تاثیر جغرافیا بر حوادث تاریخی در بحثی با کارشناسان

نشست بزرگداشت روز ۲۱ آذرماه با همکاری انجمن فرهنگی افراز و انجمن علمی تاریخ دانشگاه تهران با حضور عطاالله عبدی، عضو هیئت علمی گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی، ناصر همرنگ، پژوهشگر حوزه قفقاز و احسان هوشمند، پژوهشگر حوزه اقوام در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.

عطاالله عبدی در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه تاریخ و حوادث تاریخی را جغرافیا تعیین می‌کند و این موضوع خود را در حوادث دهۀ ۲۰ هم نشان می‌دهد، گفت: اما چون حضار از ماجرای ۲۱ آذر اطلاع دارند به وضع امروز می‌پردازم.

وی افزود: با لحاظ این واقعیت که در ایران کنونی نیروهای قوم‌گرا به شدت فعال هستند، نمی‌توان آن را در یک نظریه کامل و به صورت همگون بررسی کرد. هر منطقه تفاوت‌های خود را دارد. ویژگی‌های فقر و نقش همسایگان نیز در این موضوع نقش دارند.

عضو هیئت علمی گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: بحث هویت ایرانی مربوط به حکومت خاصی نیست، واقعیتی است که هر حکومتی که کشور را اداره می‌کند باید به آن توجه کند و ژئوپلتیک ایران همیشه ثابت است و حکومت‌ها باید به آن وفادار باشند و آن را تقویت کنند. وضع فعلی از نتایج عدم توجه به این موضوع است.

عبدی خاطرنشان کرد: بحث های قومی در ایران با ژئوپلتیک گره خورده اند و بحث های امروز و دیروز نیستند و حتما باید این موضوع پرداخت چراکه در زمان خاصی تأثیرگذار و مشکل‌ساز می‌شوند. در این مسیر باید به هویت ملی و توسعه اقتصاد ایران توجه شود.

در ادامه این نشست، ناصر همرنگ، پژوهشگر حوزه قفقاز با اشاره به اینکه واقعه ۲۱ آذر دشمنان قهاری دارد و همواره سعی در فراموشی این واقعۀ مهم در تاریخ معاصر ایران کرده‌اند، گفت: به راستی این اصراری که برای فراموشی ۲۱ آذر صورت می‌گیرد درک‌کردنی نیست، ۲۱ آذر به اندازۀ مناسبت سوم خرداد اهمیت دارد.

وی افزود: چگونه می‌توان از ۲۱ آذر یاد کرد اما از ارتش قهرمان ایران و جانفشانی‌های امثال سرهنگ هاشمی و جان‌پولاد و زنگنه و تیمسار رزم‌آرا یاد نکرد. چگونه می‌شود از ۲۱ آذر یاد کرد اما از مردان و زنانی که با خون خود سراسر آذربایجان را رنگین کردند تا دست پلید اهریمن بیگانه بر سر ایران چیره نشود یاد نکرد؟

همرنگ ادامه داد: نکته مهم اینجاست که ما نسبت به وقایع تاریخی مهم خود به نوعی نسیان دچار شده‌ایم. چرا این گسل تاریخی اتفاق افتاده و ما دچار عدم انتقال فرهنگی هستیم.

وی با طرح این سوال که چرا تجربه مهم ما در مثلاً واقعه ۲۱ آذر از نسل‌های پیشین ما به نسل‌های پسین ما منتقل نمی‌شود؟ گفت: دشمنانی که در واقع دشمنان تاریخی ما هستند هیچ تمایلی برای مطرح‌شدن یاد و خاطره مناسبت‌های ملی‌ای از این دست ندارند. از این رو، در آذربایجان ما امروزه وقتی از ۲۱ آذر سخن می‌گوییم دوباره این پرسش مطرح می‌شود که سرانجام این کار به کجا خواهد رسید؟

سخنران پایانی این نشست، احسان هوشمند، پژوهشگر حوزه اقوام بود که گفت: متاسفانه در دهه های اخیر روز ۲۱ آذر به فراموشی سپرده شده است، حال آنکه در این روز به همت ارتش ایران و مردان و زنان آذربایجانی، ملت ایران جلوی تجزیۀ بخش دیگری از کشور را گرفت.

وی تاکید کرد: جریان قوم‌گرایی حاصل گره‌زدن سرنوشت ایران به جهان‌وطنی مذهبی و بی‌وطنی لیبرالی است که هرکدام به نوبۀ خود به هویت ایرانی ضربه زده و بر طبل قوم‌گرایی و تجزیه‌طلبی کوبیده‌اند.

پژوهشگر حوزه اقوام، افزود: گویا امروز فقط امت اسلام و حقوق اقوام هست و خبری از ملت ایران نیست و غایب اصلی در این مملکت هویت ایرانی و مردم ایرانی هستند.