با فعال شدن مکانیسم ماشه چه خواهد شد؟/ احتمال مرگ برجام

خبرگزاری آریا-مکانیزم ماشه، بندی از برجام است که پس از فعال شدن آن ظرف مدتی کمتر از 65 روز پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع داده خواهد شد و تمامی تحریم ها باز خواهند گشت.
به گزارش خبرگزاری آریا،بر اساس این مکانیسم، اختلاف حل نشده در کمیسیون مشترک برجام که شامل کشور‌های عضو این توافقنامه است، به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده خواهد شد.
در صورتی که شورای امنیت نیز ایران را به نقض برجام محکوم کند، تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که قبل از برجام نیز وجود داشت، بدون طی شدن هرگونه پروسه‌ای علیه ایران اعمال خواهد شد.
در اواخر آذر ماه خبرگزاری رویترز به نقل از شش دیپلمات غربی و اروپایی گزارش داد کشور‌های اروپایی باقی‌مانده در برجام، احتمالا مکانیسم حل و فصل اختلافات در برجام (مکانیسم ماشه) را در ماه ژانویه (دی-بهمن) 2020 فعال می‌کنند.
آلمان، انگلیس و فرانسه با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، مکانیسم حل اختلاف در برجام را فعال کردند.

با فعال شدن این مکانیسم چه خواهد شد؟
همانطور که قابل پیش‌بینی بود رویترز گزارش داده اروپا قصد دارد مکانیزم ماشه یا Snapback را علیه ایران فعال کند .
این مکانیزم مسیری است که در نهایت منجر میشود بغیر از تحریم های آمریکا، تحریم های شورای امنیت سازمان ملل هم بر علیه ایران فعال شود.
بریتانیا – فرانسه – آلمان با انتشار بیانیه سه جانبه رسماً مکانزیم ماشه را در توافق هسته اى با ایران فعال کردند.مکانیزم_ماشه فرایندى براى حل اختلاف در صورت نقض برجام است که به زودى در شوراى امنیت سازمان ملل برگزار میشود.
مکانیزم ماشه، بندی از برجام است که پس از فعال شدن آن ظرف مدتی کمتر از 65 روز پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع داده خواهد شد و تمامی تحریم ها باز خواهند گشت.اگر چه مکانیزم ماشه ممکن است به شورای امنیت ختم شود اما این فرآیندی زمان بر و قابل گفتگو است.

راهکارهای ایران برای مقابله با اقدام کشورهای اروپایی
در برابر این اقدام سه کشور اروپایی، ایران باید پنج گام اعلام شده کاهش تعهدات خود ذیل برجام را وارد عرصه عملیاتی کند. در حال حاضر پنج گامی که ایران برداشته صرفاً حالت اعلام موضع داشته است؛ به طور مثال باوجود این‌که ایران اعلام کرده که سقف غنی‌سازی را رعایت نمی‌کند اما تاکنون غنی‌سازی 20 درصد را آغاز نکرده است. به همین جهت دولت باید وارد فاز عملیاتی شده و غنی‌سازی 20 درصد را آغاز کند، تعداد سانتریفیوژهای خود را افزایش داده و ذخایر هسته‌ای خود را افزایش دهد. در کنار این اقدامات و مهم‌تر از آن، ایران باید نظارت‌ها و بازرسی‌ها را کاهش دهد و اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کند. این اقدام اولاً مطابق با ماده 36 برجام است که به ایران اجازه داده بخش یا قسمتی از اقدامات خود ذیل برجام را متوقف کند[3] و ثانیاً مطابق با قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام، مصوب مجلس شورای اسلامی است که در بند سوم آن آمده:
دولت موظف است هرگونه عدم‌پایبندی طرف مقابل در زمینه لغو مؤثر تحریم‌ها یا بازگرداندن تحریم‌های لغوشده و یا وضع تحریم تحت هرعنوان دیگر را به‌دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف نماید و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد به‌طوری‌که ظرف مدت دو سال ظرفیت غنی‌سازی کشور به یکصد و نودهزار سو افزایش یابد.
بنابراین نباید با اظهاراتی چون بازگشت‌پذیر بودن گام‌های پنج‌گانه ایران، این اقدامات را به حالت نمادین کاهش داد چرا که در نتیجه آن، فشار کشورهای اروپایی بر روی ایران افزایش پیدا خواهد کرد.


