مارها منشا احتمالی کرونا ویروس مرگبار هستند!

مارهای کریت چینی و کبرای چینی، می‌توانند منشا کرونا ویروس جدیدی باشند که اخیرا باعث شیوع یک بیماری مرگبار تنفسی در چین شده است.

اواخر دسامبر 2019 بود که نخستین موارد ابتلا به یک بیماری مرموز در ووهان گزارش شد؛ شهری 11 میلیون نفری در مرکز چین. بیماری به سرعت انتشار یافت و مسافران ورودی از ووهان، افراد دیگری را در سایر شهرهای چین نیز مبتلا کردند. حتی بیمارانی در تایلند، ژاپن، کره جنوبی و آمریکا نیز شناسایی شدند. بررسی‌ها نشان داده که یک کرونا ویروس (coronavirus)، عامل ایجاد این بیماری مرگبار است.

ویروس جدید که از سوی سازمان بهداشت جهانی 2019-nCoV نام‌گذاری شده، خانواده مشترکی با ویروس سارس (SARS-CoV) و ویروس مرس (MERS-CoV) دارد؛ بیماری‌هایی که در سالیان اخیر، جان صدها نفر از مردم دنیا را گرفته‌اند.

کروناویروس چیست؟

نام این نوع ویروس از شکل ظاهری‌اش می‌آید؛ چرا که هنگام تصویربرداری با میکروسکوپ الکترونی، شبیه تاج خورشید به نظر می‌رسد. ویروس کرونا با انتقال از طریق هوا، دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی فوقانی را در پرندگان و پستانداران آلوده می‌سازد.

اکثر اعضای خانواده کروناویروس، علائمی مانند آنفولانزای خفیف ایجاد می‌کنند؛ اما ابتلا به سارس و مرس، باعث بروز عفونت در هر دو مجاری تنفسی فوقانی و تحتانی می‌شود. پیامد آن، می‌تواند بیماری شدید تنفسی و مشکلات حاد دیگر باشد.

این کرونا ویروس مرگبار جدید هم علایمی مانند ابتلا به SARS-CoV و MERS-CoV ایجاد می‌کند. متاسفانه فعلا هیچ درمان دارویی یا واکسن تایید شده‌ای برای مقابله با عفونت وجود ندارد. پیشگیری و درمان بیماری، مستلزم شناخت بهتر 2019-nCoV است؛ اینکه منشا آن چیست، چگونه انتقال می‌یابد و چطور تکثیر می‌شود؟

سرایت از حیوان به انسان

سارس و مرس جزو بیماری‌های ویروسی zoonotic طبقه‌بندی شده‌اند؛ یعنی نخستین مبتلایان، ویروس را به طور مستقیم از حیوانات گرفته‌اند. چیزی که این نحوه انتقال را امکان‌پذیر می‌سازد، مجموعه‌ای از جهش‌های ژنتیکی ویروس در میزبان حیوانی خود است که به آن امکان می‌دهد انسان‌ها را نیز آلوده کند. حالا این ویروس‌ها به اندازه‌ای تغییر و تکامل یافته‌اند که از انسان به انسان انتقال می‌یابند.

مطالعات نشان داد که منشا اصلی SARS-CoV و MERS-CoV خفاش‌ها بوده‌اند. زباد نخلی نقاب‌دار (نوعی پستاندار بومی آسیا و آفریقا) و شتر هم به ترتیب، نقش میزبان حدواسط برای انتقال ویروس از خفاش به انسان را ایفا کرده‌اند.

نخستین گروه از افرادی که به کروناویروس جدید آلوده شدند، کارکنان و مشتریان یک بازار عمده ماهی فروشی در ووهان بودند. ظاهرا در آنجا گوشت زنده و فرآوری شده‌ی حیواناتی مانند مرغ، گوسفند، خوک، شتر، الاغ، روباه، گورکن، جوجه تیغی، موش بامبو و خزندگان نیز به فروش می‌رسید.

از آنجایی که پیش‌تر هیچ گزارشی مبنی بر آلودگی حیوانات آبزی به کرونا ویروس وجود نداشت، نگاه‌ها به سمت دیگر حیوانات موجود در آن بازار دوخته شد. بررسی‌های اولیه روی توالی کد کننده‌ی پروتئین اسپایک که تاج ویروس را شکل می‌دهد؛ حاکی از آن بود که 2019-nCoV مانند ویروس‌های مرس و سارس از خفاش‌ها‌ آمده و پیش از آلوده کردن انسان‌ها، در بدن این حیوانات دچار جهش‌یافتگی شده است. اما با بررسی دقیق‌تر توالی ژنتیکی در DNA ویروس، احتمال منشا گرفتن آن از مارها مطرح شد.

سرمنشا کرونا ویروس مرگبار چینی

محققان، آنالیزی را روی کدهای پروتئینی‌ این ویروس جدید ترتیب دادند و به مقایسه آن با پروتئین کروناویروس‌هایی پرداختند که در جانوران میزبان مختلف (پرندگان، مار، موش خرما، جوجه تیغی، مورچه‌خوار، خفاش و انسان) یافت شده‌اند. نتیجه اینکه کدهای پروتئینی 2019-nCoV، بسیار شبیه آن‌هایی بود که در مارها وجود داشت.

خفاش‌ها در حیات وحش، شکار مار می‌شوند. پس احتمالا با تغذیه مارها از خفاش‌، این کرونا ویروس مرگبار یک میزبان تازه پیدا کرده است و مارهایی که در بازار ماهی‌فروشان ووهان فروخته می‌شدند، باعث شیوع بیماری در بین انسان‌ها شده‌اند. البته اینکه چگونه ویروس توانسته خود را با میزبان‌های خون‌سرد و خون‌گرم سازگار کند، یک معما باقی مانده است.

محققان برای تایید سرمنشا ویروس، به انجام آزمایش‌های بیشتری نیاز دارند و جستجوی توالی 2019-nCoV در مارها، نخستین گام خواهد بود. البته بسته شدن بازار محلی ووهان پس از شیوع بیماری، ردگیری منشا ویروس جدید را کمی مشکل کرده است. این یافته‌ها می‌تواند به تهیه پروتکل‌هایی برای پیشگیری و درمان بیماری کمک کند.

به هر حال شیوع 2019-nCoV یک بار دیگر نشان داد که برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های zoonotic، مصرف گوشت حیوانات وحشی باید محدود شود.