«کودکانی که پرورانیدم، همه را به حسین بخشیدم»

سیزدهم جمادی ‏الثانی، یادآور روزی غم ‏انگیز است؛ روزی که در آن مادری فداکار و بانویی با عظمت ام البنین، مادر پسرانِ علی علیه‏ السلام، بعد از عمری تلاش، شکیبایی و استقامتْ و اهدای چهار فرزند شهید، در بقیع آرام گرفت.
نامش فاطمه و کنیه‏ اش امُّ البنین (مادر پسران) همسرش علی ‏بن ابی‏طالب (ع) و فرزندانش عباس (ع)، عبداللّه‏، جعفر و عثمان هستند که هر چهار نفرْ در سرزمین کربلا و در رکاب امام حسین علیه السلام به شهادت رسیدند.
برخی از تاریخ‏ نگارانْ زمان ولادت ایشان را در حدود پنج سال پس از هجرت تخمین می‏زنند.
تاریخ گواهی می ‏دهد که پدران و دایی‌های حضرت ام ‏البنین از دلیران عربِ پیش از اسلام بوده و از آن‏ها به هنگام نبرد، دلیر مردی‏‌های فراوانی نقل شده است که در عین شجاعتْ بزرگ و پیشوای قوم خود نیز بوده ‏اند، آن‏چنان که حاکمان زمانْ در برابرشان سرتسلیم فرود می‏ آورند. اینان همانان هستند که عقیل ـ نسبْ‏ شناس بزرگ عرب و برادر علی (ع) ـ به امیرالمؤمنین (ع) گفت: در میان عرب از پدرانش شجاع‏‌تر و قهرمان‏‌تر یافت نمی‏ شود.
بعد از شهادت حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام، حضرت علی بن ابی‏طالب علیه ‏السلام برادرش عقیل را ـ که آشنا به علم نسب ‏شناسی عرب بود ـ فرا خواند و از او خواست که برایش همسری از تبار دلاوران برگزیند تا پسر دلیری برای مولا به ارمغان آورد.
عقیل، فاطمه کلابیه را برای حضرت برگزید که قبیله و خاندانش، بنی کِلاب، در شجاعت بی ‏مانند بودند، و حضرت علی علیه ‏السلام نیز این انتخاب را پسندید.
بعد از این که عقیل شجره‏ نامه ‏های اَعراب را بررسی و اُم‏ُ البنین را انتخاب کرد، حضرت علی علیه‏ السلام، او را نزد پدر ام ‏البنین فرستاد. پدرخشنود از این وصلت مبارک، نزد دختر خود شتافت و موضوع را در میان گذاشت. ام البنین نیز با سربلندی و افتخارْ پاسخ مثبت داد و پیوندی همیشگی بین وی و مولای متقیان علی بن ابی‏طالب علیه‏ السلام برقرار شد.
روز اولی که ام البنین علیهاالسلام پا در خانه علی علیه ‏السلام گذاشت، حسن و حسین علیهماالسلام مریض بوده و در بستر افتاده بودند. عروس تازه ابوطالب، به محض آن‏که وارد خانه شد، خود را به بالین آن دو عزیز عالم وجود رسانید و هم‏چون مادری مهربان به دلجویی و پرستاری آنان پرداخت.
فاطمه کلابیه، بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترک با علی علیه ‏السلام، به امیرالمؤمنین پیشنهاد کرد که به جای «فاطمه»، که اسم قبلی و اصلی وی بوده، او را ام البنین صدا زند تا فرزندان حضرت زهرا علیهاالسلام از ذکر نام اصلی او توسط پدرشان، به یاد مادر خویش، فاطمه زهرا علیهاالسلام نیفتند و در نتیجه، خاطرات گذشته، در ذهن آن‏ها تداعی نشود و رنج بی ‏مادری آن‏ها را آزار ندهد.
ام ‏البنین بر آن بود که، در زندگی جای خالی حضرت زهرا علیهاالسلام را برای فرزندان ایشان پر کند؛ مادری که در اوج شکوفایی پژمرده شد و آتش به جان فرزندان خردسال زد: فرزندان فاطمه زهرا علیهاالسلام در وجود این بانوی پارسا، مادر خود را می ‏دیدند و رنج فقدانِ مادر را کمتر احساس می ‏کردند.
ام ‏البنین علیهاالسلام، فرزندان دختر گرامی رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه‏ و‏آله را بر فرزندان خود مقدّم می‏داشت و بخش عمده محبت و علاقه خود را متوجه آنان می ‏کرد و آن را فریضه ‏ای دینی می ‏شمرد؛ زیرا خداوند متعال در کتاب خود، همگان را به محبت آنان دستور داده است.
ثمره زندگی مشترک ام البنین علیهاالسلام با حضرت علی علیه ‏السلام، چهار پسر بود که به دلیل داشتن همین پسران، او را ام‏ البنین، یعنی مادر پسران می ‏خواندند. نام فرزندان ایشان به ترتیب عبارتند از: قمربنی‏ هاشم حضرت ابوالفضل العباس علیه‏ السلام، عبداللّه‏، جعفر و عثمان.
فرزندان ام البنین همگی در کربلا به شهادت رسیدند و نسل ایشان از طریق عُبیداللّه‏ فرزند حضرت ابوالفضل علیه ‏السلام ادامه یافت.
با شهادت چهار فرزند ام‏ البنین علی‌ها السلام در کربلا، این بانوی شکیبا، به افتخار مادر شهیدان بودن نائل آمد و در کنار همسر شهید بودن، افتخاری دیگر بر صفحه افتخاراتش افزوده شد.
گروهی از مورخان شیعه قائل به شهادت حضرت أم‌ّ البنین سلام الله علی‌ها هستند.
حضرت أمّ البنین سلام الله علی‌ها با فصاحت و بلاغتی که داشت در مقام افشاگری از ظلم و تعدّی بنی امیّة برآمد و با اشعار جانسوز و بلیغ و عزاداری‌های مستمر مردم را متوجه ظلم و بی‌لیاقتی حکام وقت می‌نمود، از این رو آن بانو را با عسل زهر آگین مسموم و به شهادت رساندند.
چنانکه شیخ علی فلسفی درکتاب زنان نابغه و جناب عبدالعظیم بحرانی در کتاب أمّ البنین نگاشته اند که بنی أمیّة، أمّ البنین سلام الله علی‌ها را مسموم و به قتل رساندند.
محمود ژولیده شعری زیبا با این سرآغاز از زبان حضرت ام البنین سروده است:
آن کنیزم که در سرای علی
همچو زهرا شدم فنای علی
ریختم عشق را بپای علی
شد همه هستی ام فدای علی
کودکانی که پرورانیدم
همه را بر حسین بخشیدم...
۱. وقایع الشیعة، وقایع سیزدهم جمادی الثانیة / ۸۵.

فهیمه علیمردانی خبرنگار سرویس علمی و فرهنگی، خبرگزاری صدا و سیما