مرگ برجام
احتمال می رود با وجود برگشت پذیر شدن تحریم ها و اینکه کشورهای صاحب کرسی در شورای امنیت در اینباره حق وتو ندارند، این احتمال می رود که ایران بار دیگر به زیر فصل هفتم منشور سازمان ملل بازگردد و این یعنی مجوز به آمریکا برای هرگونه اقدام نظامی در منطقه تشدید فشارها علیه ایران داده می شود، معنی دیگر آن قطع ارتباط همکاری ایران با منطقه و فعالیت های موشکی کشورمان است.
حال باید دید که وزارت خارجه در قدم بعدی چه خواهد کرد؟ این در شرایطی است که بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان در پی حوادث اخیر، نشست خبری خود را درباره گام نهایی ایران لغو کرد به همین دلیل هنوز به طور واضح و کامل مشخص نیست که دقیقا گام پنجم در چه شرایطی و با چه کیفیتی اجرا خواهد شد که نتیجه این گام مکانیسم ماشه بود! این در حالی است که آژانس اتمی هم گزارش جامعی در اینباره به جامعه بین الملل نداده است با اینحال جوزف بورل هماهنگ کننده کمیسیون سیاست خارجی اروپا امروز گفت: « مهم است که ببینیم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چه گزارشی درباره نحوه اجرای این گام توسط ایران می‌دهد. من به عنوان هماهنگ‌کننده برجام، با تمام طرف‌ها به روش دیپلماتیک در تماس بوده و در تلاش برای حفظ اتحاد این گروه هستم.»
در طی دو سال اخیر دستگاه دیپلماسی کشور با اولتیماتوم های 60 روزه به بدعهدی های اروپا مهلت داد اما متاسفانه اروپا پاسخ مطلوبی نداد و بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس نیز اعلام کرد که می خواهیم راه ترامپ را برویم. این یعنی مرگ برجام و فرجام چه خواهد شد؟ آیا لغو قطعنامه 2231 در میان است؟


اروپا و باقی مانده برجام
روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست خبر تهدید طرف های اروپایی برجام از سوی ترامپ را منتشر کرد. خبری مبنی براینکه اگر سه کشور تروئیکا، سازوکار حل اختلاف در برجام را به‌ منظور تحت فشار قرار دادن ایران فعال نکنند، با تعرفه 25 درصدی کاخ سفید بر خودروهای صادراتی خود به آمریکا مواجه خواهند شد. براساس این گزارش، واشنگتن به‌صورت محرمانه مقامات سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس را به وضوح با وضع تعرفه‌های 25 درصدی بر خودروهای اروپایی تهدید کرده و آنها را برای فعال‌سازی مکانسیم حل اختلاف در برجام تحت فشار گذاشته است. نکته قابل توجه در تهدید کشورهای اروپایی طرف برجام این است که گفته می شود، دولت آمریکا این تهدید را نه از طریق سفارتخانه‌های خود، بلکه به‌طور مستقیم به دولت‌های آلمان، فرانسه و انگلیس اطلاع داده است و پس از آن خبر راه اندازی " مکانسیم حل اختلاف ماشه" را اعلام کرده اند. اما باید دید تهدید نسبت به اعمال چنین تعرفه ای بر خودروهای اروپایی از سوی واشنگتن چه اهمیتی برای اروپا دارد. هنوز مشخص نیست که راه اندازی مکانیسم «سازوکار حل‌وفصل اختلافی برجام» به دنبال افزایش فشارها بر طرف های اروپایی برجام بوده است یا خیر؛ چرا که لودریان وزیر خارجه فرانسه و دو همتای اروپایی دیگر او پیش تر اعلام کرده بودند که در صورت ادامه گام های معکوس برجامی تهران، آنها به سراغ ماشه خواهند رفت.