نسخه حمل و نقل ترکیبی مازندران روی کاغذ

به گزارش خبرنگار ایرنا، بررسی آماری نشان می دهد که در حال حاضر سالانه بیش از ۴۰۰ میلیون تردد در سطح جاده های درون و برون استانی این خطه شمال کشور انجام می شود به گونه ای که ۱۱ درصد از این ترددها در محورهای اصلی است و این ترددها ترافیک شدیدخودرویی را در سطح جاده های مازندران در تمام فصول سال به خصوص اواخر هفته ایجاد می کند که تاکنون خسارت های مادی و معنوی زیادی را به مردم تحمیل کرد به گونه ای که طبق گزارش پزشکی قانونی روزانه بیش از ۲ نفر و ماهانه ۶۴ نفر در جاده های این استان جان خود را از دست می دهند.
بی توجهی به حمل و نقل ترکیبی
این درحالیست که کارشناسان حمل و نقل در مازندران بر این باورند که برای کاهش سطح ترافیک در جاده های استان و کاهش هزینه های مادی و معنوی ناشی از سوانح رانندگی و تسهیل در تردد و صرفه جویی در هزینه های ساخت و ساز و نگهداری جاده ها در این استان به عنوان یک منطقه مسافرخیز باید گزینه حمل و نقل ترکیبی اجرایی شود تا بار سنگین فعلی تردد از جاده ها برداشته شود و با سایر بخش ها از جمله ریلی و هوایی تقسیم شود.
این کارشناسان می گویند: اگر چه مازندران دارای سه شبکه حمل و نقل زمینی، ریلی و هوایی است، ولی همچنان بیش از ۹۰ درصد از بار ترافیک مسافر و کالا بر گرده جاده هاست و دو گزینه دیگر شبکه ریلی و هوایی به دلیل گرانی تعرفه ها برای جابجایی مسافر و بار و کمبود ظرفیت نتوانست جایگاه چندانی در استان به دست آورد به گونه ای که نیمی از ظرفیت حمل و نقل کالا شبکه ریلی مازندران هم اکنون بلااستفاده است.
توسعه نامتوازن حمل و نقل ریلی
کارشناسان می گویند: شبکه ریلی فعلی استان مازندران گرچه یک شبکه سراسری محسوب می شود، ولی نمی تواند تمام شهرستان های ۲۲ گانه استان را تحت پوشش دهد و صرفا یک پنجم شهرستان های این خطه شمال کشور زیر چتر این شبکه قرار دارند و تمام شهرهای ساحلی، غربی و حتی مرکزی که بخش زیادی از مسافران و بار مربوط به این مناطق است، از اتصال این شبکه محروم هستند.
این کارشناسان راهکار رفع این معضل را برقراری راه آهن رشت به ساری به عنوان یکی از گزینه های مطرح برای برخورداری شهرهای ساحلی این استان از شبکه ریلی و کاهش بار ترافیکی جاده ای و مسافری در این مناطق می دانند.
براساس آمار بیش از ۷۰ درصد از مسافرانی که به استان مازندران می آیند در شهرهای ساحلی اسکان می گیرند.
ضعف حمل و نقل ترکیبی
محسن اقبالی یکی از کارشناسان حمل و نقل و زیرساخت در مازندران می گوید: سرمایه گذاری های چنددهه اخیر در مازندران بیشتر بر روی جاده سازی و نگهداری آن متمرکز بوده به طوری که تمام برنامه ها برای کاهش بار ترافیکی در این خطه شمال کشور نیز با رویکرد گسترش راهها متمرکز بود.
وی افزود: تمرکز یک جانبه بر روی حمل و نقل زمینی و سوق دادن تمام سرمایه گذاری ها در این حوزه که حداقل در یک دهه اخیر به بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریالی می رسید، باعث شد تا سرمایه گذاری در حوزه شبکه های هوایی و به خصوص ریلی به فراموشی سپرده شود و یا این که کمتر به آن توجه شود.
وی اضافه کرد : این در حالیست که با شرایط مسافرخیزی مازندران، محدویت اراضی برای توسعه راهها، بالا بودن هزینه ساخت به دلیل گرانی زمین می بایست برنامه ریزان استان را به سمت توسعه حمل و نقل ترکیبی سوق می داد تا با کاهش بار ترافیکی از روی جاده ها نه تنها از سرمایه گذاری گزاف جلوگیری شود، خسارت های مادی و معنوی ناشی از سوانح رانندگی که به علت بار شدید ترافیکی حاصل می شود نیز کاهش می یافت.
این کارشناس حمل و نقل گفت: این که سالانه از حدود ۱۶ تا ۱۷ هزار کشته در جاده های کشور حدود یک هزار نفر مربوط به استان مازندران باشد و ما در زمره چهار تا پنج استان اول در سوانح رانندگی باشیم؛ نشان می دهد که هزینه های ما در اثر بی توجهی به حمل و نقل ترکیبی در استان هر سال افزایش می یابد و باید نسبت به توسعه شبکه های دیگر نیز همت شود.
