تقابل جنگ و صلح در خاورمیانه

در این نشست " امین پرتو " پژوهشگر میهمان در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خ00اورمیانه با موضوع " اقتصاد سیاسی جنگ در خاورمیانه "، " هادی برهانی " استادیار دانشگاه تهران با موضوع " نقش اسرائیل در ایجاد جنگ در خاورمیانه " و " علی کاظمی " دانشجوی دکتری در رشته سیاست بین الملل با موضوع " ایران و مساله فلسطین " دیدگاه های خود را بیان کردند.

برهانی با اشاره به این که در جهان امروز صلح یک ارزش خیلی مهم و خشونت یک ضد ارزش است، افزود، می توان بر اساس تاریخ هر یک از کشورهای جهان مثلا انگلیس و اسراییل نقشه ای در ارتباط با کشورهای صلح طلب و جنگ طلب تهیه کرد.

وی با اشاره به این که در طول تاریخ هیچ کشوری به اندازه انگلیس جنگ طلب نبوده است، بر اساس بررسی های انجام شده انگلیس با قدرت گذشته فقط به ۲۲ کشور جهان حمله نکرده است و انگلیس کنونی قدرت قبلی را ندارد و امریکا جای این کشور را گرفته است و در این میان هستند کشورهایی مانند سوییس، سوئد، ایرلند و اتریش که در میان کشورهای جهان که حمله نظامی نداشته اند.

استادیار دانشگاه تهران با تاکید بر این که نظیر این نقشه را برای خاورمیانه نیز می توان ترسیم کرد، افزود، در غرب آسیا و خاورمیانه عمان کشوری با درجه صلح طلبی بالا و در مقابل اسراییل طرفی است که بیشترین جنگ ها را در منطقه و جهان از سال ۱۹۴۸ میلادی به راه انداخته است و ۱۰ مورد از این جنگ ها در تاریخ وجود دارد.

برهانی ادامه داد، اسراییل تاکنون علیه کشورهایی چون سوریه، سودان، لبنان، تونس، عراق و اوگاندا یک یا چند بار عملیات نظامی داشته و در تحریک کردن کشورهای غربی نیز برای حمله به کشورهایی مانند لیبی، لبنان، سوریه، عراق، مغرب و اتیوپی و حتی ایران نیز نقش آفرینی کرده است.

وی خاطر نشان کرد، اسراییل در ارتباط با جنگ افروزی در منطقه بین کشورهای مختلف نیز دخیل بوده است و این مهم با نگاه به منافع آن قابل دریافت است و نمونه روشن آن را می شود در مصر یافت که اسراییل به دنبال حملاتی علیه منافع امریکا و انگلیس در قاهره بود تا بتواند مصر را با این دو کشور درگیر کند که ماجرا افشا و وزیر جنگ آن مجبور به استعفا شد.

استاد دانشگاه تهران نقض ۸۰۰ تا ۷۰۰ مورد قطعنامه های مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل در ارتباط با صلح و امنیت را از دیگر اقدامات آشکار اسراییل در منطقه و جهان خواند و گفت، اشغالگری اسراییل نیز پرونده سنگینی دارد که نمونه کاملی از اشغالگری آن در فلسطین و سایر موارد در کشورهایی چون لبنان، سوریه و مصر است و در نقض حقوق جنگ یا حقوق بشردوستانه هیچ طرفی به اسراییل نمی رسد.

برهانی در خصوص نقض کنوانسیون ها و معاهدات جهانی نیز اسراییل را سرآمد خواند و گفت، در ارتباط با نپیوستن به منع تسلیحات اتمی، شیمیایی و میکروبی نیز اسراییل به هیچ کنوانسیونی پایبند نیست و نپوسته است و از این نظر مشابه برخی کشورها مانند پاکستان، هند، برمه، مصر، کره شمالی و سودان جنوبی است و مصر نیز اعلام کرده است تا زمانی که اسراییل به معاهدات جهانی نپیوندد ما نیز نخواهیم پیوست.

وی خاطر نشان کرد، در بین این کشورها برخی توانایی ساخت این سلاح ها را دارند ولی به معاهدات نپیوسته اند ولی برخی ندارند و پیوستن یا نپیوستن آنان مشکلی را ایجاد نمی کند.

