امنیت پایدار و ارتقای بازدارندگی لازمه مبنایی تحقق اهداف غایی حکومت اسلامی

19 بهمن در میان روزهای دهه فجر امسال «امنیت پایدار، بازدارندگی، پاسداری از انقلاب اسلامی» نام گرفته است. امنیت پایدار با هدف حفظ نظام جمهوری اسلامی یکی از محوری‌ترین اندیشه‌های امام(ره) در امر حکمرانی است. به عبارتی ایشان حفظ نظام و امنیت آن را از این جهت «اوجب واجبات» خوانده‌اند که بدون شکل‌گیری نظام اسلامی تحق اهداف اسلام در داخل ایران و در جهان اسلام ناممکن می‌شود، لذا هر عاملی که حفظ نظام را به خطر بیندازد اقدامی ضد امنیت تلقی می‌شود. از طرفی ایشان امنیت ایران را متعلق به جهان اسلام و در پیوند با همدیگر در راستای حمایت از مستضعفان در مقابل مستکبران می‌‌دانند. به عبارتی امنیت جمهوری اسلامی و امنیت جهان اسلام رابطه‌ای دو طرفه با یکدیگر دارند.

ارتباط امنیت ملی و هویت دینی

همیشه و در تمام مراحل تاریخ از زمان حکومت‌های پادشاهی تا الان که پایه و اساس بیشتر کشورهای دنیا جمهوری است و دولت در کنار مردم و با رأی مردم و با کمک ملت خود، سرزمین خود را به آبادانی می‌رساند، اندیشیدن به خصوص در حیطه دفاعی، برای ایجاد امنیت در سرزمین بسیار اهمیت دارد. بر اساس تأکیدات مصرح در قرآن کریم، با توجه به اهمیت موضوع دفاع و حفظ حدود و ثغور جامعه اسلامی، دفاع امری واجب و لازم برای مسلمانان (به طور عام) و حاکمان (بـه طور خاص) است که پیش و بیش از هر اولویت دیگر اجتماعی مدنظر کلام وحی قـرار گرفتـه است؛ زیرا اساساً بدون حفظ حدود و مرزها، بقای هویت اسلامی در جامعه امکان‌پذیر نیسـت».

به عبارتی امام(ره) نقش امنیت و دفاع از مرزها را فراتر از حفظ تمامیت ارضی و استقلال سرزمین دانسته و آن را به مؤلفه هویت گره می‌زنند و بدین ترتیب ابعاد مهم دیگر مقوله امنیت را روشن می‌کنند.

بیشتر بخوانید:

قطع وابستگی و تولید قدرت ملی؛ دو هدف عمده پیشرفت علمی در اندیشه امام(ره)

نگاه به توان داخل برای قوی‌کردن اقتصاد؛ آرمان همیشگی انقلاب

اما امام(ره) به منزله یک رهبر سیاسی در کنار یک شخصیت علمی و فقهی در مسئله امنیت نیز تنها به بحث‌های نظری اکتفا نکرده و مؤلفه‌های تأمین امنیت، افزایش قدرت بازدارندگی نظام و بقای و حفظ انقلاب اسلامی را نیز بیان می‌کنند که از جمله این راهکارها می‌توان به تقویت محوریت ولایت، وحدت ملی، مشارکت مردم، قانونمداری، اقتدار دفاعی، کارآمدی اقتصادی از طریق خودکفایی و ... اشاره کرد.

ولایت و مشارکت مردم محور اساسی تأمین امنیت

از منظر امام(ره) ولایت فقیه یکی از ستون‌های اصلی حفظ نظام و تأمین امنیت ملی است که سایر ارکان نظام حول آن و با حمایت مردم به اداره امور کشور می‌پردازند و این ستون اصلی در لحظات حساس و بحرانی می‌تواند نقش حیات‌بخش خود در نظام اسلامی را ایفا کند به همین جهت است که امام(ره) درباره جایگاه ولایت فقیه می‌فرمایند: «من به همه ملت، به همه قوای انتظامی اطمینان می‌دهم که امر دولت اسلامی، اگر با نظارت فقیه و ولایت فقیه باشد، آسیبی بر این مملکت نخواهد وارد شد.» (صحیفه امام، ج 10، ص 85).

وحدت و همگرایی ملی نیز در اندیشه امام(ره) یکی از مؤلفه‌های قدرت‌آفرین و امنیت‌ساز است و هر چه شکاف بین دولت و ملت کمتر و رابطه مردم و حکومت نزدیک‌تر باشد ضریب بازدارندگی نظام را بالاتر می‌برد؛ «حفظ کردن [نظام اسلامی] این است که هر روز محکم کنیم برادری خودمان را، سر اغراض جزئیه که زود می‌گذرد لطمه‌ای خدای نخواسته به اسلام وارد نکنیم، لطمه‌ی به جمهوری اسلام وارد نکنیم.» (همان، ج 17، ص 435)

اما تحقق وحدت در صورتی است که امکان مشارکت مردم در حوزه‌های مختلف و عملی کردن واقعی اداره امور کشور با اراده و رأی مردم فراهم شود و این امر با تقویت مشروعیت و مقبولیت نظام سطح امنیت و بازدارندگی نظام را ارتقا می‌دهد. به همین جهت است که ایشان می‌فرمایند: «انقلاب اسلامی ما انقلابی است که به دست مردم صورت گرفته، مردم انقلاب کرده‌اند و مردم باید آن را به آخر برسانند.» (همان، ج 19، ص 54) یا در جای دیگر بیان می‌دارند که «تا شما زنده‌اید آمریکا برنمی‌گردد. در نسل‌های آتیه، اگر ملت‌ها در نسل‌های آتیه به همین روش حرکت کنند و روحانیون در همه‌جا حاضر باشند و مردم در صحنه باشند و قوای نظامی و انتظامی، قوای نظامی و انتظامی اسلام باشد این در طول تاریخ هم ان‌شاء‌الله نخواهد شد.» (همان، ج 17، ص 449).

