موزه دوربین عکاسی تبریز

استاد محمد علی جدیدالاسلام ، از اساتید هنر عکاسی است که عمر خود را وقف این هنر نمونه و در کنار انجام این هنر به جمع آوری دوربین های عکاسی نیز پرداخته است به طوری که هم اکنون بیش از ۹۰۰ دوربین عکاسی در مجموعه شخصی خود دارد ؛ مجموعه ای ارزشمند که در ایران بی مانند است.گرد پیری حتی اگر بر موهایش نشسته باشد، اما او با دوربین های عکاسی اش همیشه احساس جوانی می کند. از آن روزهایی که هر شهروندی آرزوی داشتن یک دوربین ناقابل کتابی داشت او شروع به جمع آوری انواع دوربین ها کرد تا اینکه امروزه تعداد دوربین هایش را به بیش از ۹۰۰ عدد رسانده و اکنون صاحب بزرگترین کلکسیون دوربین های عکاسی است.

محمدعلی جدید الاسلام دقیقاً ۶۰ سال پیش، یعنی روز ۱۷ فروردین ماه ۱۳۳۱ در محله انگج تبریز و در یک خانواده کاملاً هنری به دنیا آمد. پدرش عکاس معروف شهر، خوشنویس و هنرمند موسیقی بود. همین رویه هنری هم باعث شد محمدعلی کوچک به عکاسی علاقمند شود. استاد در مورد گذشته خود می گوید:

“وقتی کوچک بودم چمدان دوربین پدر را برمی داشتم و با او به عکاسی می رفتم و این بود آغاز عشق و علاقه من به عکاسی. پدرم در سال ۱۳۴۳ شمسی من را به احمد کیابخت ـ یکی از عکاسان معروف تبریز ـ معرفی کرد. آن اوایل کارم ثبوت عکس در تاریکخانه بود و آنقدر به این کار علاقمند شدم که در خانه، زیر کرسی، تشتک ظهور عکس درست کردم.”

وی از همان روزهای کودکی آرزو داشت یک دوربین عکاسی بخرد. درآمدش را پس انداز کرد و بالاخره یک دوربین عکاسی آگفا خرید. در این خصوص می گوید:

“۲۵ تومان دادم و این دوربین را خریدم نخستین عکس را هم مقابل در خانه از اهالی منزل گرفتم. بعدها چون علاقه ام به کار عکاسی را با کارم نشان می دادم آقای منشی زاده که دیگر عکاس معروف تبریز بود با اجرت بیشتر مرا دعوت به کار کرد و من به همراه کار به درسم هم رسیدم و توانستم دیپلم بگیرم.”

محمد علی مهیای خدمت سربازی شده بود. یک سال فرصت داشت تا لباس نظام را بپوشد به همین دلیل آن یک سال را سخت کار کرد تا بتواند یک دوربین کانن بخرد. خدمت سربازی را که به پایان رساند در روستای «دیزج علی قلی بیک» شهرستان هشترود به معلمی پرداخت.

جدیدالاسلام در سال ۱۳۵۷ شمسی راهی تهران شد تا در انستیتو تربیت مربیان امور هنری تهران مشغول تحصیل شود.

وی از روزهای قیام مردم تبریز یاد می کند و می گوید:

“روز ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ بود که تبریز در گرامیداشت چهلم شهدای قم قیام کرد و این قیام از طرف نیروهای گارد به خاک و خون کشیده شد. آن روز در چهارراه شریعتی (چهارراه شهناز) بودم که دیدم مردم شعار می دهند؛ یا مرگ یا خمینی به میان جمعیت رفتم و با مردم همراه شدم، ناگهان سرهنگ حق شناس، رئیس کلانتری وقت، دستور تیراندازی داد، مردم یک به یک روی زمین می افتادند. آن صحنه ها را که دیدم تصمیم گرفتم با دوربینم آنها را ثبت کنم. برای برداشتن دوربین به خانه رفتم. ولی مادرم اجازه نداد. بالای پشت بام رفتم و از آنجا عکاسی کردم. سر مادرم که گرم شد از خانه بیرون زدم و با ماشین ژیان دوستم به مناطق شلوغ رفتم و عکس گرفتم. به این هم اکتفا نکردم و از مجروحین در بیمارستان ها و شهدا در غسالخانه عکس گرفتم.”

