تریماران، نگین انگشتریِ نیروی دریایی ارتشِ ایران در اقیانو‌س‌ها

روز نیروی دریایی امسال بسیار متفاوت‌تر از سال‌های قبل بود، چرا که ماکت ناوشکن فوق پیشرفته تریماران در قالب پروژه نگین رونمایی و قرار شد به زودی وارد سازمان رزم نیروی دریایی ارتش شود.

اخبار سیاسی- دانش تولید چنین شناوری فقط در اختیار چند کشور قرار دارد و امروز جمهوری اسلامی ایران هم نام خود را در این زمره قرار داده، اما برخی ویژگی‌ها این شناور که در آینده نزدیک تولید می‌شود برای نخستین بار است که در شناور‌های نیرو‌های مسلح کشورمان به کار گرفته می‌شود و از این رو قدرت بازدارندگی کشور افزایش خواهد یافت.

سابقه درخشان ایران در تولید ناوشکن

نیروی دریایی ارتش با همکاری سازمان دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح سال‌ها است که کار تولید ناوشکن را در کلاس موج شروع کرد که اولین نتیجه آن ناوشکن جماران شد، این ناوشکن بیش از ۹۰ متر طول، بیش از ۱۰ متر عرض، بیش از ۱۲۰۰ تن وزن، برد عملیاتی حدود ۳ هزار کیلومتر و سرعتی در حدود ۳۰ گره دریایی (۵۶ کیلومتر بر ساعت) دارد و با دو موتور که در حدود ۱۰ هزار اسب بخار نیرو تولید می‌کنند توسط در حدود ۱۴۰ خدمه هدایت و کنترل می‌شود.

پس از جماران دومین پروژه این کلاس با نام دماوند نام گرفت، ناوشکن دماوند حدود ۱۰۰ متر طول، ۱۱ متر پهنای بدنه با ظرفیت بارگیری ۱۳۰۰تن دارد و دو موتور این ناو دو قابلیت تولید ۱۰٬۰۰۰ اسب بخار قدرت دارند که باعث می‌شوند تا این کوه عظیم دریایی با سرعت ۳۰ گره دریایی (۵۶ کیلومتر بر ساعت) حرکت کند.

سومین شناور تولید بومی ایران سهند نام دارد که در سال ۱۳۹۱ رونمایی شد، این شناور پیشرفته بومی عرضی در حدود ۱۱ متر و ارتفاع آن در حدود ۱۶ متر تخمین زده شده است، اما پس از کلاس موج نداجا پروزه نگین را استارت زد.

تریماران ایرانی در انتظار حرکت در اقایانوس‌ها

شناور‌های تریماران کشتی‌های چند منظوره‌‍‌ای هستند که علاوه بر دارا بودن امکانات مشترک با سایر شناورها، ویژگی‌های منحصر به فردی مانند سرعت بالای مانور، حداقل مقاومت هیدرودینامیکی را هم دارند و علاوه بر آن قابلیت حمل تجهیزات ویژه‌تری را دارد.

این نوع شناور‌ها با طراحی چند بدنه ساخته می‌شود که از یک بدنه مرکزی لاغرِ بلند و دو بدنه کناری ایجاد شده و عرشه عرضی، بدنه‌های کناری را به بدنه اصلی متصل می‌کند که در اصطلاح به شناور‌های سه بدنه هم معروف هستند.

ساختار طراحی بدنه تریماران موجب پایداری شناور می‌شود و بدنه اصلی سازه با خنثی سازی موج‌های کششی دریا، نیروی دِرَگ یا نیروی پَسار (نیرویی که جسم را در سیالات از حرکت باز می‌دارد) را خنثی کرده و به سرعت شناور می‌افزاید، در کنار این موضوع، تریماران‌ها در سرعت‌های بالا به دلیل حداقل مقاومت هیدرودینامیکی (میزان مقاومت مقابل حرکت در سَیال مایع) به آسانی در میان امواج حرکت می‌کنند.

از دیگر ویژگی‌های این شناور‌ها میزان بالای تعادل هیدرواستاتیکی (مقدار تعادل در سَیال مایع) است که موجب می‌شود تا ناوشکن با مقاومت در برابر فشار‌ها و جریان‌های دریایی به راحتی غرق نشود که همین ویژگی مورد توجه کارشناسان صنایع دریایی قرار گرفته و همین موضوع ایران را به سوی تولید آن سوق داده است.

