گردن گرفتن نوزاد، در چند ماهگی؟

منبع خبر / نی نی بان / سلامت مادر و نوزاد / 21-09-1398

بچه از حدود دو ماهگی باید بتواند اجسام را تعقیب کند و گردن بگیرد.

کافی است طبق منحنی رشد و چیزهایی‌که از مادران دیگر شنیده، نوزادش رشد نکند و جلو نرود، اضطراب تمام وجودش را فرامی‌گیرد که نکند نوزادش مشکل جسمی دارد و سالم نیست؛ نگرانی‌که بسیاری از مادران جوان و بی‌تجربه آن ‌را تجربه می‌کنند. برای برطرف کردن بسیاری از نگرانی‌های بی‌مورد، نظر دکتر فاطمه قاسم‌زاده، روانشناس کودک و مدرس دانشگاه را درخصوص زمان صحبت کردن و نظر دکتر علی ربانی، فوق تخصص کودکان و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران را درباره روند رشد کودک در ماه‌های مختلف پرسیدیم. توضیحات آنها را در ادامه می‌خوانید.

چند کیلو کافی است؟
بچه‌ها در روزهای بعد از تولد، ممکن است مقداری از وزن‌شان را از دست بدهند که این مقدار حدود 10درصد وزن تولد است که جای نگرانی برای پدرها و مادرها نیست چراکه در طول دو هفته بعد از تولد برمی‌گردد. وزن از دست‌ رفته سرجایش برمی‌گردد و وزنی‌که بچه در این بازه زمانی می‌گیرد، نباید از وزنی‌که در زمان تولد داشت، کمتر باشد. در عین حال در سه‌ماهه اول به‌طور متوسط و روزانه باید بین 20 تا 30 گرم در روز افزایش وزن داشته باشد.

دور سرش چقدر باشد؟
دور سر بچه در سال اول، هر ماه باید یک سانتی‌متر رشد ‌کند که این میزان در سه‌ماهه اول کمی بیشتر از یک‌سانتی‌متر و در ماه‌های آخر کمی کمتر از یک سانتی‌متر است. رشد دور سر در واقع نمودار رشد کورتکس مغز است؛ یعنی لازمه تکامل و رشد دور سر، رشد کورتکس است و اگر کورتکس به خوبی رشد کند، دور سر بچه نیز با رشد خوبی مواجه خواهد شد.

چند سانت شود؟
قد بچه در سال اول 25 سانتی‌متر رشد می‌کند که این میزان به تعداد ماه‌ها تقسیم می‌شود. البته باید به این نکته‌ توجه داشت ‌که رشد قدی بچه در هر ماه یکسان نیست و در پنج، شش ماه اول زندگی، بچه‌ها هم رشد قدی تندتری دارند و هم بیشتر وزن می‌گیرند. دور سرشان نیز نسبت به شش ماه دوم بیشتر رشد می‌کند.

در شش ماه دوم سال اول زندگی، سرعت رشد بچه‌ها کمتر می‌شود و در سال دوم حدود 12 سانتی‌متر به قدشان اضافه می‌شود.

چه موقع حرف بزند؟
دکتر قاسم‌زاده توضیح می‌دهد: «در مورد صحبت کردن بچه‌ها، تفاوت‌های فردی را باید در نظر گرفت. هرچند در بحث رشد مفهوم ‌کلی وجود دارد و روند عمومی محسوب می‌شود، اما در مقدمه هر کودکی آهنگ خاص خودش‌ را دارد و با توجه به آن جلو خواهد رفت. با توجه به این اصل، اگر حرف زدن به معنای زبان باز کردن و گفتن ‌کلمه باشد، بچه‌هایی که در سال‌های اخیر به دنیا آمده‌اند، بسیاری از معادلات جداول رشد را بر هم زده و مشاهده کرده‌ایم که بچه‌ها جلوتر هم رفته و وارد مرحله رشد زبانی شده و حتی در هفت ماهگی نیز کلماتی را بیان کرده‌اند.»
او می‌گوید: «طبق آنچه در جدول رشد گفته شده، زمان زبان باز کردن بچه‌ها، 9 ماهگی است و انتظار داریم که کلمات ساده‌ای مثل مامان، بابا، نان را بتوانند در این سن ادا کنند اما این روزها ما خلاف این موضوع را مشاهده می‌کنیم. علت زود حرف زدن بعضی بچه‌ها هم این است که نسبت به سابق از امکانات بیشتری برخوردار هستند، اسباب‌بازی‌های بیشتری دارند و در عین حال والدین‌شان نیز با آنها بیشتر کار می‌کنند. همه اینها دست به دست هم داده‌اند تا بچه‌های امروزی زودتر از بقیه زبان باز کرده و بهتر صحبت کنند.