آن عکس ها در روز ۲۹ بهمن سال ۱۳۸۸ در تبریز به نمایش درآمد. وی قبلاً نیز از این نوع نمایشگاه ها برگزار کرده بود. در سال ۱۳۵۷ و قبل از اینکه انقلاب پیروز شود نمایشگاه عکس تظاهرات را در تهران بر پا کرده بود.او در کنار تدریس، آتلیه ای تاسیس کرد که متشکل از دو اتاق اجاره ای و دوربین هایی بود که با زحمت آنها را تهیه کرده و به کار گرفته بود. استاد رسام نخجوانی دست محمدعلی جوان را گرفت تا به موفقیت برسد.

او دوربین های اندکی که داشت را درون یک کمد شیشه ای قرار داده بود. مشتریانش وقتی به این دوربین ها نگاه می کردند به کارش بیشتر اشتیاق نشان می دادند یعنی انگیزه ای شد تا کلکسیونی از دوربین داشته باشد. در این باره می گوید:

“خیلی پول برای خرید انواع دوربین ها نیاز بود به همین دلیل همه مبالغی که بابت پاداش، پایان کار و بازنشستگی گرفته بودم را خرج خرید دوربین کردم.” به طوری که امروز یک رکورددار کلکسیون دوربین عکاسی در دنیا محسوب می شود.

جدیدالاسلام می گوید:“به پیشنهاد شهردار تبریز، تعداد ۱۳۰ دوربین را جهت نمایش در زیرزمین عمارت شهرداری تبریز واگذار کردم تا نمایشگاهی دائمی از این دوربین ها دایر شود.استاد جدیدالاسلام، اکنون گاهی در دانشگاه تدریس می کند، هر از گاهی در کنفرانس ها و سمینارها سخنرانی دارد. چند جلد کتاب به چاپ رسانده، در چندین برنامه تلویزیونی پیرامون فنون عکاسی صحبت کرده و به یک عکاس معروف در ایران تبدیل شده است.

دوربین هایش مشتریان زیادی دارد اما او نمی فروشد. وی می گوید:

“یک روز از حراجی دوبی تماس گرفتند و خواستند دوربین هایم در این حراجی فروخته شود. چون کلکسیون خودم را متعلق به فرهنگ و هنر شهر و کشورم می دانم، همین تعصب به وطن باعث رد درخواست آنها شد.

او علاوه بر اینکه به عکاس طبیعت و تاریخ شهره است، شخصیت های فرهنگی و مشاهیر هنری زیادی را مقابل دوربین خود نشانده است. معروف ترین عکس به جای مانده از استاد شهریار یکی از این تصاویر است. خودش در مورد آن می گوید:

“قرار بود کلیات فارسی و ترکی استاد شهریار چاپ شود به همین دلیل از من خواستند پیش استاد رفته و از او عکس بگیرم. شهریار مرا با صمیمیت پذیرفت. عکس های زیادی گرفتم ولی متاسفانه در اثر سهل انگاری کارگر لابراتوار کلیه نگاتیو ها خراب شد. بعد از چند روز استاد شهریار تماس گرفت و با محبت زیادی پرسید: “محمدعلی ؛ پسرم پس این عکس ها چه شد؟”. من هم با شرمندگی موضوع را تعریف کردم. استاد شهریار با تواضع خاصی فرمود: “ایرادی ندارد، بیا و دوباره عکس بگیر.” من که به وجد آمده بودم گفتم: “استاد عکسی از شما خواهم گرفت که عظمت شما را مثل عظمت کوه حیدربابا نشان دهد و عکسی گرفتم که تا به امروز این عکس در ایران ماندگار شده است.”

استاد محمدعلی جدیدالاسلام بیش از ۵۰ نمایشگاه عکاسی برپا کرده که ۴۰ نمایشگاه آن انفرادی و بیشتر پرتره بوده است.استاد در پاسخ به معنی عکاسی می گوید:“عکاسی یعنی نوشتن با نور، دوربین عکاس به مثابه قلم او است و یک عکاس با نور علیه سیاهی و تاریکی می جنگد و جامعه را به سمت و سوی “هوالنور” که نور باقی و جاویدان است هدایت می کند.”