امین پرتو نیز در نشست مساله جنگ در خاورمیانه با اشاره به نظریه های مختلف اقتصاد سیاسی جنگ در جهان گفت، در ارتباط با دلایل اقتصادی پدید آمدن جنگ و طولانی شدن آنها و پیامدهای اقتصادی بازیگران در رفتارهای خود عقلانی هستند و بر اساس منافع حرکت می کنند.

وی، به این نکته هم اشاره کرد که اقتصاد کشورهای خاورمیانه به طور کلی به استثنای چند کشور دولتی است و آنها به طور معمول درگیر مواردی چون رانت جویی، مناسبات رانتی، فساد ساختاری، سیاست های غلط توزیع ثروت و رشد اقتصادی نامتوازن هستند.

پرتو ادامه داد، در گذشته جنگ های در خاورمیانه بیشتر بین دو طرف بود ولی در سال های اخیر چهره این جنگ ها تغییر کرده است و بین چند طرف و یا به عبارتی جنگ ها مرکب است و نمونه آن را امروز می توان در سوریه شاهد بود.

عضو پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه خاطر نشان کرد، بیشترین علت جنگ ها در خاورمیانه را می توان از منظر و نظریه کمبود منابع و توسل به جنگ و اشغالگری بررسی و تجزیه و تحلیل کرد که نمونه های واضح و روشن آن در ارتباط با اسراییل و اشغالگری این کشور در مناطقی چون لبنان و بلندهای جولان است و در بین نظریه های مختلف در ارتباط با علل جنگ بیش از همه کمبود منابع در خاورمیانه قابل توجه است که تنش ها را افزایش داده است.

وی طولانی شدن جنگ ها در خاورمیانه را موجب بازرگانی سیاه دانست و افزود، در همین حال تنش ها در خاورمیانه دارای دو بخش دولتی و غیردولتی است که غیردولتی ها متکی به خودشان بوده و برای ادامه حیات مانند داعش اقدام به قاچاق مواد مخدر و اشیاء باستانی می کنند و حتی آدم ربایی نیز در برنامه های کاری آنان است.

کاظمی دانشجوی دکتری در رشته سیاست بین الملل نیز در این نشست با موضوع ایران و مساله فلسطین در سخنانی گفت، در منطقه غرب آسیا بحث فلسطین ایدئولوژیک است و امروز پاک ترین مساله انسانی در کل دنیا مساله فلسطین است که در طول 70 سال گذشته مردم آن تحت اشغال هستند و وضعیت آنان در گذشته بد بوده و امروز بدتر شده است.

وی با اشاره به این که مردم فلسطین در برابر یک رژیم تا دندان مسلح با تجهیزات پیشرفته قرار دارند ، تاکید کرد، جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی خود با این موضوع از بعد ایدئولوژیک برخورد می کند و به دنبال برگزاری همه پرسی جهت تعیین تکلیف آن و پایان دادن به اشغالگری است چرا که همه طرح های صلح در ارتباط با فلسطین و مورد آخر آن نیز یعنی معامله قرن است که فلسطینی ها با آن مخالف هستند.

کاظمی خروج امریکا از منطقه و کشورهایی چون عراق با تصویب مجلس و افغانستان با امضای تفاهم نامه صلح با طالبان را به ضرر رژیم صهیونیستی خواند و گفت ، مهم ترین محور تفاهم نامه مزبور خروج امریکا از افغانستان است و با اینکار آینده این کشور در اختیار طالبان قرار می گیرد و روابط آن با ایران بسیار خوب خواهد شد.

در ابتدای این نشست مهدی خویی استادیار دانشگاه علامه طباطبایی گفت ، برای افکار عمومی چرایی حضور ما در منطقه بیان نشده است و بیشتر بعد ایدئولوژیک آن بیان شده ولی چرایی بعد استراتژیک و راهبردی ایران در منطقه مغفول مانده است و ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود نمی تواند خود را از تحولات آن کنار بکشد .

وی با اشاره به موافقان و مخالفان حضور ایران در منطقه افزود، هر دو طرف با توسل به نگاه ایدئولوژیک موضوع را تفسیر یا رد می کنند و نمی توان در شرایط کنونی که بر خلاف دهه های 60 است به این رویکرد ادامه داد.

در ادامه این نشست برخی از دانشجویان سوالات خود را از حاضران مطرح و از سوی استادان نیز پاسخ هایی به آنها داده شد.