ویژگی‌های ناوشکن جدید ایرانی

یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید در ساخت ناوشکن دیده شود بحث توان دفاعی شناورها با استفاده از سامانه‌های پدافندی است که نیرو‌های مسلح کشورمان در این زمینه دست به کار شدند که نتیجه آن تولید سامانه دفاع نقطه‌ای کمند شد، این سامانه که در برد کوتاه اشتفاده می‌شود با برد حدودی ۴ کیلومتر قادر است با نواخت ۴ تا ۷ هزار تیر در دقیقه هر تهدیدی را خنثی کند.

در کنار این تجهیزات طراحان جمهوری اسلامی ایران توانستند در چند سال قبل به دانش پرتاب عمودی موشک از روی ناو دست پیدا کنند که قرار است این سامانه بر روی شناور‌های جدید نصب شود که در این صورت ایران به خاطر در اختیار داشتن انواع موشک‌های پدافندی قابلیت دفاعی فوق العاده‌ای به شناور‌های خود می‌دهد.

از طرف دیگر با توجه به ساخت سامانه برد بلند باور ۳۷۳ این احتمال وجود دارد که ظرف مدت ۲ تا ۳ سال آینده که ناوشکن پروژه نگین به مرحله نصب تجهیزات برسد بتوان نمونه دریاپایه آن را تولید و به شناور جدید ملحق کرد تا توان دفاعی بالاتر برود.

توان شلیک موشک عمود پرتاب از روی شناور باعث می‌شود ناوشکن‌های جمهوری اسلامی ایران که تا امروز فقط توان حمل بین ۴ تا ۸ فروند موشک دریا به دریا را داشته باشند تعداد را به ۲۴ تا ۹۶ فروند افزایش دهند و این یعنی افزایش قدرت تهاجمِ نیرو‌های مسلح کشورمان تنوع فراوانی در موشک‌های دریا به دریا.

اما به جرات می‌توان گفت بارزترین ویژگی شناور جدید ایران رادار آن خواهد بود، ناوشکن‌هایی، چون تریماران با توجه به چند مأموریتی بودن و انتظارات عملیاتی بالایی باید بتوانند در هر لحظه توانایی ردیابی، اولویت بندی و تخصیص سلاح مناسب به اهداف مختلف هوایی، دریایی و زیرسطحی را داشته باشند.

متخصصان جوان نیروی دریایی ارتش پیش‌تر توان خود را در تولید راداربا ساخت سامانه ثامن که قابلیت درگیری همزمان با ۵ هدف دریایی و یک هدف هوایی دارد ثابت کردند و پس از آن هم نمونه جدید را با بهره‌گیری از رادار بسیار پیشرفته آرایه فازی چشم عقاب که توانایی درگیری همزمان با ۱۲ هدف را در ۳۶۰ درجه پیرامون ناو خواهد داشت را تولید کردند.

یکی از ویژگی‌های دیگر ناوشکن جدید ایران سامانه‌های پیشران است، در کشور تا کنون تلاش‌های فراوانی در زمینه تولید موتور‌های دیزل سنگین و موتور‌های جت توربین گاز صورت گرفته و با وجود این که تا کنون اطلاعات خاصی از آن منتشر نشده، اما بر اساس نمونه‌های خارجی می‌توان فهمید که شناور بومی ما قادر است به سرعت نهایی ۵۰ تا ۵۵ کیلومتر بر ساعت و برد عملیاتی ۸۰۰۰ تا ۱۳۰۰۰ کیلومتر در سرعت‌های پیماشی حدود ۳۰ کیلومتر بر ساعت برسد.

شناور فوق پیشرفته ایران توانایی‌های دیگری از جمله حمل ۲ بالگرد در آشیانه که برای اولین بار در شناور‌های بومی طراحی شده، کاهش چشمگیر نویز یا سروصدای تولیدی، فضای اشغال شده کمتر و کاهش هزینه و زمان تعمیر و نگهداری شناور را دارد که باعث می‌شود تا نسبت به رقبا دست برتر را داشته باشد.

با ساخت چنین شناوری می‌توان گفت نیروی دریایی که وظیفه حراست از منافع جمهوری اسلامی ایران در آب‌های فراسرزمینی را بر عهده دارد با توجه به تحریم‌های همه جانبه نظامی در طی دهه‌های اخیر متخصصان با اتکا به توان داخلی پای کار آمدند و در این مسیر نیاز‌های مختلف نیرو‌های مسلح را رفع کرده و خواهند کرد.