فصلنامه «روانشناسی و دین» در ایستگاه 48

به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه «روان شناسی و دین»، مقالاتی با عناوین «امکان‌سنجی بسته آموزشی اصلاح رفتار بین‌فردی با رویکرد اسلامی در کاهش رفتار مجرمانه زندانیان» نوشته اباذر رضائی، رحیم ناروئی نصرتی، مسعود جان‌بزرگی و حمیدرضا حسن‌آبادی؛ «سبب‌شناسی نفاق از منظر منابع اسلامی و مقایسه آن با دو مفهوم روان‌شناختی ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی» تالیف علی تیمورنژاد، محمدرضا احمدی و محمدرضا جهانگیرزاده؛ «تأثیر قرائت قرآن بر اضطراب و راهبردهای مقابله‌ای شناختی، رفتاری در بیماران همودیالیزی» به قلم محمدرضا شیخیان و سهیلا میسمی‌بناب؛ «تأثیر آموزش هوش معنوی بر مهارت‌های اجتماعی و سازگاری کودکان معلول جسمی ـ حرکتی» نوشته علی حسینائی و مارال مشرقی؛ ـمقایسه اثربخشی ذهن‌آگاهی مبتنی بر فعال‌سازی طرح‌واره‌های معنوی ـ اسلامی با درمان تصویرسازی ارتباطی بر رضایتمندی زناشویی» به قلم مریم نیکوی، مسعود آذربایجانی و کیومرث فرحبخش؛ «پیش‌بینی اضطراب با توجه به هوش معنوی و باورهای فراشناختی در دانشجویان» تالیف بهاره نقیبی، محمدمهدی نادری، علی حسینائی و بهنوش الهی و «نقش دلبستگی به خدا و سلامت معنوی در پیش‌بینی خوش‌بینی دانش‌آموزان» به قلم عادل زاده بابلان، سیدجواد دریادل، حدیث حیدری‌راد، پریا پیامی و معصومه شفیعی منتشر شده است.

اصلاح رفتار بین فردی با رویکرد اسلامی

در طلیعه نوشتار «امکان سنجی بسته آموزشی اصلاح رفتار بین فردی با رویکرد اسلامی در کاهش رفتار مجرمانه زندانیان» می‌خوانیم بررسی‌های روان‌شناختی نشان می‌دهد یکی از عوامل اصلی وقوع رفتارهای مجرمانه، وجود اختلالات و ناهنجاری‌ها در رفتار بین‌فردی است. هدف این پژوهش، امکان‌سنجی بسته آموزشی اصلاح رفتار بین‌فردی با رویکرد اسلامی، در کاهش رفتار مجرمانه زندانیان است. این پژوهش، از نوع طرح‌های آزمایشی با دو گروه آزمایش و کنترل می‌باشد. جامعه آماری، کلیه زندانیان مرد زندان قم در سال ۱۳۹۶ بود که از میان آنان، ۴۰ زندانی واجد شرایط، انتخاب و از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی، به دو گروه آزمایش و کنترل واگذار شدند. ابزار پژوهش عبارت بود از: چک‌لیست رفتارهای مجرمانه، فرم مصاحبه بر اساس پرسش‌نامه جهت‌گیری مذهبی آذربایجانی، و بسته آموزشی محقق‌ساخته. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفت. نتایج آماری نشان داد که مقدار محاسبه شده F در عامل‌های گروه، زمان اجرای آزمون، و اثر متقابل زمان اجرای آزمون و گروه، برای کلیه رفتارهای مجرمانه، در سطح ۰۰۰۵/۰>P، معنادار است. نتایج نشان داد که با اجرای بسته آموزشی اصلاح رفتار بین‌فردی با رویکرد اسلامی، رفتارهای مجرمانه گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، به‌طور معناداری کاهش یافته است. بنابراین، برای کاهش رفتار مجرمانه زندانیان، می‌توان از بسته آموزشی اصلاح رفتار بین‌فردی با رویکرد اسلامی، استفاده کرد.

