بیان شعرگونه ناگفته‌ها در نگارگری / هنر انقلاب جدا از موازین انقلابی نیست

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ آیین اختتامیه نمایشگاه نگارگری آسمان‌نگاره‌ها با حضور محمدعلی رجبی، حسن بلخاری، محسن مؤمنی شریف و علاقه‌مندان هنر در گالری خانه حوزه هنری، امروز 4 اسفند‌ماه، برگزار شد. در ابتدای جلسه، محمدعلی رجبی دوانی، دبیر این نمایشگاه اظهار کرد: گاهی اوقات نمایشگا‌هایی در کشورمان برگزار می‌شود که اتفاقات خوب و قابل بحثی به حساب می‌آیند. نمایشگاه آسمان‌نگاره‌ها از جمله این اتفاقات است. نکته قابل توجه پیرامون نمایشگاه به تازگی آن برمی‌گردد، زیرا ما تا به امروز نمایشگاهی با محوریت نگارگری انقلابی در کشورمان برگزار نکرده بودیم.

وی افزود: اولین حرکات نگارگری در قرون معاصر به سال‌های ابتدای انقلاب و هنگامی باز می‌گردد که عده‌ای از گرافیست‌های ما که با هنر نگارگری آشنا بودند، اقدام به خلق اثر کردند. اما با گذشت زمان، هنرمندان خوبی در این عرصه پرورش یافتند تا بتوانند این هنر را زنده و پویا نگاه دارند. نمایشگاهی که هم‌اکنون می‌بینید، حاصل این دغدغه و تلاش 40 ساله هنرمندان انقلاب در عرصه نگارگری است.

رجبی با بیان اینکه نگارگری ناگفته‌ها را به زبان شعر بیان می‌کند، گفت: استاد فرشچیان را باید بزرگترین هنرمند متعهد کشورمان در قرن حاضر بدانیم. او در آثار خود به اوج دست یافته است و حقیقت را به شیواترین و زیباترین روش بیان می‌کند. این اتفاق را در آثار نگارگری استاد فرشچیان به بهترین نحو می‌توان مشاهده کرد.

پاسخ به انتقادات علیه نگارگری

وی درباره ایراداتی که به هنر نگارگری گرفته می‌شود، اظهار کرد: برخی انتقادات از نگارگری این‌گونه است که این شکل از هنر دیگر در زمان حال کارآیی ندارد، چون تصاویری که هم‌اکنون پیرامون ما است، نمی‌تواند در قالب هنر نگارگری تصویر شود. برای مثال لباس‌هایی که ما هم‌اکنون می‌پوشیم، با لباس‌های مردم در سده‌های گذشته تفاوت دارد. این نقد به نظرم شکلی سطحی و ابتدایی دارد و الا نگارگری تنها آن چیزی نیست که در ظاهر می‌بینیم.

این هنرمند تأکید کرد: هنر انقلاب باید مضامین انقلاب را در خود داشته باشد، اما به دلیل ثبت نشدن برخی آثار، از دیدن آثار متعهدانه محروم شدیم. به همین جهت، کتابی که امروز از آن رونمایی خواهد شد، سعی دارد گوشه‌ای از تلاش 40 ساله هنرمندان انقلابی را در عرصه نگارگری نشان دهد.

زیباترین اقسام هنر ایرانی اسلامی

در ادامه مراسم، حسن بلخاری، پژوهشگر هنر اظهار کرد: باید از دوستانی که چنین برنامه‌ای را برگزاری کردند، کمال تشکر را داشته باشم، چون نگارگری یکی از زیباترین اقسام هنر ایرانی اسلامی است که اگر به آن توجه نشود، به فراموشی سپرده خواهد شد.

نگارگری در فرم و مضمون با نقاشی متفاوت است. در نگارگری تغزل، حماسه و معراج را می‌بینیم. البته حماسه و عاشقانه‌های ما در نگارگری جدا از دیانت نیست. به همین جهت می‌گویم در هنر اسلامی شکل فرمالیسم از هنر وجود ندارد

وی ادامه داد: در تاریخ فرهنگ و هنر اسلامی باید در ابتدا روی این نکته بحث کرد که نسبت کلمه و تصویر چیست؟ زیرا تا زمانی که این نسبت مشخص نباشد، نتیجه مطلوب پیرامون نگارگری اسلامی مشخص نخواهد شد. جهان معنا این روزها تحت تأثیر مدرنیته است و دیگر حوصله‌ای برای سنت ندارد، اما اگر این موقعیت تغییر کند، شاید در آن زمان بتوان نسبت کلمه و تصویر را توصیف کرد.