وی معتقد است که شبکه ریلی فعلی صرفا بخش اندکی از استان را تحت پوشش خود قرار می دهد و اکثر شهرستان های استان در دسترسی به شبکه ریلی باید متحمل هزینه های گزافی شوند و باید طرح شبکه ریلی رشت- ساری که پیش از این در زمان استاندار سابق مطرح شد، در دستور کار جدی برنامه ریزان قرار گیرد.
وی یادآور شد: اگرچه در شرایط فعلی دولت به دلیل محدودیت مالی توانایی هزینه کرد در شبکه ریلی را با هزینه های زیاد مورد نیاز در توانش ندارد، ولی باید با تهیه طرح های توجیه اقتصادی سرمایه گذار خصوصی را به این بخش جذب کرد.
عدم اطلاع از ظرفیت های شبکه ریلی
مدیرکل راه آهن شمال شرق در این باره گفت: در شرایط فعلی به دلیل عدم اطلاع درست از ظرفیت های شبکه ریلی، در جابجایی اکثر کالا به مسافت های نه چندان دور( پایتخت) تمایل کارخانه داران و صاحبان بار برای بهره گیری از شبکه حمل و نقلی پایین است و این نگرش ها موجب شده تا نیمی از ظرفیت بخش کالا و بار راه آهن شمال خالی باشد.
خدایار طالبی در گفت و گو با خبرنگارایرنا گفت: این در حالیست که شبکه ریلی می تواند بسیاری از بارهای موجود در استان شامل خوراک دام، ترانزیت گندم، فولاد و سیمان که کالاهای پرحجم محسوب می شود را در مسافت های دور و حتی نزدیک چون پایتخت حمل کند و برای رساندن این کالا درب اماکن مصرف از کامیون استفاده شود که خود باعث کاهش بار ترافیکی در جاده های استان مازندران می شود.
وی اضافه کرد : راه آهن شمال در سال های اخیر پیگیری خوبی را برای جذب کالا و بار برای پر کردن ظرفیت های خالی انجام داد، ولی همچنان در حوزه بار و مسافر ظرفیت های خالی وجود دارد که نیاز است تا با همکاری مسوولان استانی و تشویق صاحبان کار و بار این بخش نیز توسعه یابد.
افزایش ظرفیت با برقی شدن
مدیرکل راه آهن شمال می گوید : با اجرایی شدن برقی کردن شبکه ریلی شمال و تکمیل اسکله رورو بندرامیرآباد پیش بینی می شود ظرفیت بارگیری و تخلیه با شبکه ریلی استان نیز افزایش یابد به گونه ای که برخی از کالاها به خصوص بارهای ترانزیتی به سمت شبکه ریلی سوق پیدا کند.
طالبی اظهارداشت : علاوه بر آن انتظار ما از بندرامیرآباد نیز این بود که سیلوها و انبار ذخیره کالاها را در مکان هایی مستقر کند که امکان بارگیری مستقیم واگن وجود داشته باشد و این برنامه نیز در سال های اخیر از سوی بندر در حال اجراست و این ها امیدواری به بهره گیری از شبکه ریلی را افزایش می دهد که می تواند بار ترافیک در سطح جاده ها را کاهش دهد.
وی ادامه داد : در بخش مسافر نیز به جز تهران- ساری که با ظرفیت ۹۰ درصدی در حال فعالیت است در سایر مبادی ظرفیت ها ۷۰ تا ۸۰ درصد است که انتظار می رود با برقی شدن شبکه ریلی این ظرفیت ها نیز تکمیل شود.
وی اظهارداشت : سوق یافتن مسافران به سمت شبکه ریلی از لحاظ ایمنی نیز می تواند اهمیت زیادی داشته باشد و کاهش سوانح رانندگی را به دنبال خواهد داشت و ترافیک در جاده های استان مازندران نیز کاهش می یابد.
وی در مورد نبود کمربند ریلی در استان مازندران و برخوردار نبودن بیش از نیمی از شهرستان های این استان از شبکه ریلی گفت : طرح های جدید شبکه ریلی از جمله مترو و یا راه آهن رشت- مازندران می تواند بخش زیادی از شهرهای ساحلی را تحت پوشش قرار دهد.
بالا بودن تعرفه در مسافت کوتاه
مدیرکل راه آهن شمال در مورد بالا بودن تعرفه حمل بار به عنوان یکی از چالش های شبکه ریلی می گوید : اگرچه میزان تعرفه حمل بار در مسافت کوتاه از نسبت به حمل زمینی و خودرویی در شبکه ریلی بالاست، ولی در مسافت های بالا این رویه بالعکس می شود.
طالبی افزود : حداقل در استان باید به گونه ای برنامه ریزی شود که بارهای مسافت طولانی با حجم زیاد در اختیار شبکه ریلی قرار گیرد و حداقل اولویت با این شبکه باشد و با ظرفیت هایی که ما در استان های دیگر از لحاظ انبارداری داریم، می توانیم پس از تخلیه آنها را در مبادی داخلی با کامیون حمل کنیم.