سبب‌شناسی نفاق از منظر منابع اسلامی

نویسنده مقاله «سبب شناسی نفاق از منظر منابع اسلامی و مقایسه آن با دو مفهوم روان شناختی ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی» در طلیعه نوشتار خود آورده است «نفاق»، پدیده‌ای روان‌شناختی است که بر اساس متون اسلامی با ملاک‌های سلامت روانی در تعارض است. این پژوهش، درصدد سبب‌شناسی، و شناسایی تشابه‌ها و تفاوت‌های نفاق با دو مفهوم ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی در روان‌شناسی می‌باشد. این پژوهش به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و از حیث رویکرد، کیفی است که در گردآوری اطلاعات از روش تحلیل مفهومی محتوایی، بهره می‌برد. نفاق، بر اساس متون اسلامی عبارت است از: «یک وضعیت روانی رفتاری نابهنجار که شامل هرگونه دوگانگی ظاهر و باطن یا قول و فعل در روابط میان‌فردی می‌باشد». در بخش سبب‌شناسی از منظر متون اسلامی، عوامل انگیزشی (مثل ترس و طمع)، آمادگی‌های روانی (مثل تعصب و احساس ذلت)، و عوامل رفتاری (مثل دروغگویی و خلف وعده) به‌عنوان محوری‌ترین عوامل نفاق شناسایی شد. در بخش سبب‌شناسی مبتنی بر دو مفهوم ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی، جلب منفعت شخصی، به‌عنوان تنها عامل روان‌شناختی شناسایی شد. نتیجه اینکه در مفهوم‌شناسی نفاق بر اساس منابع اسلامی مفهوم محوری در تعریف نفاق یعنی «هرگونه دوگانگی ظاهر و باطن» در نظریات و مفاهیم روان‌شناختی مانند ریاکاری اخلاقی و ناهماهنگی شناختی، نیز منعکس شده است. در بخش سبب‌شناسی وجود مفاهیم مشترکی مانند «طمع» در متون اسلامی و جلب منفعت شخصی در متون روان‌شناختی می‌تواند موجب هم‌افزایی دو ساحت دین و روان‌شناسی شود.

تاثیر قرائت قرآن بر اضطراب

در مقاله «تاثیر قرائت قرآن بر اضطراب و راهبردهای مقابله ای شناختی ـ رفتاری در بیماران همودیالیزی» آمده است این پژوهش برای ارزیابی تاثیر قرائت قرآن بر اضطراب و راهبردهای مقابله‌ای شناختی / رفتاری در بیماران همودیالیزی انجام شد. این پژوهش، از نوع آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. آزمودنی‌های پژوهش به شیوه نمونه‌گیری تصادفی منظم از میان بیماران همودیالیزی بخش همودیالز بیمارستان امام رضا(ع) مشهد، در دو گروه آزمایش (۲۰ نفر) و گروه گواه (۲۰ نفر) بررسی شدند. همه شرکت‌کنندگان، در آغاز پژوهش و دو ماه پس از پایان درمان، پرسش‌نامه اضطراب حالت صفت اشپیل برگر و پرسش‌نامه مقابله با استرس بیلینگز و موس را تکمیل کردند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از تحلیل کواریانس استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل کواریانس نشان داد که قرائت قرآن، میانگین نمرات اضطراب و راهبردهای مقابله‌ای هیجانی را در پس‌آزمون به‌طور معناداری کاهش داد. قرائت قرآن، تاثیر مثبت در کاهش میزان اضطراب و راهبردهای مقابله‌ای هیجانی بیماران همودیالیزی داشت.

تأثیر آموزش هوش معنوی بر مهارت‌های اجتماعی

در چکیده مقاله «تاثیر آموزش هوش معنوی بر مهارت های اجتماعی و سازگاری کودکان معلول جسمی حرکتی» می‌خوانیم هدف این پژوهش، بررسی تاثیر آموزش هوش معنوی بر مهارت‌های اجتماعی و سازگاری کودکان معلول جسمی حرکتی شهرستان گنبدکاووس بود. در این پژوهش نیمه‌آزمایشی، تمام ۶۰ کودک ۵ تا ۱۰ ساله (۴۰ دختر و ۲۰ پسر) معلول جسمی حرکتی از مراکز بهزیستی و توان‌بخشی شهرستان گنبدکاووس انتخاب و به‌‌طور تصادفی در گروه‌های ۳۰ نفره گواه و آزمایش (هر یک شامل ۲۰ دختر و ۱۰ پسر) گمارده شدند. پس از انجام پیش‌آزمون بر روی گروه‌های آزمایش و گواه، گروه آزمایشی طی ۱۰ جلسه ۱ ساعته (در مدت زمان سه ماه) تحت مداخله آموزش مهارت‌های هوش معنوی قرار گرفتند و در نهایت، پس‌آزمون برای هر دو گروه انجام شد. داده‌ها، به وسیله دو پرسش‌نامه مهارت‌های اجتماعی ماتسون و سازگاری کودکان راتر در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون گردآوری شد. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل کواریانس نشان داد که آموزش هوش معنوی بر مهارت‌های اجتماعی و سازگاری کودکان معلول جسمی حرکتی تاثیر معناداری دارد. بنابراین، می‌توان گفت: آموزش هوش معنوی، می‌تواند مهارت‌های اجتماعی و سازگاری کودکان معلول جسمی حرکتی را بهبود بخشد.

مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی مبتنی بر فعال‌سازی طرح‌واره‌های معنوی اسلامی

در چکیده مقاله «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی مبتنی بر فعال سازی طرح واره های معنوی اسلامی با درمان تصویرسازی ارتباطی بر رضایتمندی زناشویی» می‌خوانیم هدف این پژوهش،‌ تدوین پروتکل درمانی بر اساس ذهن آگاهی مبتنی بر فعال‌سازی طرح‌واره‌های معنوی اسلامی و مقایسه اثربخشی آن، با درمان تصویرسازی ارتباطی در رضایتمندی زناشویی زنان دانشجو بود. جامعه آماری را زنان متاهل دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کنگاور سال تحصیلی ۹۵-۱۳۹۴ تشکیل داد. از بین آنان، ۴۲ نفر به صورت داوطلبانه و در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و یک گروه گواه اختصاص یافتند. هر سه گروه، پرسش‌نامه رضایتمندی زناشویی جدیری را تکمیل کردند. نتایج آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد که در سطح خطای کمتر از ۰۰۱/۰ معنادار است و تحلیل واریانس تک‌متغیری نشان داد که تفاوت گروه‌ها در تمامی ابعاد متغیر وابسته در سطح خطای کمتر از ۰۰۱/۰ معنادار است. آزمون تعقیبی نشان داد که در این مولفه‌ها، حل تعارض، رابطه جنسی، اوقات فراغت، فرزندان و فرزندپروری گروه مداخله ذهن‌آگاهی مبتنی بر طرح‌واره‌های معنوی ‌ اسلامی با گروه مداخله تصویرسازی ارتباطی در سطح خطای کمتر از ۰۰۱/۰تفاوت معناداری دارد. نتایج نشان داد که مداخله ذهن‌آگاهی مبتنی بر طرح‌واره‌های معنوی اسلامی نسبت به مداخله تصویرسازی ارتباطی و گروه گواه در افزایش رضامندی زناشویی اثربخش‌تر بوده است. ‌این افزایش در مرحله پیگیری نیز حفظ شده بود.

پیش‌بینی اضطراب با توجه به هوش معنوی

نویسنده مقاله «پیش بینی اضطراب با توجه به هوش معنوی و باورهای فراشناختی در دانشجویان» در طلیعه نوشتار خود آورده است هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین هوش معنوی و باورهای فراشناختی با اضطراب در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر بود. این تحقیق از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر در سال تحصیلی ۹۵-۹۴ بود. حجم نمونه با توجه به جنسیت و دانشکده به وسیله نمونه‌گیری سهمیه‌ای ۱۸۰ مرد و ۱۸۰ زن مشخص شد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسش‌نامه‌های هوش معنوی عبداله‌زاده و همکاران، پرسش‌نامه باورهای فراشناختی ولز و پرسش‌نامه اضطراب کتل بود. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه به‌منظور قدرت پیش‌بینی اضطراب دانشجویان از روی نمرات هوش معنوی و باورهای فراشناختی آنها نشان داد که تقریبا ۹۲/۱۸ درصد از تغییرات واریانس نمرات اضطراب دانشجویان از روی نمرات هوش معنوی و باورهای فراشناختی آنها قابل تبیین است. متغیرهای هوش معنوی و باورهای فراشناختی در این معادله معنادار است.

نقش دلبستگی به خدا و سلامت معنوی

در طلیعه نوشتار «نقش دلبستگی به خدا و سلامت معنوی در پیش بینی خوش بینی دانش آموزان» می‌خوانیم این پژوهش، با هدف نقش دلبستگی به خدا و سلامت معنوی در پیش‌بینی خوش‌بینی دانش‌آموزان دختر و پسر اجرا شد. روش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری، شامل کلیه دانش‌آموزان دوره متوسطه در سال ۹۵-۱۳۹۴ شهرستان جلفا بودند که تعداد ۲۰۰ نفر نمونه به روش تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار شامل پرسش‌نامه‌های دلبستگی به خدا، سلامت معنوی و خوش‌بینی بود که با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که خوش‌بینی با نمره کلی سلامت معنوی ارتباط مثبت و معناداری دارد. اما با اجتناب از صمیمیت با خدا و اضطراب از طرد شدن از زیرمولفه‌های دلبستگی به خدا ارتباط معکوس دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که ۵۴ درصد از واریانس خوش‌بینی به وسیله سلامت معنوی و اجتناب از صمیمیت و اضطراب از طرد شدن از زیرمولفه‌های دلبستگی به خدا، تبیین می‌شود.

انتهای پیام