بلخاری اضافه کرد: سوال رایج در نگارگری این است که آیا این هنر هستی دیگری را مد نظر دارد؟ جواب به این سؤال احتیاج به بحث فلسفی دارد، ولی من با یک جمله به نوعی آن را پاسخ می‌دهم. از دیدگاه اسلامی، واقعیت ابتدای حقیقت است و این ویژگی در نگارگری مشاهده می‌شود.

بلخاری با تأکید بر اینکه در هنر اسلامی، هنر فرمالیسم نداریم، تأکید کرد: نگارگری در فرم و مضمون با نقاشی متفاوت است. در نگارگری تغزل، حماسه و معراج را می‌بینیم. البته حماسه و عاشقانه‌های ما در نگارگری جدا از دیانت نیست. به همین جهت می‌گویم در هنر اسلامی شکل فرمالیسم از هنر وجود ندارد.

بلخاری با تأکید بر اینکه هنر پاک از قلم پاک بیرون می‌آید، گفت: هیچ هنر پاکی رقم نخواهد خورد، مگر آنکه قلمی که آن را خلق می‌کند، پاک باشد، هر چند ممکن است برخی آثار خارج این قاعده خلق شوند، اما آنها تأثیرگذاری ماندگار نخواهند داشت.

رونمایی از ماکت آسمان‌نگاره‌ها

در ادامه مراسم، از ماکت کتاب «آسمان‌نگاره‌ها» از سوی محمدعلی رجبی دوانی، حسن بلخاری و محسن مؤمنی شریف رونمایی به عمل آمد. سپس مؤمنی شریف، رییس سازمان حوزه هنری در سخنانی کوتاه گفت: اگر بخواهیم در مکتب انقلاب حرفی برای گفتن داشته باشیم، نیازمند هنرمندانی انقلابی هستیم. کشور ما در این زمینه، صاحب ظرفیت‌های بسیار بالایی است که حوزه هنری خود را موظف می‌داند در جهت ارتقای آنها بکوشد.

در انتهای این مراسم، از اساتید و هنرمندانی که در این نمایشگاه حضور داشته و به نوعی همکاری کرده‌اند، با اهدای لوح تقدیر تجلیل به عمل آمد. فهرست افرادی که در تقدیر شدند، به شرح زیر است:

عبدالحمید شریف‌زاده خاوری، مینا صدری، خشایار قاضی‌زاده، پرویز حاصلی، سیده راضیه یاسینی، پریسا شاد قزوینی، رضا میر مبین، رضا صفری، محمد خزایی، پرویز اقبالی، هادی بابایی، سلنیا پوریا، حسین عصمتی، فریده فاضلی‌نژاد، زینب رجبی، حسین حبیبی، فاطمه صغرا منذوری، پرویز اسکندری پور، جمشید سرحدی، سارا آقا میری، امیر طهماسبی، مسعود هنرکار، مهدی فرخی، رقیه لطفی و امیر حسین آقا میری هنرمندان و اساتیدی بودند که از آنها تجلیل به عمل آمد.

این نمایشگاه با مشارکت دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد محمود فرشچیان، فرهنگستان هنر، پژوهشگاه فرهنگ هنر ارتباطات، مکتب نگارگری کمال‌الدین بهزاد اداره موزه‌های شاهد، پژوهشکده هنرهای سنتی، انجمن هنرهای تجسمی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، انجمن نگارگری ایران، موزه ملی قرآن کریم، موزه هنرهای معاصر، معاونت فرهنگی هنری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) و مدرسه اسلامی هنر در برگزاری این نمایشگاه مشارکت داشتند.

یادآور می‌شود، آثار به نمایش درآمده از تاریخ 15 بهمن‌ماه تا 4 اسفندماه در نگارخانه ابوالفضل عالی و خانه حوزه هنری به نمایش عمومی درآمد.

نکته پایانی در این گزارش به تعداد بسیار اندک حاضر در جلسه مربوط می‌شود، زیرا شاید نهایتاً بتوان گفت 20 نفر در این آیین اختتامیه حضور داشتند که بیشتر آنها نیز اساتید و برگزارکنندگان بودند، این تعداد کم به نوعی کج‌سلیقی برگزارکنندگان را نشان می‌دهد، چون در شرایطی که کشور به شدت تحت تأثیر بیماری کرونا است، برگزاری اختتامیه نشان از بی‌توجهی سیاست‌گذاران آن بخ این مسئله مهم است.

انتهای پیام