دخترها جلوترند؟
به‌ طور کلی هم دخترها و هم پسرها باید تا سه‌ سالگی بتوانند حرف بزنند اما اگر در این رده سنی جمله بگویند یا جواب سوالات ساده را بدهند، والدین باید به یک متخصص گفتاردرمان مراجعه کنند چراکه بسیاری از مشکلات کودکان در بحث صحبت کردن، هم مربوط به مسائل گفتاردرمانی است و هم به مسائل عاطفی. اگر پای مشکلات عاطفی و شناختی در میان نباشد، برای رفع مشکل بهتر است به یک روانشناس مراجعه شود.

وقت نشستن است؟
بچه حدود شش ماهگی باید بتواند بنشیند و غلت بزند. در حدود یک‌ سالگی هم باید بتواند بایستد و دو قدم راه برود. البته همه این‌ زمان‌ها کلی است و بچه ممکن است در چهار یا هشت ماهگی غلت بزند. هرچه معیارهای تکامل که شامل همان ظرفیت‌های فکری و حرکتی است، زودتر اتفاق بیفتد، بچه تکامل بیشتری خواهد داشت.
موضوع حائز اهمیت در جهت ارزیابی رشد و تکامل، مقایسه بچه با ویزیت قبلی است که به مرور زمان نسبت به دور قبل چقدر جلو رفته و چقدر معیارهای رشدش ارتقا ‌یافته است.

اگر دیر گردن گرفت؟
بچه از حدود دو ماهگی باید بتواند اجسام را تعقیب کند و گردن بگیرد؛ یعنی وقتی مادر با دو دست بچه را می‌گیرد، بچه باید بتواند سرش را بلند کند و گردنش را نگه دارد. از سه و نیم تا چهار ماهگی نیز باید بتواند قهقهه بزند و بخندد.

ماهیچه های گردن نوزاد هنگام تولد نسبتا ضعیف هستند. او کم کم مهارت های حرکتی را کسب می کند و عضلاتش رشد می کند. در یک ماهگی، کودک قادر است بدون کمک سرش را بالا بگیرد. گردن گرفتن نوزاد در برخی موارد حتی سریع تر هم صورت می گیرد.
بعضی مادران متوجه می شوند نوزاد تنها زمانی که چند هفته سن دارد برای مدت کوتاه سرش را بالا می گیرد؛ اما تا زمانی که بتواند این کار را برای مدت طولانی تری انجام دهد، بهتر است گردن و سرش را با دست نگه دارید.

گردن گرفتن نوزاد ؛ روند ۱ تا ۶ ماهگی
کودکان رفتارها و واکنش هایی را در آغاز هر ماه جدید از زندگی خود نشان می دهند. گردن گرفتن بچه مانند همه مهارت های حرکتی به آرامی صورت می گیرد. کودک یاد می گیرد با تمرین، عضلات گردنش را به کار گیرد، مثل یادگیری چهار دست و پا رفتن و راه رفتن، اما سفت شدن گردن نوزاد سریع تر از مهارت های دیگر اتفاق میافتد.
گردن گرفتن مراحل مختلفی دارد که هر چه نوزاد بزرگ تر می شود رفته رفته به آن تسلط پیدا می کند. ممکن است بپرسید برای گردن گرفتن نوزاد چه کنیم. خوابیدن روی شکم اولین تمرین برای تقویت عضلات گردن نوزاد است، بنابراین هر روز به مدت ۱۰ دقیقه او را بر روی شکم قرار دهید. در اینجا خلاصه ای از آنچه در ۶ ماهه نخست از کودک انتظار می رود را ارائه شده است:
روند گردن گرفتن نوزاد
- یک الی دو ماهگی
در این زمان کودک باید بتواند در حالی که رو به شکم خوابیده، به اطراف نگاه کند و سرش را از یک طرف به طرف دیگر حرکت دهد. در شش الی هشت هفتگی وقتی به پشت خوابیده، شروع به بلند کردن سرش از زمین می کند.