محدودیت شبکه ریلی
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای مازندران کاهش بار ترافیکی جاده ها با سوق دادن بخشی از ظرفیت های بار و مسافر به سمت حمل و نقل ترکیبی به خصوص شبکه ریلی را از برنامه های اصلی راهداری دانست و گفت: در شرایط فعلی به دلیل محدودیت شبکه ریلی و عدم اتصال آن به سراسر استان امکان حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد ظرفیت جابجایی بار و مسافر به سمت شبکه ریلی و حتی هوایی وجود ندارد.
عباسعلی نجفی افزود: برای اجرای چنین برنامه ای نیاز به ایجاد کمربند ریلی در استان مازندران براساس طرح های در دست مطالعه داریم که با اجرایی شدن این کمربند ریلی ( مترو تهران- آمل و راه آهن رشت- ساری) این شبکه به سراسر استان اتصال خواهد یافت و در این صورت رغبت برای بهره گیری از حمل و نقل ترکیبی ایجاد می شود.
وی اضافه کرد : در بخش هوایی در سال های اخیر فرودگاههای نوشهر و رامسر نیز توسعه یافت و تا حدودی مسافران به بخش فرودگاهی سوق داده شد و چنانچه شبکه ریلی نیز گسترش یابد به دلیل ارزانی نسبت به سایر حمل و نقل ها می تواند جایگاه بهتری داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: برنامه راهداری و حمل و نقل جاده ای در استان برای مدیریت سرمایه گذاری و حتی ترافیکی در راستای ایمن سازی جاده ها ایجاد حمل و نقل ترکیبی است، ولی تاکنون این برنامه به دلیل محدودیت زیرساختی در مازندران رنگ عملی به خود نگرفته است.
حمل نقل ترکیبی درمان ترافیک
استاندارسابق مازندران که هم اکنون به عنوان وزیر راه و شهرسازی دولت دوازدهم فعالیت می کند طرح حمل و نقل ترکیبی نخستین بار از سوی ایشان به صورت عملی بیان شد دراین باره گفت: حمل و نقل ترکیبی تنها راه برون رفت و حلال مشکل ترافیک سنگین مازندران است.
محمد اسلامی اظهار داشت: مهم ترین بستر مورد نیاز توسعه مازندران هم توسعه زیرساخت های حمل و نقل به صورت توامان اعم از حمل و نقل دریائی ، هوائی ، جاده ای و ریلی است اما متاسفانه تاکنون تنها به حمل و نقل جاده ای توجه شده است.
وی از برنامه ریزی کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت برای حل مشکل حمل و نقل استان خبر داد و گفت در برنامه کوتاه مدت ، احداث کمربندی برای چهار شهر غرب مازندران و همچنین اصلاح گذرها برای رفع موانع ترافیکی در دستور کار قرار دارد .
وی اتصال راه آهن تهران به مازندران و همچنین احداث راه آهن در مسیر کناره (ساحلی) برای برقرار ارتباط ریلی با استان گیلان ، گسترش آزاد راهها در غرب و شرق استان و فعال تر شدن فرودگاهها را از برنامه های بلند مدت در این زمینه عنوان کرد.
وی اظهارداشت : هم اکنون راه آهن شمال که از گرمسار شروع و به گرگان ختم می شود بخشی از بار حمل و نقل مازندران را بر عهده دارد ولی مسیر آن به گونه ای است که تنها شهرهای مرکزی و شرقی استان را پوشش می دهد و دستکم نیمی از ۲۲ شهرستان استان از این ظرفیت بی بهره هستند.
براساس آمار سالانه ۲۰ میلیون تن بار در مازندران جابجا می شود که کمتر از هفت درصد از این بار از طریق شبکه ریلی جابجا می شود و بیش از ۹۰ درصد از این بار از طریق کامیون جابجا می شود که با احتساب ظرفیت هر کامیون ۲۰ تن حدود یک میلیون کامیون بار استان را جابجا می کنند.
همچنین با وجود سفر حدود ۲۰ میلیون مسافر در سال به استان مازندران حدود ۱۰ درصد از این مسافران از طریق شبکه ریلی و هوایی به مازندران سفر می کنند و مابقی از طریق حمل و نقل عمومی و سواری شخصی به این خطه شمال کشور می آیند و در واقع نقش فرودگاههای سه گانه مازندران نیز بر تمرکز مسافربری داخل استانی صفر و خارج استانی چیزی در حد صفر است
این درحالیست که طبق گزارش شورای اسلامی شهر تهران در صورت اتصال مترو تهران به مازندران حداقل روزانه ۲۰۰ هزار مسافر و سالانه ۴.۵ میلیون تن بار می تواند از طریق این شبکه ریلی بین دو استان تهران و مازندران حمل شود.