خاطرات چهار روزنامه نگار از دهه بیست و منع سفر به شمال کشور

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، سفر به مناطق شمالی ایران به دلیل آب و هوای معتدل آن همواره از نخستین گزینه‌های مردم برای گذران اوقات فراغت بوده است. اما این امر در دوره رضاشاه به علت وجود فضای اختناق شدید در کشور ممکن نبود.

البته در آن زمان عبور و مرور معمولی مردم هم به سایر مناطق کشور دشوار بود؛ به طوری که هر کسی برای ورود به هر شهری باید از کلانتری محل پروانه دریافت می‌کرد اما ورود به خطه شمال ایران (استان‌های مازندران و گیلان) نسبت به سایر نقاط بسیار سخت و تشریفات اداری خاصی داشت؛ به عبارت دیگر به همه کس اجازه ورود نمی‌دادند مگر شهربانی کل کشور و اداره سیاسی تایید می کرد و تشریفات اداری خاص شامل پرسش درباره علت سفر، مشخصات مسافران و مسیر دقیق سفر طی می شد. مسافران به «عدم ارتباط با افراد محلی» و «عدم عکسبرداری» نیز متعهد می‌شدند.

دلیل سخت گیری عوامل حکومتی در سفر به شمال مخصوصاً مازندران، وجود املاک اختصاصی رضاشاه در گرگان و علی آباد کتول بود. به همین علت در عصر پهلوی اول شمال ایران را املاک اختصاصی و راه چالوس را هم راه مخصوص می‌گفتند و ورود به آن حدود اختصاصی، پروانه مخصوص از اداره سیاسی شهربانی لازم داشت.

پس از حوادث شهریور ۱۳۲۰ که منجر به برکناری رضاشاه از قدرت شد تا چندین سال فضای آزادی در کشور ایجاد شد. امکان سفر به شمال ایران یکی از مهمترین مواردی بود که هرکسی را وسوسه می‌نمود آن را انجام دهد. روزنامه نگاران به عنوان پرچمداران آزادگی نخستین افرادی بودند که به شمال ایران سفر نمودند و برخی از آن‌ها شرح سفر خود را در روزنامه خویش منتشر نمودند. متن سفرنامه روزنامه‌نگاران علاوه بر مطالب جالب و خواندنی، از نظر تاریخی بسیار ارزشمند و مهم است.

در این کتاب برای نخستین بار یادداشت‌های سفر به خطه شمال چهار تن از روزنامه نگاران برجسته دوره پهلوی اول، شمال احمد ملکی مدیر روزنامه ستاره، سید حسین فاطمی سردبیر روزنامه باختر، ابوالحسن عمیدی نوری مدیر روزنامه داد و محسن شاملو سردبیر روزنامه ستاره گردآروی و تصحیح شده است. نگارنده برای تهیه یادداشت‌های سفر بیشتر روزنامه‌های منتشره دهه بیست را صفحه به صفحه مطالعه و بررسی نموده تا مطالب مرتبط بدست آمد.

گفتنی است کتاب «هفت سفرنامه شمال» به کوشش سید مهدی سیدقطبی توسط انتشارات فرهنگ ایلیا وارد بازار نشر شد.

انتهای پیام/