از طرفی امام(ره) به نقش ایجابی حضور مردم در توسعه و پیشرفت کشور که نسبت مستقیم با امنیت ملی دارد اشاره کرده و به مسئولان هشدار می‌دهند «اگر مردم را شریک خودتان نکنید، موفق نخواهید شد.» (همان، ج 19، ص 35)

کارآمدی اقتصادی و فقرزدایی

برای اینکه امنیت ملی در سطح باثبات و مطلوبی قرار داشته باشد، مسئولان نیز باید به بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم اهتمام ورزیده و با توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی در راستای قطع وابستگی به خارج، فقرزدایی و رونق تولید شرایط امیدآفرینی را برای زندگی مردم ایجاد کنند. وجود امید است که می‌تواند انگیزه مشارکت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مردم را بالا برده و پیوند میان دولت و ملت را مستحکم سازد. در واقع لازمه اول و مسلم امنیت ملی همین انسجام و استحکام درونی است که در سایه اعتماد و امید مردم یه حکومت شکل می‌گیرد. به همین جهت امام(ره) تأکید ویژه‌ای بر توجه مسئولان به اقشار محروم و مستضعف و ارتقای سطح زندگی آنان دارند. زیرا علاوه بر اینکه این امر وظیفه اصلی حکومت اسلامی است، این اقشار از جمله مهم‌ترین اقشار مؤثر در فرآیند پیروزی انقلاب و دفاع مقدس بودند و به نوعی می‌توان گفت بقا و تداوم نظام اسلامی از نگاه امام(ره) نسبت مستقیمی با وضعیت زندگی این اقشار دارد؛ «هر قدر کشور ما به طرف فقرزدایی و دفاع از محرومین حرکت کند، امید جهانخواران از ما منقطع و گرایش ملت‌های جهان اسلام زیادتر می‌شود.» (همان، ج 20، ص 341) یا «دولت شما دولت محرومین است یعنی باید برای محرومین کار کنید.» (همان، ج 19، ص 34).

ارتقای آمادگی و توان دفاعی؛ امری همیشگی

اما چه بخواهیم چه نخواهیم، یکی از عوامل مؤثر در حفظ نظام و تأمین امنیت ملی، ارتقای قدرت و توان دفاعی و نظامی در کنار توجه به سایر ابعاد امنیت است و امام(ره) هم با آگاهی به این مطلب همواره به تقویت توان نیروهای مسلح تأکید می‌ورزیدند و آن را عاملی مهم در بازدارندگی و جرئت نیافتن دشمن برای تجاوز به میهن اسلامی می‌دانند؛ «در هیچ شرایطی از تقویت نیروهای مسلح و بالا بردن آموزش‌های عقیدتی و نظامی و توسعه‌ تخصص‌های لازم و خصوصاً حرکت به طرف خودکفایی نظامی غفلت نکنند... غفلت از تقویت بنیه دفاعی کشور، طمع تهاجم و تجاوز بیگانگان و نهایتاً تحمل جنگ و توطئه‌ها را به دنبال می‌آورد.» (همان، ج 21، ص 358) یا می‌فرمایند: «باید برای شکستن امواج طوفان‌ها و فتنه‌ها و جلوگیری از سیل آفت‌ها به سلاح پولادین صبر و ایمان مسلح شویم، ملتی که در خط اسلام ناب محمدی (ص) و مخالف با استکبار و پول‌پرستی و تحجرگرایی و مقدس‌نمایی است، باید همه افرادش بسیجی باشند و فنون نظامی و دفاعی لازم را بدانند، چرا که در هنگامه خطر ملتی سربلند و جاوید است که اکثریت آن آمادگی لازم رزمی را داشته باشند.» (همان، ج 21، ص 195)

براین مبناست که می‌توان حکمت و فلسفه دستور امام(ره) برای تشکیل بسیج 20 میلیونی را متوجه شد؛ نیرویی مردمی که حافظ امنیت ملی در همه ابعاد سیاسی، اجتماعی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی آن با حضور و مشارکت همه اقشار مردم است. چنین جامعه‌ای است که در سایه این نوع امنیت از آرامش روحی و روانی هم برخوردار خواهد بود و این امنیت و آرامش برخاسته از مشارکت مردم زمینه اصلی رشد و پیشرفت مادی و معنوی جامعه اسلامی و حاکمیت تام اسلام بر جامعه را فراهم می‌کند که این امر همان هدف غایی و اصیل تشکیل حکومت اسلامی از نگاه امام(ره) است.

انتهای پیام