در این سن، هنگامی که او را به دوش گرفته اید می تواند سرش را در فواصل کوتاهی بالا بیاورد، اما برای احتیاط به دلیل شلی گردن نوزاد، سر او را با دست نگه دارید. اگر از کالسکه یا آغوشی کودک استفاده می کنید مراقب باشید که سر کودک را نگه دارید. کودک به اندازه ای قوی خواهد شد که می تواند سرش را در صندلی ماشین و تاب هم بالا بگیرد.
- سه الی چهار ماهگی
در این بازه سنی کودک می تواند زمانی که روی شکم خوابیده و با تکیه کردن نشسته است، سرش را به آسانی از یک طرف به طرف دیگر ببرد.
- پنج الی شش ماهگی
کودک در شش ماهگی در بالا نگه داشتن سرش مهارت کامل پیدا می کند. احتمالا می تواند بدون کمک بنشیند و سرش را بالا بگیرد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
گردن گرفتن نوزاد یک گام کلیدی در رشد و توسعه مهارت های حرکتی اوست.
- این مهارت او را برای سایر نقاط عطف رشدی مانند نشستن، ایستادن و حتی راه رفتن آماده می‌کند.
- دستیابی نوزاد به کنترل سر، نشانه‌ این است که او در مسیر رشدی خود قرار دارد.
- توانایی نگه داشتن سر موجب بهبود میدان دید نوزادان می‌شود.

تمرین برای گردن گرفتن نوزاد
هر نوزادی با سرعت منحصر به فردی رشد می‌کند و نمی‌توان توانایی‌های نوزادی را با نوزاد دیگر مقایسه کرد. در نتیجه آنچه در ادامه می‌آید تنها یک راهنماست!
اگر می‌خواهید بدانید که نوزادان چگونه توانایی کنترل سرشان را پیدا می‌کنند، با ما همراه شوید.

۱) بدو تولد تا یک ماهگی
در ماه اول زندگی، نوزادان نمی‌توانند سر خود را نگه دارند. در نتیجه بایستی در هنگام شیردهی، بغل کردن و آروغ گرفتن از سر و گردن آن‌ها حمایت کنید. همچنین توصیه می‌شود که از ۲ هفتگی نوزاد، او را برای مدت کوتاهی روی شکم قرار دهید (تامی تایم tummy time). انجمن پزشکان امریکا (AAP) می‌گوید: "انجام این کار به طور مرتب کمک می‌کند تا عضلات گردن نوزاد تقویت شود."
البته در این سن توصیه می‌شود که به جای قرار دادن نوزاد روی زمین، او را روی شکم یا قفسه سینه خود قرار دهید. انجام این حرکت موجب تقویت پیوند عاطفی شما با نوزاد و همچنین تقویت عضلات گردن او می‌شود!
نکته مهم: هنگامی که نوزاد را روی شکم قرار می دهید، هرگز او را تنها نگذارید و هر زمان احساس ناراحتی کرد، او را در آغوش بگیرید.

