نگاهی به مهرنامه‌های ازدواج سمنانی‌ها در دوارن قاجار

این کتاب در مقدمه به بررسی ریشه ها و رویدادها در فرهنگ ایران در دوره قاجار می پردازد و در هفت فصل ابتدا با ارائه درآمدی به انسان شناسی و مردم شناسی آغاز و در پایان با بررسی مهرنامه های شهرها و روستاهای استان سمنان در عصر قاجار پایان می یابد.

درآمدی به انسان شناسی و مردم شناسی، ازدواج در دوران قاجار،خانواده و خویشاوندی در عصر قاجار، هنر خوشنویسی، خط و حساب سیاق، تذهیب و هنر حکاکی در دوره قاجار، پیشینه و شیوه های قباله نویسی در دوره قاجار، بررسی مهرنامه های شهرها و روستاهای استان سمنان در دوره قاجار فصل های این کتاب را تشکیل می دهند.

بخشی از کتاب

در عصر قاجار پیوند ازدواج در ایران به عنوان یک نهاد اجتماعی، بلکه به مثابه امری مقدس به شمار می رود و تقدس زناشویی، منجر به پیدایی نوعی پیمان نویسی یا قباله نویسی شد که قدمتی طولانی دارد.

قدیمی ترین قباله ازدواج مربوط به قانون حمورابی امپراتور بزرگ بابل (۱۸۱۰ - ۱۷۵۰ پیش از میلاد) است، بر اساس ماده ۱۲۷ این کدنامه ،پیمان زناشویی باید در حضور گواهان و به صورت مکتوب انجام شود و اضافه گردد: «اگر شخصی همسر می گرفت؛ ولی برای او عقدنامه ای تنظیم نکرد، آن زن همسر او نیست.»

مهرنامه ها را می توان از لحاظ ساختاری و هنری به مؤلفه های گوناگونی شامل: ابعاد قباله، هفت نوع خط، سبک نگارش، طغراها، مهرها، نوع خوشنویسی، گل ها، نقش ها و بالاخره تذهیب کاری گروه بندی کرد.

در دوره قاجار، برخی از مهرنامه ها، آنچنان زیبا طراحی و تزیین شده که به عنوان به یاد ماندنی ترین و مبارک ترین خاطره ازدواج در ذهن تازه عروس و داماد باقی می ماند.

عقدنامه های ازدواج از اسناد معتبر و ارزشمندی هستند که اطلاعات گوناگونی را درباره آداب و رسوم ازدواج و وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم در جامعه های شهری و روستایی در اختیار پژوهشگران می گذارند؛ علاوه بر این، عقدنامه ها به لحاظ شیوه های ساختاری و هنری نگارش، تذهیب و رنگ درخور توجه بسیارند.

درباره نویسنده

هدایت الله ستوده متولد ۱۳۱۹ در سمنان، دارای مدرک مردم شناسی از آمریکا و عضو هیات موسس و هیات امنای موسسه آموزش عالی علاالدوله سمنانی است.

روان شناسی جنایی، روان شناسی اجتماعی ، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام و مردم شناسی با تکیه بر فرهنگ مردم ایران، برخی از تالیف های وی است.