ۳۰×۵۰ میلیمتر است که به شکل محراب طراحی گردیده و سوره مبارکه اخلاص بر روی آن نقش بسته است. در زیارتنامه این بقعه، نام امامزاده، شاهزاده حسین فرزند امام زین‌العابدین ذکر شده و قرائت می‌گردد که گویا تذکره‌ای موجود نیست یا اگر هست، کسی از آن اطلاعی ندارد.
در کنار این بقعه در قدیم به صورت فعال و در حال حاضر هم روز اول تابستان و روز سیزدهم فروردین بازی سنتی دایر بوده و می‌شود که جزییات خاصی دارد.