آنها می‌توانند ازدواج کنند؟

مستند پروژه ازدواج ساخته مشترک حسام اسلامی، عطیه عطارزاده یکی از فیلم های موفق و پربیننده در سیزدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند، سینماحقیقت (۱۸ تا ۲۵ آذر)، امسال است.

داستان این مستند در یک بیمارستان روانی روایت می شود و طی یک پروژه قرار است زنان و مردانی از بین این آدم های خاص انتخاب شوند تا با هم ازدواج کنند. این پروژه در اصل طرح رئیس بیمارستان است که می خواهد نوعی آزمایش علمی انجام بدهد و بسنجد ازدواج این آدم ها تا چه حد امکان پذیر است. البته غیر از آزمایش علمی به این موضوع هم فکر می‌کند که این افراد نیز مانند دیگر انسان ها نیازی فیزیولوژیک دارند که باید رفع شود و از راه ازدواجی کنترل‌شده ممکن است.

در ابتدای فیلم چند شخصیت زن و مرد را می‌بینیم که از زندگی و مشکلاتشان صحبت می کنند و از این رهگذر با احساسات، نوع نگاه و افکار این آدم ها نسبت به زندگی آشنا می شویم؛ پس از آن دکتری که مصمم است این افراد با هم ازدواج کنند عوامل اجرایی و سایر پزشکان را جمع می کند و از آنان می خواهد با بررسی کلی وضعیت ۴۸۰ مددجو افراد نسبتا مناسب را برای این پروژه بیابند و دست کم به ۴۰ نفر برسند.

روانشناسان این مرکز به شدت با این پروژه مخالف هستند؛ زیرا معتقدند عواقب ناخوشایندی داشته باشد و ممکن است بیماری این آدم ها با ازدواج تشدید شود؛ ضمن اینکه معلوم نیست بیمارانی که روزانه حدود ۸ قرص مصرف می کنند در صورت بچه دار شدن چه آثاری روی فرزند آینده شان خواهند داشت. تمام این مسائل در این فیلم بیان می شود اما فیلمساز به‌درستی به مسائل عاطفی این آدم ها می پردازد و نشان می دهد، اگرچه این افراد دچار مسائل و درگیری های روحی و روانی هستند باز هم انسان اند؛ انسان هایی با نیازهای روحی و روانی که می شود مقداری به این خواسته ها توجه کرد.

این پروژه توسط رئیس مرکز پیگیری می شود و در نهایت چند نفر را می بینیم که توسط فیلمساز دنبال می شوند. دو مددجو هستند که عاشقانه همدیگر را دوست دارند و ۱۰ سال است با هم رابطه دارند اما در نهایت به دلیل شدیدبودن بیماری‌شان از این پروژه حذف می شوند و از همه آدم ها که شانس انتخاب داشتند، تنها یک زن و مرد برای این پروژه انتخاب می شوند.

وقتی همه چیز برای ازدواج آنان آماده شده است و حتی قرار است این زوج خادم مسجد مرکز شوند و در ساختمانی جنب مرکز اقامت کنند که به همین منظور ساخته شده اما در نهایت به دلیل ناراضی بودن خانواده دختر که معتقدند ازدواج او به صلاح نیست، این دو نفر هم به ازدواج نرسیدند و پروژه ازدواج با همه تلاش های رئیس مرکز بی نتیجه می ماند.

پروژه ازدواج روایت، تدوین و فیلمبرداری خوبی دارد؛ روایتی که می تواند ناشی از نویسنده بودن عطارزاده نیز باشد، عطارزاده با مجموعه شعر اسب را در نیمه دیگرت برمان (نشر چشمه) برنده جایزه شعر خبرنگاران در سال ۱۳۹۵ شد و با انتشار داستان بلند راهنمای مردن با گیاهان دارویی (نشر چشمه) در سال ۱۳۹۶ خود را در فضای ادبی معاصر مطرح کرد؛ کتابی که هم پرفروش شد (یازده چاپ تاکنون) و هم توانست نظر منتقدان را جلب کند.

از دیگر ویژگی های مستند پروژه ازدواج نزدیک شدن فیلمساز به این آدم هاست و در طول فیلم هم می بینیم خود کارگردان بیان می کند همسر سابقش دچار مشکل روانی شده و هرلحظه ممکن است در میان این آدم هایی که از کنارشان عبور می کند، همسر اولش را ببیند و علت این که همسرش چرا به چنین وضعیتی دچار شده را در فیلم تصادف مادر وی عنوان می کند؛ سپس صحنه های آرشیوی را می بینیم که فیلمساز به درستی از آنها برای بیان موضوعی که مدنظر دارد استفاده کرده است. این خودافشاگری عطارزاده باعث می شود مستند علاوه بر درک و عدم قضاوت این آدم ها ما را به فکر وادارد که چنین مسائلی همانند مشکلات جسمی ممکن است برای هرکسی پیش بیاید و هیچ انسانی از آن مبری نیست.

نزدیک شدن به افرادی که ثبات روحی و روانی ندارند و تحت درمان پزشکی، دارویی و نظارت هستند، بدون شک کار بسیار دشواری است؛ کاری که نشان از تلاش، صرف زمان و جلب اعتماد این آدم ها دارد و ارزش تولید صاحبان اثر (اسلامی و عطارزاده) را بیش از پیش برجسته می سازد.

فیلم تاثیرگذار است و این نگاه تازه و زاویه دید نویی به این مساله و آدم های دچار مشکلات روحی و روانی، به دست می دهد. ضمن این که به دلیل بیان کردن یک داستان انسانی فارغ از زمان و مکان، امکان درک و دریافت برای همگان را دارد و می تواند فیلم موفقی در بحث جهانی سلامت روان باشد.

سیزدهمین و جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت به دبیری محمد حمیدی مقدم در پردیس سینمایی چارسو و موزه سینما برپاست. این جشنواره در بخش مسابقه ملی شامل ۶۲ فیلم است. از این تعداد ۲۷ فیلم به گونه مستند کوتاه، ۱۵ فیلم به گونه مستند نیمه‌بلند و ۲۰ فیلم به گونه مستند بلند اختصاص دارند که کامران شیردل، یونس شکرخواه، سیف‌الله صمدیان، پیروز کلانتری، حبیب احمدزاده، محمدحسین مهدویان و مونا زندی داوری برای انتخاب برترین مستندها را در این بخش به عهده دارند.

همچنین در بخش مسابقه بین‌الملل امسال که حدود شش هزار فیلم از بیش از ۱۰۰ کشور جهان متقاضی شرکت در آن بوده اند، ۵۴ فیلم در ۷ بخش مسابقه و غیررقابتی پذیرفته شده‌اند. زلاتینکا روسوا، کارول پیشاروک و مهرداد اسکویی داوران این بخش هستند. در بخش مسابقه بین‌الملل به تفکیک ۸ مستند کوتاه، ۸ مستند نیمه‌بلند و ۸ مستند بلند نمایش دارند که منگ شیه، رائد فریدزاده و وتون نورکلاری داور بخش کوتاه و نیمه‌بلند بودند. همچنین نمایش‌های ویژه ۸ فیلم و پرتره شامل ۸ فیلم می شود.

جایزه شهید آوینی ویژه‌ نمایش و تقدیر از فیلم‌های مستند منتخب حوزه‌ انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و مقاومت در منطقه نیز برای ششمین سال متوالی، به عنوان بخش‌ ویژه‌ جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت برگزار می‌شود و امسال ۲۹ فیلم در آن شرکت دارند و داوری این بخش به عهده محمدمهدی طباطبایی نژاد، مسعود فراستی و مهدی قربان‌پور است.