۲) یک تا دو ماهگی
پس از گذشت ماه اول، عضلات شروع به رشد می‌کنند. اکنون نوزاد می‌تواند هنگامی که روی شکم قرار دارد، سرش را ۴۵ درجه بچرخاند. اگر تاکنون نوزاد را روی شکم نگذاشته اید، زمان را از دست ندهید و از همین امروز شروع کنید.
در این سن نوزادان می‌توانند شکل‌های با رنگ شاد (یا طرح‌های سیاه و سفید) را تشخیص دهند. کتاب‌ها و اسباب بازی‌هایی با این رنگ‌بندی برای نوزاد تهیه کنید تا توجه او را جلب کند.
در ادامه تمرین‌هایی برای گردن گرفتن نوزاد به شما معرفی می‌کنیم.
در زمان خوابیدن روی شکم، بازوی نوزاد را به صورت ضربدری قرار دهید و چانه او را به آرامی روی بازو‌ها بگذارید. این فعالیت موجب تقویت عضلات گردن نوزاد می‌شود.
نوزاد را روی تشک بازی به روی شکم قرار دهید و خودتان نیز در کنار نوزاد روی زمین دراز بکشید. با او شروع به صحبت کنید و ببینید که چگونه سرش را بلند می‌کند و به سمت شما می‌چرخاند.
برای دو تا سه دقیقه این فعالیت را انجام دهید و به تدریج این زمان را هر هفته را افزایش دهید.
برای ایجاد تنوع می‌توانید از توپ یوگا نیز استفاده کنید. نوزاد را به روی شکم روی توپ بگذارید و به آرامی آن را به عقب و جلو ببرید (او را روی توپ محکم نگاه دارید). نوزاد از این حرکت ملایم لذت می‌برد، این فعالیت به خروج گاز‌های معده او نیز کمک می‌کند.

۳) سه تا چهار ماهگی
فرزند شما در حال گذر از مرحله ناتوانی نوزادی است و در چند ماه آینده رشد حرکتی چشمگیری خواهد داشت. در طی مراحل رشد نوزاد سه ماهه او می‌تواند سر خود را با زاویه ۹۰ درجه بلند کند و حتی ممکن است کل قفسه سینه خود را از زمین جدا کند.
در این سن، نوزاد آمادگی‌های لازم برای خزیدن را کسب می‌کند! بنابراین، اگر هنوز محیط را برای نوزاد ایمن نکرده‌اید، عجله کنید! به زودی او تمام خانه را در می‌نوردد. اگر نوزاد شما هنوز سر و سینه اش را از زمین بلند نمی‌کند، جایی برای نگرانی نیست.
با انجام این تمرین‌ها به تقویت عضلات و گردن گرفتن نوزاد کمک کنید.
- نوزاد را به پشت بخوابانید و به آرامی دست‌های او را بگیرید و بکشید تا به حالت نشسته در بیاید. (مشابه تمرین دراز و نشست) نکته مهم این است که این حرکت را بسیار آرام انجام دهید. انجام این فعالیت موجب تقویت عضلات گردن نوزاد می‌شود.
- او را درون بالش‌های نرم بنشانید و اطرافش را امن کنید تا اگر به پشت افتاد، آسیبی نبیند. کنار نوزاد بنشینید و با او صحبت یا بازی کنید. در همین حین مراقب او نیز باشید.
- نوزاد را روی پا‌های خود بنشانید و با او کتاب یا شعر بخوانید. نگه داشتن نوزاد به این شکل نیز به تقویت عضلات گردن کمک می‌کند.

۴) پس از پنج ماهگی
اگر چه زمان گردن گرفتن هر نوزادی با نوزاد دیگر متفاوت است، اما حدود ۵ یا ۶ ماهگی، کنترل سر نوزادان کامل می‌شود. نوزاد در این سن می‌تواند سر خود را به صورت مستقیم نگه دارد و حتی گردن خود را بچرخاند.
بسیاری از نوزادان در این سن می‌توانند مستقل روی زمین بنشینند و حرکات سر خود را کنترل کنند. به جز خوابیدن روی شکم، فعالیت‌های زیر به نوزاد کمک می‌کند تا عضلاتش تقویت شود و به نقاط عطف رشد حرکتی خود دست یابد.
- در این سن، نوزادان به محیط اطرافشان بیشتر توجه می‌کنند. نوزاد را روی شکم بگذارید و یک اسباب بازی که صدا می‌دهد یا چراغ هایش روشن می‌شود را دور از دسترس او بگذارید.
هنگامی که نوزاد سرش را برای دید اسباب بازی بلند کرد، به آرامی آن را از روی زمین بلند کنید. حرکت اسباب بازی باعث می‌شود تا نوزاد سرش را بالاتر بیاورد.
- هنگامی که نوزاد بیدار است، تا حد ممکن او را روی زمین یا پاهایتان بنشانید. صحبت کردن، کتاب خواندن و آواز خواندن با نوزاد موجب تعامل هر چه بیشتر او با محیط پیرامونش می‌شود که موجب می‌شود سرش را برای دیدن هر چه بیشتر اطرافش بلند کند.
- در این سن، هنگام بغل کردن نوزاد، او را ایستاده به سمت بیرون بگیرید. اینگونه او تشویق می‌شود تا سرش را بلند کند و اطراف را ببیند.
- اشاره کردن و نام بردن اشیا هنگامی که نوزاد روی شکم است نیز راه دیگری برای تشویق او به بلند کردن سرش است.
- نوزاد را با کالسکه به پارک ببرید. اکنون که او می‌تواند در موقعیت نشسته به اطراف نگاه کند و از تماشای طبیعت لذت ببرد.
- نوزاد را در آغوش بگیرد و همراه با یک موسیقی جذاب با او برقصید. تکان های آرام هنگام رقصیدن موجب تقویت عضلات گردن و حفظ تعادل او می شود.
- انگشتان نوزاد را به او نشان دهید و به آرامی آنها را به دهانش نزدیک کنید.
- تعدادی اسباب بازی مناسب حمام برای او تهیه کنید تا تشویق شود هنگام آب بازی، گردن خود را بلند کند و به آنها نگاه کند.
نگران نباشید!
اگر نوزاد شما قرار گرفتن روی شکم را دوست نداشته باشد جایی برای نگرانی نیست.
در حقیقت، وقتی که نوزاد روی شکمش قرار می‌گیرد، به ویژه در ابتدا، کاملا طبیعی است کمی گریه و بی قراری کند. صبر کنید و به آرامی ادامه دهید. مطمئن باشید که تمرین این حرکت بهترین نتایج را به دنبال دارد.
زمان‌های مناسب انجام این تمرین‌ها پیش از خوردن غذا و پس از بیدار شدن از چرت روزانه است. در شرایطی که او سرحال و آرام باشد، بیشترین همکاری را می کند.
اگر هنگامی که نوزاد را روی شکم قرار می‌دهید، کمی از شیری که خورده را بالا آورد، نگران نشوید. در این شرایط بهتر است یک دستمال یا حوله تمیز همیشه کنار دستتان باشد.
اگر نگران گردن گرفتن نوزاد شش ماهه خود هستید، حتما با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید. پزشک می‌تواند تمرینات دیگری برای تقویت عضلات گردن نوزاد به شما معرفی کند.

مرحله بعد از قرار گرفتن روی شکم
پس از اینکه نوزاد تمرین‌های زیادی روی شکم انجام داد، عضلات او تقویت شده و توانایی غلتیدن و نشستن پیدا می‌کند. مرحله بعدی خزیدن و چهار دست و پا رفتن است. البته برخی از نوزادان این مرحله را نمی‌گذرانند و به یکباره بر می‌خیزند و راه می‌روند.

سخن آخر
نوزاد شما پیش از آنکه بتواند حرکات بدنش را کنترل کند، نیاز به کنترل سرش دارد. اما به دلیل وزن زیاد سر به تنه او، توانایی نگه نداشتن آن را ندارد و به هر طرف می‌افتد.
به تدریج عضلات گردن و ماهیچه‌های او تقویت شده و توانایی کنترل سر را به او می‌دهد. در این مدت (تا حدود چهار ماهگی) بایستی همواره مراقب سر او باشید. به ویژه زمانی که او را بغل می‌کنید، سر و گردن او را حمایت کنید.

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه سلامت مادر و نوزاد

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!

گردن گرفتن نوزاد، در چند ماهگی؟

بیشترین بازدید یک ساعت گذشته